Ο Δημήτρης Μανιάτης γράφει για τις «18 συνεντεύξεις σαν μονόπρακτα» του Αντώνη Μποσκοΐτη

Θα σας πω κάτι. Διάβασα το βιβλίο του Μποσκοΐτη σε πολλές διαδρομές του Μετρό. Την ώρα που η ροή της ζωής εξελισσόταν, χανόμουν στις σελίδες του πρώτου του βιβλίου, αυτού του συναξαριού εξομολογήσεων αξιοσημείωτων ανθρώπων. Την ώρα που οι άνθρωποι εισέβαλαν με ορμή στο συρμό που καθόμουν ή που εξερχόμενοι επίσης κοιτούσαν τα κινητά τους, τσέκαραν την τσέπη τους, κούμπωναν τα παλτά τους, σέρφαρα με λαχτάρα από συνέντευξη σε συνέντευξη, μεταπηδούσα από εποχή σε εποχή, από κόσμο σε κόσμο, είτε αυτό ήταν το διαμέρισμα της Καλής Καλό στην Κυψέλη, είτε ήταν το διαμέρισμα της φλεγματικής και ξινής Faithfull στο Παρίσι. Παράξενο. Παρότι όλες οι συνεντεύξεις έγιναν σε σπίτια, μερικές σε ξενοδοχεία και μόνον μία σε θέατρο και σε καφέ μπαρ, δηλαδή σε μη ουδέτερα πεδία για τον συνεντευξιαζόμενο κάθε φορά, η αίσθησή μου είναι πως ο Μποσκοΐτης ξάπλωνε στο δικό του χώρο κάθε φορά τον συνεντευξιαζόμενο, σε ντιβάνι δηλαδή και τον ψυχανέλυε με την μαιευτική μέθοδο.

Για να μην παρεξηγηθώ: η εξομολόγηση είναι το ζητούμενο σε μια δημοσιογραφική συνέντευξη ή η δημοσιογραφική καταγραφή; Νομίζω πως καλή είναι η συνέντευξη που μπορεί μετά το πέρας της επικαιρότητάς της να διατηρεί στοιχεία ντοκουμέντου, διαχρονίας και ακέραιης υπόστασης, μακριά και ξεκομμένα πια από την ύλη του Μέσου που εντασσόταν. Ως μανιακός της έννοιας του Αρχείου– κατά την γνώμη μου του μόνου υπερόπλου που μπορεί να αντισταθεί στην κυριαρχία του ψεύδους, του μόνου πράγματος που δεν αμφισβητείται- οι συνεντεύξεις του Μποσκοΐτη αποτελούν και κατέχουν την θέση αρχειακού υλικού και παρότι μόνον 4 από τους 18 συνεντευξιαζόμενους, που επιλέχθηκαν να μπουν στο βιβλίο του, είναι τεθνεώτες.

Οι συνεντεύξεις – πορτρέτα του Μποσκοίτη επέτυχαν τον στόχο τους και την στιγμή που βγήκαν στο ευρύ κοινό και τώρα που έχουν υπερβεί την κάθε φορά χρονικότητά τους. Ακόμη και η συγκλονιστική ανέκδοτη εξομολόγηση της κυρίας Μπέττυς Βακαλίδου έχει αυτή την θέση! Ο Μποσκοΐτης καταφτάνει στον χώρο του εκάστοτε συνεντευξιαζόμενου με την αθωότητα του πιστού σε μια θρησκεία αλλά και με την καχυποψία του εικονοκλάστη. Αμφισβητεί ή και προβοκάρει το πρόσωπο που έχει απέναντι, το μετακινεί αθόρυβα στα πεδία που τον ενδιαφέρουν ή παραμένουν υποφωτισμένα, χωρίς η συζήτηση να χάνει την συνέχεια μιας ιστορίας. Αυτό προϋποθέτει τεράστια προεργασία, συμφωνώ απόλυτα με αυτό που επιγράφει η Έλενα Ακρίτα στον πρόλογό της, ακόμη κι αν ο ίδιος ο συγγραφέας το αμφισβητεί – διαβάστε πώς απαντάει στην Καλό όταν τον ρωτάει αν έχει διαβάσει το βιβλίο της!

Προδίδεται ο συγγραφέας πως ξέρει το έργο ή την πορεία του κάθε φορά συζητητή του, κι αυτό αποτελεί ένα από τα όπλα του ως δημοσιογράφου και ερευνητή. Ζυμωμένος εξάλλου ο Μποσκοΐτης στην αρένα των πολιτιστικών σελίδων και της καλλιτεχνικής ζωής, αναπόφευκτα κομίζει και τα δικά του βιώματα στην τεχνική του, φέρει μαζί του την δική του αισθηματική αγωγή. Εδώ είναι το κλειδί. Τα πρόσωπα που ο ίδιος επιλέγει για το πρώτο του βιβλίο εκπροσωπούν μια ευρεία γκάμα της ζωής, από τον Zbigniew Preisner μέχρι τη Ρίκα Διαλυνά, χωρίς να χάνεται η σοβαρότητα αλλά και ο σαρκασμός με κανέναν. Ξέρετε, δεν υπάρχει ασόβαρος συνεντευξιαζόμενος, μόνον ασόβαρος συνεντευξιαστής και αυτό είναι και η δική μου απάντηση σε μια πρόσφατη πολεμική που μου έκανε ένας όψιμος δεξιός πολιτευτής σε μια συνέντευξή μου τον Κώστα Λεφάκη. Δεν υπάρχει trash και πνεύμα, μόνον Ιστορίες που αξίζει να διαβασθούν και μόνον συνεντεύξεις που μας πλουτίζουν με πληροφορίες και απόψεις και που προσθέτουν στο μωσαϊκό του μελλοντικού Ιστορικού. Η συνέντευξη εξάλλου είναι η καρδιά της δημοσιογραφίας, είτε μόνη της, είτε ως δομικό υλικό του ρεπορτάζ.

