Το καράτε στο πλευρό των βιασμένων σωμάτων και ψυχών

«Παγκόσμια πρωτεύουσα του βιασμού». Έτσι αποκάλεσαν τα Ηνωμένα Έθνη την Δημοκρατία του Κονγκό. Μια χώρα, όπου σύμφωνα με έρευνα του 2011 48 γυναίκες βιάζονται κάθε ημέρα και το 12% του γυναικείου πληθυσμού έχει βιαστεί τουλάχιστον μια φορά. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν γυναικείες οργανώσεις που υψώνουν ανάστημα απέναντι στην κουλτούρα του βιασμού και τη βία κατά των γυναικών. Μια παγκόσμια πρωταθλήτρια, αποφάσισε να αναλάβει δράση μαζί τους.

Η Λορένς Φίσερ μεγάλωσε στη Γαλλία και ξεκίνησε να ασχολείται με το καράτε σε ηλικία 12 ετών. Στην τεράστια καριέρα της, κατέκτησε πέντε ευρωπαϊκά χρυσά μετάλλια, ενώ ανέβηκε δύο φορές στο υψηλότερο σκαλί του βάθρου σε παγκόσμιο επίπεδο, παίρνοντας και δύο χάλκινα. Όπως εξηγεί στο Κουτί της Πανδώρας, από νωρίς, κατάλαβε ότι ο αθλητισμός δεν είναι μόνο νίκες, ήττες και μετάλλια. «Ήμουν αθλήτρια σε υψηλό επίπεδο, αλλά κατάλαβα νωρίς ότι ο δικός μου στόχος δεν είναι ο ανταγωνισμός. Κατάλαβα ότι το σημαντικό είναι όταν κάνω προπόνηση με άλλους, είτε με πρωταθλητές, είτε με παιδιά, να μοιράζομαι. Όλοι είμαστε διαφορετικοί αλλά όταν αποφασίσουμε να συναντηθούμε για μια προπόνηση καταλαβαίνουμε τη δύναμή μας και την ισότητα. Ακόμα και στο υψηλότερο επίπεδο ότι σε σωματικό, τεχνικό, ψυχολογικό επίπεδο είσαι σε καλύτερη κατάσταση, η σύνδεση που έχω σε κάθε αγώνα ή προπόνηση με τους άλλους είναι καταπληκτική για εμένα. Ο αθλητισμός ενώνει, δεν διαχωρίζει, σε φέρνει κοντά με τους άλλους. Γι’ αυτό και από όταν ξεκίνησα οι αξίες του αθλητισμού διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα μου. Δεν έχει καμιά σημασία αν ο άλλος είναι μαύρος ή άσπρος, Χριστιανός ή Μουσουλμάνος, από την μία πλευρά της Κύπρου ή από την άλλη. Ο αθλητισμός δεν κάνει διακρίσεις».

Η αναφορά στην Κύπρο δεν ήταν τυχαία. Η συνάντηση με την Λορένς Φίσερ για τη συνέντευξη στο Κουτί της Πανδώρας έγινε στη Μεγαλόνησο, στο πλαίσιο του ιστορικού αγώνα ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή Νέα Σαλαμίνα και την τουρκοκυπριακή MTG. Η Γαλλίδα καρατέκα είναι πρέσβειρα του οργανισμού Peace and Sport, που διοργάνωσε τη φιλική αυτή αναμέτρηση και βρέθηκε στο γήπεδο της Πύλας για να διδάξει κινήσεις καράτε στα παιδιά από τις ακαδημίες των δύο ομάδων, να παίξει μαζί τους και να μιλήσει για τις αξίες του αθλητισμού. «Ήταν φανταστική εμπειρία. Πρώτη φορά έρχομαι στην Κύπρο και ξέρω πώς είναι η κατάσταση εδώ. Ήταν πολύ σημαντικό για εμένα να μοιραστώ τις εμπειρίες μου με τα παιδιά. Αυτή είναι η δύναμη του αθλητισμού, μπορεί να γίνει πολύ ανοιχτός, εθελοντικός, διδακτικός. Τα παιδιά θέλουν να μάθουν, είναι γεμάτα ζωή και δεν τους νοιάζει από πού είναι το άλλο παιδί που παίζουν μαζί. Απλά θέλουν να μοιραστούν εμπειρίες και να περάσουν καλά. Ένιωσα αυτό το συναίσθημα όταν κάναμε μαζί καράτε».

Η Φίσερ έχει πάρει μέρος σε αρκετές ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες και το 2014 ξεκίνησε να συνεργάζεται με το Panzi Foundation στο Κονγκό. Στόχος της ήταν να προσεγγίσει μέσω των προπονήσεων καράτε τις γυναίκες που είχαν βιαστεί στον πόλεμο. Το 2017, ίδρυσε το Fight for Dignity, μια κοινωνική και αθλητική πρωτοβουλία για τις γυναίκες που έχουν πέσει θύματα οποιασδήποτε μορφής βίας. Εδώ και έναν χρόνο, η πρωτοβουλία ταξίδεψε και στο Παρίσι, στο προάστιο του Σεν Ντενί.

