ΑΚ

Αλέξης Κροκιδάς

Καλώς ήρθατε στην κόλαση

Ας σκεφτούμε λίγο, πόσο δύσκολο είναι για κάποιον να ξεφύγει από την μοίρα του

4939652

Κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους να ξεφύγουν από την “μοίρα” τους. Δεν είναι καθόλου εύκολο. Καθόλου. Παρόλο που υποθέτουμε, ή τέλος πάντων ορισμένοι το υποθέτουν και μάλιστα το διαφημίζουν ασύστολα, ότι όλοι είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε επιλογές στην ζωή μας, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Δεν θα λύσουμε εδώ τον αρχέγονο / θεμελιακό γρίφο της φιλοσοφίας για την ελεύθερη βούληση, το liberum arbitrium. Ας περιμένει λίγο ακόμα αυτός ο γρίφος. Όταν θα χει εξαφανιστεί το ανθρώπινο είδος από τούτον δω τον πλανήτη, θα έχει λυθεί μια και καλή κι αυτό. Αλλά ούτε η οικολογία είναι που θα μας απασχολήσει σήμερα.

Ας σκεφτούμε λίγο, πόσο δύσκολο είναι για κάποιον να ξεφύγει από την μοίρα του.

Πόσο εύκολο είναι ας πούμε για τα παιδιά του Τσίπρα (δεν ξέρω αν έχει παιδιά, αλλά ας υποθέσουμε ότι έχει) να μεγαλώσουν και να πουν μια μέρα «Μα τι μαλακία είναι αυτή η αριστερά, ο σοσιαλισμός, ο ΣΥΡΙΖΑ και τα συναφή. Τώρα καταλαβαίνουμε ότι καλά τα έλεγε εκείνος ο κομψός αν και κάπως φωνακλάς κύριος, ο Αδωνις Γεωργιάδης που τσάντιζε τον μπαμπά. Ας είναι, από δω και πέρα θα ψηφίζουμε ΝΔ». Η τα παιδιά του Κουτσούμπα. Δεν είναι αδύνατον να συμβεί, αλλά εύκολο δεν θα το λεγε κανείς. Το ίδιο και για τα παιδιά του Γεωργιάδη, του Βορίδη, του Μητσοτάκη του Trump (αν έχουν παιδιά οι άνθρωποι) το ίδιο δύσκολο θα ήταν. Όχι πως δεν συμβαίνει. Συμβαίνει κάποιες φορές. Σχετικά σπάνια, αλλά συμβαίνει. Το πώς ακριβώς συμβαίνει και τι μηχανισμοί, συγκυρίες και γεγονότα εμπλέκονται αιτιακά σε μια, ας πούμε, ριζική αλλαγή πορείας για κάποιους ανθρώπους, δεν μπορούμε να το πούμε έτσι γενικά. Για τα παιδιά του Ευκλείδη και της συμπαθέστατης Χέδερ δεν θα μιλήσω εδώ. Πάντως κανένας δεν ξεφεύγει έτσι εύκολα. Η αδράνεια της πορείας που έχουμε πάρει στη ζωή μπορεί να μην υπακούει στον δεύτερο νόμο του Νεύτωνα, όμως υπακούει σε άλλους νόμους, όχι αναγκαστικά λιγότερο αδυσώπητους. Ναι, ναι, η ελευθερία and all that jazz. Βεβαίως η ελευθερία.

Ας αφήσουμε τα παιδιά των πολιτικών κατά μέρος και καλό τους κουράγιο κι ας σκεφτούμε τώρα μια κοπελίτσα μεγαλωμένη σε μια παραδοσιακή Μουσουλμανική οικογένεια στο Αφγανιστάν. Την παντρεύουν οι γονείς της στα 14. Ο άντρας της την παίρνει και πάνε στο Ιράν. Στα 15 κάνει το πρώτο παιδί της. Όμως κάτι δεν της πάει καλά σ’ αυτόν τον γάμο. Σ’ αυτόν τον ρόλο. Προσπαθεί να φύγει και να επιστρέψει στους γονείς της. Αυτοί δεν την δέχονται και την επιστρέφουν στον άντρα της. Αυτή όμως δεν το βάζει κάτω. Ο άντρας της είναι βίαιος, απόλυτος, δεν ανέχεται την παραμικρή παρέκκλιση της γυναίκας του από τον ρόλο της. Ας μην βιαστούν οι πολιτισμένοι συμπολίτες μου να πουν, «Αυτοί οι βάρβαροι, πως φέρονται στις γυναίκες τους» Παρόλο που τα στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ για την κακοποίηση των γυναικών στην Ελλάδα από τους άντρες τους, τους αρραβωνιαστικούς τους, τα αγόρια τους, είναι υποτιμημένα, προκαλούν σοκ και δέος, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να προκαλούν σοκ και δέος και οργή και αηδία.