Η Επιστήμη της Ιστορίας μόλις πρόσφατα επιβεβαίωσε την σημαντικότητα των Προφορικών Μαρτυριών. Μόνον οι ιστορίες θα μείνουν, περισσότερο και από τις απόψεις. Για παράδειγμα, η συνέντευξη της κυρίας Βακαλίδου είναι ένα πυκνό ντοκιμαντέρ για την μεταπολιτευτική περιπέτεια του κόσμου των ομοφυλόφιλων, των τραβεστί και των τρανς. Η εξομολόγηση της Δόμνας Σαμίου, είναι επίσης μια πυκνή απεικόνιση της της ανακάλυψης και απενοχοποίησης του Δημοτικού μας Τραγουδιού. Η απίθανη εσωτερικότητα της Τάνιας Τσανακλίδου επίσης διαφωτιστική για το έργο και την διαδρομή της. Οι 18 συνεντεύξεις, δεν είναι μονότροπες, μονοσήμαντες, μα εναλλάσσονται όπως η κάθε φορά διαφορετική ιδιοσυστασία του προσώπου που ο Μποσκοΐτης έχει μετωπικά του. Κάθε φορά, στην σκηνή ανεβαίνει ένας άλλος κόσμος και ανοίγει τα χαρτιά του στον δημοσιογράφο – εξομολογητή.

Νομίζω και κάτι ακόμη. Πέραν της δημοσιογραφικής επιτυχίας, της καταγραφής που θα βοηθήσει τον επόμενο Ιστορικό, υπάρχει και μια ακόμη χροιά στο βιβλίο. Η λογοτεχνική ταυτότητα. Αποσπασμένες από την ύλη των εντύπων που φιλοξενήθηκαν οι εξομολογήσεις- συνεντεύξεις, έχουν τον χαρακτήρα αυτοτελών μονόπρακτων. Η ζωή πάντα πιο αιφνιδιαστική από την Τέχνη, συναρπαστική, δραματική, κωμική, αμήχανη, δεσπόζει στα κομμάτια των 18 προσώπων: Η Μαρίζα Κωχ στο Κύτταρο, ο πανκ Παπαϊωάννου του «Κοντροσόλ στο Χάος» που έφτασε να γίνει ο εθνικός μας τελετάρχης, ο Ντίνος της Θεσσαλονίκης, ο Τζίμης του όρθιου σαρκασμού της Μεταπολίτευσης, η Φαραντούρη και ο Μίκης μας. Ζωές και διαδρομές ζηλευτές μα και δραματικές, αναβιώνουν στο βιβλίο, ζωντανεύοντας τόπους και εποχές, από τον Εμφύλιο μέχρι τα Εξάρχεια και από το Θέατρο Τέχνης μέχρι την σκηνή του Μετρό.

Παράξενο, μα και η σκηνοθεσία των ταχυδραμάτων, μοιάζει έτοιμη από τον συγγραφέα, υπενθυμίζοντας και αυτή του την ιδιότητα. Τεχνίτης της συνέντευξης, ερασιτέχνης ψυχαναλυτής, συλλέκτης ιστοριών, μανιακός της λεπτομέρειας, τελειοθήρας, λάτρης της ατμόσφαιρας, ευαίσθητος και πηγαίος, εκρηκτικός και στοργικός ο κύριος Μποσκοΐτης παραδίδει ένα φελλινικό συναξάρι λοξών προσώπων και πολύτιμης πινακοθήκης για να θυμόμαστε από πού πέσαμε.

Δημήτρης Ν. Μανιάτης, Αθήνα, 17 Ιανουαρίου 2019

* Στη χθεσινή βιβλιοπαρουσίαση στο «Polis Art Cafe» μίλησαν ο δημοσιογράφος – συγγραφέας Δημήτρης Μανιάτης και ο συνθέτης Νίκος Ξυδάκης. Συντόνισε ο ποιητής – στιχουργός Δημήτρης Λέντζος. Αποσπάσματα από συνεντεύξεις του βιβλίου απέδωσαν οι ηθοποιοί Νίκη Σερέτη και Χάρης Φλέουρας. Χαιρετισμό έστειλαν η ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη και η ηθοποιός Ρίκα Διαλυνά. Στο κυρίως μουσικό μέρος η Σοφία Μανουσάκη τραγούδησε μελοποιημένο Καβάφη και Μίκη Θεοδωράκη, συνοδεία του Στέφανου Κορκολή στο πιάνο, του Βασίλη Δεφίγγου στο σαξόφωνο και του Κώστα Πυρένη στην κιθάρα. Η βραδιά έκλεισε με τραγούδι από τους ερμηνευτές και τραγουδοποιούς Ερωφίλη, Ηρώ Σαΐα, Αργυρώ Καπαρού, Ευτυχία Μητρίτσα, Βιολέτα Ίκαρη, Σοφία Αρβανίτη, Άννα Καραγεωργιάδου, Βίκυ Καρατζόγλου, Ηλία Λιούγκο, Βασίλη Γισδάκη, Πάνο Μπούσαλη, Ζαχαρία Καρούνη, Σταύρο Σιόλα, Νίκο Καρακαλπάκη, Λεωνίδα Μαριδάκη, Γιώργο Νικητόπουλο, συνοδεία στο πιάνο του Μάρκου Κώτσια και του Βαγγέλη Κωστόπουλου.