Κάτι…λύπη: Ένας μονόλογος για τις ερημωμένες υπάρξεις

Ένας άνδρας που η ζωή τον ανάγκασε να μεγαλώσει βίαια. Ο βασικός άξονας του μονολόγου «Κάτι λύπη», της Βάσιας Αργέντη αφορά στον μονόλογο ενός νέου άνδρα, τα βιώματα του οποίου τον έχουν φέρει μπροστά στην δυσβάσταχτη συνομιλία με την ύπαρξή του – το μόνο πράγμα που του έχει απομείνει – και στην επίπονη αναμέτρηση με το παρελθόν και το παρόν του προκειμένου να διασώσει και να εξασφαλίσει το μέλλον του. Να προσπαθήσει, έστω, να αποδείξει στον εαυτό του πως μπορεί να το κάνει, κι ας μην το καταφέρει. Μια παράσταση για τις απώλειες που με τη σειρά τους προκαλούν τις λύπες. Μια ωδή στον μόνο άνθρωπο που πάσχει. Το παιχνίδι με τις λέξεις στον τίτλο της παράστασης είναι αντιπροσωπευτικό του ζητήματος της, δεδομένου ότι το ίδιο το έλλειμμα είναι αίτιο της θλίψης.

Το κείμενο της Βάσιας Αργέντη θα μπορούσε πολύ εύκολα να σταθεί και μόνο του ως προσωπική δημοσίευση, έντυπη ή ηλεκτρονική, εφόσον οι αμιγώς ποιητικές και λογοτεχνικές του αναφορές το ξεχωρίζουν φανερώς από το θεατρικό λόγο. Με εξομολογητικό ύφος, συγκινησιακή φόρτιση και εικονοποιητική γλώσσα, σκιαγραφεί τη ζωή ενός ήρωα, ο οποίος στη ζωή του μεγάλωνε ως το καταπραϋντικό στα τραύματα των άλλων, ως ο αποδιοπομπαίος τράγος του συναισθηματικού μπλοκαρίσματος των ανθρώπων που τον περιέβαλλαν, του πατέρα, της πρώην αγαπημένης του, ίσως και της μητέρας του με κάποιον τρόπο. Κι ενώ ο ίδιος παραδέχεται τα λάθη του και αποφασίζει την ημέρα των γενεθλίων του να κάνει ένα δώρο στον εαυτό του και να τα διορθώσει, στην κορύφωση της μανίας του τα γεγονότα δεν του επιτρέπουν να διασωθεί ο εσωτερικός του κόσμος έτσι όπως το ήθελε. Παρ΄ όλα αυτά, η μεταμέλεια τον ωθεί στην πράξη, ακόμα και την ύστατη στιγμή, πράγμα που τον δικαιώνει αμελλητί.

Ο Γιάννης Χαντέλης αναλαμβάνει το βάρος της ερμηνείας ενός δύσκολου στη θεατρική απόδοση κειμένου, στεκόμενος ολομόναχος μπροστά στο κοινό του θεάτρου Αλκμήνη, με την απεύθυνση να γίνεται περισσότερο προς τον εαυτό του, παρά προς τους ανθρώπους που τον παρακολουθούν. Ο μονόλογος είναι εκ φύσεως ένα δύσκολο ερμηνευτικό είδος, επομένως και χρειάζεται ορθή μελέτη του κειμένου, ανάλυση και συναισθηματική εγγύτητα με τον ήρωα, έτσι ώστε η απόδοση να γίνει με επιτυχία. Φαίνεται πως έστω και λίγα ψήγματα προσωπικής ταύτισης με τον ήρωά του είναι αρκετά ώστε να αποδειχθεί ένας ηθοποιός πειστικός στην ερμηνεία του. Ο Χαντέλης παρουσιάζει τον ήρωα στην τραγικότητα της νεύρωσής του και των υπαρξιακών αδιεξόδων στα οποία έχει εγκλωβιστεί, αποδεικνύοντας το υποκριτικό του βάθος. Μια αστοχία που παρατηρείται στην ερμηνεία του, ωστόσο, είναι ο συγκεκριμένος τρόπος άρθρωσης των λέξεων που επιλέγει, ο οποίος στο πλαίσιο ενός σπασμωδικού και διακοπτόμενου λόγου, χάνει σχεδόν κάθε φυσικότητα, ενώ ταυτόχρονα η προσοχή του θεατή επικεντρώνεται στο να αποκωδικοποιήσει το τι λέγεται, παρά στο τι πραγματικά λέγεται. Από την άλλη, ακόμα κι αν υποτεθεί ότι ο ήρωας έχει πράγματι τραυλισμό, η έμφαση σ’ αυτόν δεν βοηθά το κείμενο ώστε να ρεύσει προς την ποιητική του κατεύθυνση – μεταφορικά, βέβαια, η δυσκολία οργάνωσης και έκφρασης των σκέψεών του σε φυσικό λόγο υποδηλώνει μάλλον και την εσωτερική σύγχυση που τον χαρακτηρίζει.