Επιστρέφω στην εν λόγω κοπελίτσα. Ας την πούμε Εσίν (όχι το πραγματικό της όνομα). Για λόγους που δεν είναι του παρόντος να εξιχνιάσουμε, η Εσίν συνεχίζει να κάνει την απέλπιδα επανάσταση της. Την τσακίζουν. Καταλήγει αλυσοδεμένη  σε κλινική δυο τρεις φορές. Την λένε τρελή. Πώς είναι δυνατόν να θέλει να χωρίσει, να θέλει να σπουδάσει, να ονειρεύεται την ελευθερία της. Αυτό είναι τρέλα. Δεν συμμορφώνεται. Ο άντρας της τελικά την διώχνει  και κρατάει το παιδί. Όλα νομότυπα σύμφωνα με το νομικό καθεστώς και τις διαδικασίες στο Ιράν.

Ίσως αρκετοί αναγνώστες να θυμούνται την ιστορία της Σαραρέ Χαντεμί. Πολλές ομοιότητες αλλά και διαφορές. Ποτέ οι ιστορίες διαφορετικών ανθρώπων δεν είναι οι ίδιες. Και η Σαραρέ προσπάθησε να ξεφύγει από την μοίρα της και κατέληξε στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού και παρ’ ολίγο να εκδοθεί πίσω στο Ιράν. Ας μην ξεχνάμε εδώ ότι ήταν η Πόλα Ρούπα και μια ομάδα συγκρατουμένων της οι οποίες πρωτοστάτησαν στις κινητοποιήσεις για να μην εκδοθεί η Σαραρέ πίσω στο Ιράν. Μια τέτοια υπόθεση βέβαια δεν θα μπορούσε να περάσει αναξιοποίητη από πολιτικούς και άλλες διακεκριμένες προσωπικότητες που έσπευσαν να υποστηρίξουν την Σαραρέ. Τέλος πάντων, άσχετα με τα κίνητρα τους που δεν θα εξετάσουμε εδώ, ευτυχώς που το έκαναν.

Η Εσίιν καταδιωγμένη και μισοτσακισμένη φεύγει και καταλήγει στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας. Είναι μόλις 23 χρονών. Το ταξίδι της δεν θα είναι εύκολο. Περνώντας από την Τουρκία βιάζεται επανειλημμένα. Μένει έγκυος από τους βιαστές της. Δεν της επιτρέπουν να κάνει έκτρωση. Όταν γεννιέται το παιδί, το παίρνουν. Μετά από έναν χρόνο εφιαλτικό, φτάνει καταπονημένη στην Μυτιλήνη κι από εκεί μέσω της διαδικασίας αξιολόγησης ευαλωτότητας, τελικά στην Αθήνα όπου στεγάζεται μέσω του λεγόμενου accomodation scheme της Ύπατης Αρμοστείας σε ένα διαμέρισμα που μοιράζεται με άλλες γυναίκες αιτούσες άσυλο. Εδώ λοιπόν την γνώρισα αφού μας είχε παραπεμφθεί από τον φορέα που ήταν υπεύθυνος για αυτό το διαμέρισμα. Ανησυχούσαν για την ψυχική της υγεία και την φοβόντουσαν κιόλας. Τους φαινόταν από την αρχή ότι είναι αγρίμι και έλεγαν ότι δεν αφήνει άνθρωπο να την πλησιάσει.

Αν με είχαν βιάσει και κακοποιήσει παντοιοτρόπως κι εμένα, μάλλον θα ήμουν κάπως καχύποπτος με τους ανθρώπους. Όπως και να έχει, επισκεπτόμασταν την Εσίν τακτικά με μια συνάδελφο και τον φαρσόφωνο διερμηνέα μας για πάνω από έξι μήνες. Πήρε χρόνο να μας εμπιστευτεί αν και συνέχισε να είναι κάπως συγκρατημένη. Ούτε στιγμή πάντως δεν αισθανθήκαμε απειλημένοι. Ελπίζω να μην το αισθάνθηκε ούτε εκείνη. Μας μιλούσε για την ζωή της, αν και όχι πολύ αναλυτικά. Αποσπάσματα μόνο. Μικρά κομμάτια. Το απέφευγε. Προτιμούσε να μιλάει για τα όνειρα της. Ήθελε να σπουδάσει, να γίνει γιατρός. Μας έλεγε ότι έχει το χάρισμα να θεραπεύει τους ανθρώπους και το πρόσωπο της έλαμπε. Μας έλεγε ότι όταν βλέπει ανθρώπους δυστυχισμένους, συγκλονίζεται, δακρύζει και θέλει να τους κρατήσει το χέρι. Έχω ακούσει πολλές «παράξενες» ιστορίες στη ζωή μου λόγω της δουλειάς μου. Για να επιβιώσω, ίσως έμαθα, χωρίς να το πολυ-καταλάβω να τις ακούω χωρίς να συγκλονίζομαι. Πώς μπορείς να μην συγκλονίζεσαι όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με τον ανθρώπινο πόνο αλλά και τα όνειρα των ανθρώπων, είναι μια άλλη ιστορία.