Ακούγοντας για το Fight for Dignity, καταλάβαμε ότι πρόκειται για κάτι σαν βασικές αρχές του καράτε, ούτως ώστε οι γυναίκες να έχουν την δυνατότητα αυτοάμυνας. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι κάτι πολύ βαθύτερο, όπως εξήγησε η Φίσερ στο Κουτί της Πανδώρας. «Βεβαίως μιλάμε για καράτε, όμως μπορεί να είναι οποιοδήποτε άθλημα. Έχει να κάνει με το πώς ο αθλητισμός μπαίνει στις ζωές των γυναικών που είναι θύματα βίας. Μιλάμε για το σώμα, που είναι o στόχος των βιαστών. Το σώμα ξεκινάει να υποφέρει πρώτο, όμως εμείς έχουμε τη λύση ούτως ώστε να το ξαναχτίσουν και να το συνδέσουν και πάλι με το μυαλό. Αυτά τα δύο πάνε μαζί, αυτό μαθαίνουμε ως αθλητές. Την ισορροπία ανάμεσα στα δύο. Ο αθλητισμός τοποθετεί το σώμα στο επίκεντρο και σε συνδυασμό με το μυαλό επιτρέπει στις γυναίκες που πέφτουν θύματα βίας να ανοικοδομούν την αυτοπεποίθησή τους. Πρέπει λοιπόν αυτό να είναι προσβάσιμο και προσαρμοσμένο στις γυναίκες-θύματα. Και πιστέψτε με, δουλεύει! Ξεκινήσαμε στο Κονγκό το 2014 με πολύ απλά πράγματα, ασκήσεις, αναπνοές, χαλάρωμα και συγκέντρωση σε συγκεκριμένους μύες. Μιλήσαμε παράλληλα μαζί τους για το σεξ, γιατί αν δεν μιλάς γι’ αυτό τότε το αποκόπτουν από τους εαυτούς τους. Μιλάμε χωρίς ενοχές, τις ξαναφέρνουμε πίσω στο παρόν. Όχι, δεν είναι ότι τους μαθαίνουμε καράτε για να αμύνονται. Το θέμα είναι να τις κάνουμε να καταλάβουν ότι “είσαι δυνατή, επιβίωσες, έζησες τον εφιάλτη και ο αθλητισμός μπορεί να σε βοηθήσει και να σου φέρει την αυτοπεποίθηση που έχασες πίσω”».

Το πρόγραμμα δεν καταρτίστηκε στην τύχη. Μια επιτροπή με γιατρό, αθλητικό και κοινωνικό επιστήμονα, ψυχολόγο και ερευνητή ανέλαβε μαζί με την Φίσερ την μελέτη του αντίκτυπου και τον σχεδιασμό της μεθοδολογίας, καθώς και τον τρόπο για την δημιουργία νέων εκπαιδευτών. «Δουλεύουμε με ειδικούς, γιατρούς, ερευνητές και ψυχολόγους για όλα αυτά. Οι προπονήσεις έχουν συνέχεια, γίνονται μια φορά την εβδομάδα και ο εξοπλισμός είναι δωρεάν. Διδάσκω παράλληλα σε δασκάλους, ώστε να μπορέσει αυτό να επεκταθεί. Πριν από δύο χρόνια ήρθαν δύο γυναίκες που είχαν πέσει θύμα βιασμού και αφού πήραν μέρος στο πρόγραμμα ήρθαν γεμάτες αυτοπεποίθηση και μου είπαν: “ξέρει, θέλουμε να γίνουμε δασκάλες καράτε, να πάμε στα χωριά του Κονγκό και να κάνουμε ό,τι κι εσύ”. Για μένα αυτό ήταν πολύ σημαντικό. Αλήθεια, ποιος έκανε τον αθλητισμό προσβάσιμο για ευάλωτες γυναίκες; Ποια ομοσπονδία; Ποιος μίλησε για το τραύμα και τις συνέπειές του;»

Η Φίσερ, έχοντας αφήσει μαθήτριές της να επιτελούν το έργο στο Κονγκό, γύρισε στην Ευρώπη προκειμένου να εφαρμόσει τη μέθοδό της στα δύσκολα προάστια της πρωτεύουσας. «Δυστυχώς δεν έχουμε πολλά χρήματα για να το επεκτείνουμε όπως θέλουμε, όμως εδώ και έναν χρόνο εφαρμόζουμε τη μέθοδο και στη Γαλλία. Κάνουμε έρευνες και μιλάμε με ψυχολόγους, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι η μέθοδός μας είναι επαρκής χωρίς να ξυπνά άσχημες μνήμες. Θέλω να διδάξω και να δημιουργήσω δασκάλους παντού στον κόσμο, να το διαδώσουμε όσο μπορούμε. Οι γυναίκες αυτές είναι πρότυπα και πρέπει να μιλούν, να μην μένουν στην σιωπή. Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο να πεις “έχω βιαστεί”, σε μερικές κοινωνίες ακόμα πιο δύσκολο από άλλες. Εύχομαι όμως ο αθλητισμός να βοηθήσει κι άλλες γυναίκες σε όλον τον κόσμο να ξαναβρούν αυτοπεποίθηση και να μην φοβούνται πια. Να κλείσουν τον κύκλο τις βίας και να ανοίξουν έναν άλλον, με τις αξίες του αθλητισμού στο κέντρο του…»