Σκηνοθετικά η παράσταση είναι ανεπιτήδευτα δοσμένη, με μικρές, αλλά αξιοσημείωτες σκηνικές προσθήκες για να δώσουν στο θεατή απλώς την απαραίτητη άποψη του χώρου μέσα στον οποίο δρα ο πρωταγωνιστής και όχι τόσο για να συναρθρώσουν στοχευμένα την παραγωγή. Επί της ουσίας ο ηθοποιός βρίσκεται μόνος του στη σκηνή, με μοναδικό του όπλο τις λέξεις, οι οποίες κι οφείλουν να μεταφερθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να ενεργοποιήσουν την αναστοχαστική διαδικασία στο εσωτερικό των θεατών. Και σε αυτό βοηθά, εκτός από το ίδιο το κείμενο, η ιδεοψυχαναγκαστική και αγχώδης κίνηση που συγκαλυμμένα φανερώνει την παρηκμασμένη ύπαρξη, τον έμφοβο εαυτό, τον οποίο συγκρατεί το υγιές περίβλημα, το σώμα. Το πόσο ακόμα, μένει να το μάθει κανείς παρακολουθώντας από κοντά το έργο. Οι λέξεις είναι εκείνες που παίζουν σημαίνοντα ρόλο στο να πάρει ο πρωταγωνιστής τις αποφάσεις του, γι’ αυτό και τις σημειώνει με κιμωλίες και μαρκαδόρους στο χαρτί και τις καρφιτσώνει περίοπτα στο ζωτικό του χώρο, προκειμένου να του υπενθυμίζουν αυτά που τον έχουν σημαδέψει. Οι χαμηλοί φωτισμοί λειτουργούν επιτελεστικά στη δημιουργία της αναγκαίας εκείνης νοσηρότητας στην ατμόσφαιρα, που χρειάζεται σε ένα έργο το οποίο πραγματεύεται τη μοναξιά και τις διαταραχές ταυτότητας.

Η σύγχρονη εποχή δυστυχώς «παράγει» μεγάλο αριθμό από αυτές τις ερημωμένες υπάρξεις, οι οποίες όσο από τη μία απολαμβάνουν την ελευθερία τους απαλλαγμένες από τους κοινωνικούς δεσμούς και ρόλους, τόσο περισσότερο κλείνονται στον εαυτό τους. Σε αυτό μεσολαβούν οι εξωτερικές συνθήκες, οι άνθρωποι του περιβάλλοντος, οι εμπειρίες και τα βιώματά τους. Είναι αυτό που η ψυχολογία ορίζει ως δυναμική προσαρμογή, με την έννοια ότι ενώ τα άτομα προσαρμόζονται στην αναγκαιότητα των δυναμικών καταστάσεων (για παράδειγμα ένας χωρισμός, ή ένας θάνατος), κάτι συμβαίνει, κάτι αλλάζει εντός τους, ωστόσο αυτή η αλλαγή δεν εκδηλώνεται παρά πολύ αργότερα, υπό τη μορφή μιας καταπιεσμένης εχθρότητας, μιας νεύρωσης. Έτσι τα καταθλιπτικά άτομα και τα άτομα που αντιμετωπίζουν κρίσεις προσωπικότητας προτιμούν τον ασκητισμό, την ενασχόληση με τον εαυτό, την προσκόλληση με τα μικρά κι ασήμαντα πράγματα, καθώς επίσης εμφανίζουν φοβίες και πολλά άλλα προβλήματα. Εκ πρώτης όψεως η απομόνωση ενδυναμώνει την νεύρωση, παρά την κατασιγάζει. Καθώς εξελίσσεται, όμως, το άτομο υποχρεωτικά θα εκμανεί, προκειμένου να διοχετεύσει κάπου και κάπως την καταπιεσμένη υποταγή του – όχι αντιδραστικά, παρά λειτουργικά, για να λυτρωθεί. Πολύ γενναία η ενασχόληση της Βάσιας Αργέντη με αυτό το καίριο ζήτημα της εποχής μας.

ΚΑΤΙ… ΛΥΠΗ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Συντελεστές:

Ερμηνεία: Γιάννης Χαντέλης

Κείμενο/Σκηνοθεσία/Σκηνική επιμέλεια: Βάσια Αργέντη

Μουσική: Ανδρέας Καρανίκας

Σκηνικά: Art In Art

Σχεδιασμός φωτισμών: Μανώλης Μπράτσης

Παραγωγή: Art In Art

Επικοινωνία: Άντζυ Νομικού (A-priori)

Διάρκεια: 60 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Θέατρο Αλκμήνη

Διεύθυνση: Αλκμήνης 8

Τηλέφωνο: 210 3428650

8/2-15/3