Η διάθεση της Εσίν άλλαζε συχνά και σε μικρά χρονικά διαστήματα. Το ίδιο και η εμφάνιση της. Μια μέρα φορούσε την παραδοσιακή μαντήλα της και καθόταν συνεσταλμένη, σκοτεινή, ενοχική, μελαγχολική στο κρεβάτι και σε τρεις μέρες είχε πετάξει την μαντήλα, ήταν βαμμένη και ντυμένη ευρωπαϊκά και μιλούσε με ζέση για τα όνειρα της, να σπουδάσει, να γίνει γιατρός, να γιατρεύει τον κόσμο. Μιλούσε με θυμό για τους γονείς της και τον πρώην άντρα της. Για όσα της είχαν κάνει. Για όσα δεν της επέτρεψαν ποτέ να κάνει. Κάποιες φορές σχεδίαζε όταν πάρει τα πολυπόθητα χαρτιά της στην Ελλάδα να πάει στο Ιράν να διεκδικήσει τον γιό της. Μετά από λίγες μέρες ξαναφοράει την μαντήλα της και κουρνιάζει στο κρεβάτι της. Κι αυτό το πέρα δώθε κρατάει καιρό. Μα δεν είναι εύκολο να ξυπνήσεις μια μέρα να πετάξεις την ταυτότητα σου στην θάλασσα και να υιοθετήσεις μια καινούργια ταυτότητα.

Τα φτωχά και άθλια εργαλεία που έχουμε στο ψυχιατρικό κουρμπέτι για να καταλάβουμε υποτίθεται τι βιώνουν οι άνθρωποι, φαίνονται ακόμα πιο χρεοκοπημένα και άθλια όταν προσπαθούμε να καταλάβουμε τι ζει ένας άνθρωπος από την άλλη άκρη του κόσμου. Στην πραγματικότητα βέβαια δεν προσπαθούμε και τόσο να καταλάβουμε.

Λες κι η Εσίν δεν είναι μια νεαρή γυναίκα από το Αφγανιστάν που προσπαθεί απεγνωσμένα να ξεφύγει από την μοίρα της, την κληρονομιά της, την κακοποίηση και να υιοθετήσει μια πολύ διαφορετική κουλτούρα, μια καινούργια ταυτότητα. Τα ψυχιατρικά μάτια και αυτιά, αντί να κοιτάζουν το δράμα του ανθρώπου και να αφουγκράζονται τον πόνο του, κοιτάζουν το διαγνωστικό εγχειρίδιο, αυτόν τον τρισάθλιο τυφλοσούρτη κι ακούνε μόνο την ηχώ μιας φωνής που επαναλαμβάνει μονότονα «Διάγνωση και φαρμακευτική αγωγή».

Ναι στο τέλος θα βρούμε μια διάγνωση για την Εσίν. Θες να είναι διπολική διαταραχή; Να είναι σχιζοσυναισθηματική διαταραχή; Να είναι σχιζοφρένεια; Τέλος πάντων, θα το βρούμε και θα της δώσουμε και τα αντίστοιχα ψυχοφάρμακα. Για τις απύθμενες και επικίνδυνες ηλιθιότητες της ψυχανάλυσης που δεν ντρέπεται να αναλύει και πρόσφυγες από τις τέσσερις γωνιές της γης, δεν θα αναφερθώ εδώ.

Η Εσίν δεν κατέληξε στον Κορυδαλλό όπως η Σαραρέ ούτε βρέθηκε στο φως της δημοσιότητας. Η Εσίν κατέληξε σε μια χειρότερη φυλακή απ’ αυτή του Κορυδαλλού. Βέβαια, κι ας το επαναλάβουμε, ποτέ δυο ιστορίες όσες ομοιότητες κι αν έχουν, δεν είναι ίδιες.

Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές, βραδάκι Παρασκευής 7 Φεβρουαρίου, η Εσίν είναι δεμένη στο κρεβάτι με ένα λουρί περασμένο στον αστράγαλο της. Ας μην πούμε ακριβώς που συμβαίνει αυτό. Ας πούμε απλώς ότι συμβαίνει σε ένα από τα δυο ΨΝΑ, δηλαδή τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία Αττικής. Δυο έχουμε, το Δαφνί και το Δρομοκαϊτειο και να τα χαιρόμαστε. Η Εσίν έχει την περίοδο της και για να πάει στην τουαλέτα πρέπει να φωνάξει κάποιον νοσηλευτή να ρθει να ξεκλειδώσει το λουκέτο που είναι περασμένο στο λουρί, για να μπορέσει να πάει στην τουαλέτα.

Γιατί είναι δεμένη στο κρεβάτι της η Εσίν, ρώτησα μια νοσηλεύτρια με κουρασμένο πρόσωπο νωρίτερα το απόγευμα που είχα πάει να την επισκεφτώ. «Μα μας λέει ότι δεν χρειάζεται να είναι εδώ. Δεν της αρέσει εδώ. Μας λέει ότι δεν είναι τρελή. Έχει τάσεις φυγής. Αν την λύσουμε θα φύγει. Και που θα πάει; Θα χαθεί. Για το καλό της το κάνουμε. Εξάλλου έχουν φύγει οι γιατροί και εγώ δεν μπορώ να την λύσω. Πρέπει να το πει ο γιατρός. Τι να κάνω κι εγώ, είμαι μόνη μου στην βάρδια.» Σημειωτέον ότι η Εσίν δεν ήταν επιθετική, δεν απείλησε κανέναν. Μόνο παρακαλούσε να την λύσουν. Να πάει να περπατήσει να ξεμουδιάσει λίγο. Όχι πως το δέσιμο της ήταν ανοίκειο. Αλλά εδώ στην Ευρώπη ήλπιζε ότι θα έβρισκε την ελευθερία της. Λογάριαζε χωρίς τον ξενοδόχο.

Πριν από τρεις μήνες ένας άλλος Αφγανός, ο Σ, ήταν δεμένος για έναν ολόκληρο μήνα, στο ίδιο ΨΝΑ (διαφορετικό κτίριο). Για το καλό του βέβαια. Το ότι τους εκλιπαρούσε να τον αφήσουν να δει τα τρία του ανήλικα κορίτσια με τα οποία είχε έρθει μόνος του στην Ελλάδα δεν συγκίνησε κανέναν. Μόνο με την παρέμβαση του διερμηνέα που είπε στην γιατρίνα ότι αν δεν τον έλυναν θα τους έκανε αναφορά στην Ύπατη Αρμοστεία, μόνο τότε τον έλυσαν. Ευτυχώς μετά από αυτή την κόλαση είναι πάλι μαζί με τα κορίτσια του. Κάθε φορά που τον επισκέπτομαι είναι ευγενέστατος και φιλόξενος. Μας προσφέρει φρούτα, καφέ, τσάι, ότι έχει στο σπίτι. Περιμένει πώς και πώς να πάρει τα χαρτιά του να πάει στην Γερμανία. Το τι θα βρει εκεί, είναι μια άλλη ιστορία.

Δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά. Το ότι οι ακούσιες νοσηλείες και τα δεσίματα είναι μια θλιβερή κανονικότητα στην Ελλάδα είναι γνωστό, με τα ποσοστά των ακούσιων νοσηλείων να ξεπερνούν το 60% όλων των νοσηλειών. Αν και δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία, υποθέτω από αυτά που έχω δει, ότι για τους αιτούντες και τις αιτούσες άσυλο, τα ποσοστά είναι πολύ μεγαλύτερα. Όσο για τα δεσίματα, αυτά πλέον είναι εκ των ουκ άνευ.

Κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν ή και τολμούν κάποια στιγμή στη ζωή τους να ονειρευτούν κάτι καλύτερο για τους ίδιους και τις οικογένειες τους, έχοντας ζήσει σε συνθήκες που δεν μπορούμε να φανταστούμε. Οι πιο δυνατοί ίσως καταφέρουν να επιβιώσουν τις άθλιες συνθήκες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης μέσα στο κρύο, τις λάσπες, την δυσωδία των αμάζευτων σκουπιδιών και των περιττωμάτων. Τους πιο εύθραυστους  θα τους φροντίσει το ψυχιατρικό σύστημα, όπως ξέρει τόσο καλά να φροντίζει. Καλώς ήρθατε στην κόλαση.

Ο Αλέξης Κροκιδάς είναι κοινωνιολόγος, Κοινωνικός Λειτουργός

Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…