ΚΕΘΕΑ: Διπλάσιοι οι άστεγοι ναρκωμανείς και οι χρήστριες που εκπορνεύονται στα χρόνια της κρίση

Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων λειτουργίας του, το ΚΕΘΕΑ έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία που αντικατοπτρίζουν πλήρως τον αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης για τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών. Η αύξηση των άστεγων χρηστών, οι νέες ουσίες στις πιάτσες και η αύξηση της πορνείας για τις εξαρτημένες γυναίκες είναι -σύμφωνα με το ΚΕΘΕΑ- κάποιες από τις σημαντικές μεταβολές που έχουν επέλθει.

Το 42% των εξαρτημένων που υποστηρίζει σήμερα στον δρόμο η δομή, δηλώνει ότι διαθέτει προσωρινή ή καθόλου στέγη, έναντι του 24,5% το 2010. Η αστεγία επιδεινώνει τη γενική κατάσταση των εξαρτημένων και τον κοινωνικό τους αποκλεισμό, ενώ η χρήση γίνεται συχνά αιτία αποκλεισμού τους από υπηρεσίες για αστέγους.

Νέες, κακής ποιότητας ουσίες, όπως το thai, η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, και νέα συνθετικά ναρκωτικά άγνωστης σύστασης και προέλευσης, αυξάνουν τους κινδύνους για τη ζωή των εξαρτημένων. Πολλές βασικές ανάγκες των χρηστών, όπως η στέγαση, η σίτιση, η ιατρική φροντίδα αλλά και η νομική στήριξη, μένουν ακάλυπτες, ενώ έχει μειωθεί αισθητά το κίνητρό τους να κάνουν έστω και μικρά βήματα βελτίωσης της κατάστασής τους, όπως να φροντίσουν την υγείας τους. Αυξημένος εμφανίζεται επίσης ο αριθμός των εξαρτημένων μεταναστών.

Σημαντικές επιβαρύνσεις έχουν και οι εξαρτημένες γυναίκες στο δρόμο. Το 2005 δήλωνε ότι εκδιδόταν μία στις δύο εξαρτημένες που υποστηρίζονταν από το «ΚΕΘΕΑ εξέλιξις» στο δρόμο, ενώ σήμερα το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 84%. Με βάση έρευνα που διενεργήθηκε το 2015 από τη θεραπευτική κοινότητα σε εξαρτημένες γυναίκες που υποστηρίζει, αυτές είναι κυρίως χρήστες ηρωίνης με δεκαετή πορεία στη χρήση.

Σημαντικό ποσοστό πάσχει από κάποιο λοιμώδες νόσημα (4 στις 10 έχουν ηπατίτιδα και 3 στις 10 HIV/AIDS), αλλά οι μισές από αυτές δεν έχουν ιατρική παρακολούθηση και 4 στις 10 δεν λαμβάνουν κάποια ειδική αγωγή. Οι 3 στις 10 είναι άστεγες, ενώ οι μισές είναι μητέρες. Σημαντικά κενά και δυσκολίες παρατηρούνται στον προγεννητικό έλεγχο και τη φροντίδα των παιδιών τους. Από όσες έχουν παιδιά, 6 στις 10 έχουν απολέσει την επιμέλειά τους.

Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των εξαρτημένων, το «ΚΕΘΕΑ εξέλιξις» έχει αναπτύξει υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής φροντίδας, μείωσης της βλάβης, πρωτοβάθμιας περίθαλψης και κάλυψης βασικών αναγκών επιβίωσης, οι οποίες προσφέρονται στον δρόμο ή σε χώρους άμεσης πρόσβασης για ενεργούς χρήστες.

Την τελευταία τριετία, με δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», οι προσπάθειές του ενισχύθηκαν σημαντικά με τη δημιουργία του «Δικτύου Φροντίδας Εξαρτημένων στον Δρόμο». Στο πλαίσιο του Δικτύου τέθηκαν σε λειτουργία μια νέα, ειδικά διαμορφωμένη και εξοπλισμένη κινητή μονάδα και ένα νέο Κέντρο Άμεσης Πρόσβασης από το «ΚΕΘΕΑ εξέλιξις» στην Αθήνα, και αντίστοιχες μονάδες από το «ΚΕΘΕΑ Προμηθέας» στη Θεσσαλονίκη

Το 2015 οι κινητές μονάδες του «ΚΕΘΕΑ εξέλιξις» πραγματοπoίησαν 490 εξορμήσεις στις πιάτσες της Αθήνας, ενώ τα δυο του κέντρα άμεσης πρόσβασης υποστήριξαν 939 διαφορετικά άτομα. Στη διάρκεια της χρονιάς μοιράστηκαν 29.937 μερίδες φαγητού, ενώ πραγματοποιήθηκαν 1.768 ιατρικές πράξεις, εντός και εκτός δομής, που αφορούσαν κυρίως την αντιμετώπιση δερματικών παθήσεων, λοιμώξεων του αναπνευστικού, κεφαλαλγιών, αποστημάτων και την περιποίηση τραυμάτων.

Το «ΚΕΘΕΑ εξέλιξις» εφαρμόζει επίσης πρόγραμμα ανταλλαγής συρίγγων. Η πρακτική της ανταλλαγής έχει περισσότερα οφέλη από την απλή διανομή, καθώς περιορίζει τον αριθμό των μολυσμένων συρίγγων στον δρόμο και τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Από το 2013, που άρχισε η συστηματική εφαρμογή του προγράμματος ανταλλαγής, μέχρι σήμερα η συγκεκριμένη θεραπευτική κοινότητα έχει διανείμει 165.977 καθαρές σύριγγες και έχει συλλέξει 155.444 χρησιμοποιημένες.

Για την αντιμετώπιση των αναγκών των εξαρτημένων τα επόμενα χρόνια, το ΚΕΘΕΑ θέτει ως προτεραιότητες τη συνέχιση λειτουργίας του «Δικτύου φροντίδας εξαρτημένων στον δρόμο» και μετά την ολοκλήρωση της χρηματοδότησής του τον Σεπτέμβριο του 2016, ώστε να μην αποδυναμωθούν οι δράσεις street-work, ανταλλαγής συρίγγων και φροντίδας των εξαρτημένων στους χώρους άμεσης πρόσβασης.

Τη διεύρυνση του Δικτύου με τους πρώτους στη χώρα ξενώνες για άστεγους χρήστες. Σχέδιο το οποίο προβλέπει δύο γενικούς ξενώνες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με δυνατότητα φιλοξενίας 30 ατόμων ο καθένας, καθώς και έναν εξειδικευμένο ξενώνα για εξαρτημένες γυναίκες με παιδιά προσχολικής ηλικίας ή εγκυμονούσες, που θα λειτουργεί ως καταφύγιο, προσφέροντας πολύπλευρη φροντίδα σωματικής και ψυχικής υγείας, με έμφαση σε θέματα εγκυμοσύνης και μητρότητας.

Καθώς, παρά την αύξηση των αναγκών τα τελευταία χρόνια, η χρηματοδότηση και το προσωπικό του ΚΕΘΕΑ έχουν μειωθεί δραστικά, η υλοποίηση των παραπάνω δράσεων εξαρτάται από την εξασφάλιση ανθρώπινου δυναμικού και πόρων.