Καλάσνικοφ: Το πιο λειτουργικό τυφέκιο του κόσμου και ο δημιουργός του

Τι ξέρουμε όμως για το πλέον διαδεδομένο στρατιωτικό όπλο που χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης ανάμεσα στους στρατιωτικούς για την αξιοπιστία και την διαθεσιμότητά του αλλά και άσβεστου μίσους για τις εκατόμβες νεκρών που έχει προκαλέσει;

Καλάσνικοφ: Το παιδί του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Το AK-47 ή Καλάσνικωφ είναι πυροβόλο επιθετικό τυφέκιο πιέσεως αερίων με επιλογέα βολής που δέχεται φυσίγγια 7.62×39mm. Αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στη Σοβιετική Ένωση από τον Μιχαήλ Τιμοφέγεβιτς Καλάσνικωφ. Η ονομασία ΑΚ-47 Καλάσνικωφ σημαίνει αυτόματο Καλάσνικωφ, μοντέλο του 1947 (ρωσικά: Автомат Калашникова 47, Avtomat Kalashnikova 47). Είναι επίσημα γνωστό ως “Avtomat Kalashnikova” (ή απλά “AK”). Επίσης είναι γνωστό και ως Καλάσνικωφ ή στη ρωσική ορολογία Καλάς.

Ο σχεδιασμός του AK άρχισε τον τελευταίο χρόνο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (1944) όταν οι σοβιετικοί εισέβαλαν στο κατεστραμμένο πια Βερολίνο από τους βομβαρδισμούς των συμμάχων και έπεσαν στα χέρια τους τα απόρρητα σχέδια διαφόρων οπλικών συστημάτων του 3ου Ράιχ, περιλαμβανομένου και του τυφεκίου StG44, το οποίο θεωρείται πρόγονος του ΑΚ-47. Μετά τον πόλεμο και συγκεκριμένα το 1946, το AK-46 παρουσιάστηκε για επίσημες στρατιωτικές δοκιμές και το 1947 η σταθερή έκδοση του όπλου εισήχθη σε υπηρεσία με επιλογή των μονάδων του σοβιετικού στρατού. Η πρώτη ανάπτυξη του σχεδίου ήταν το AKS-47 (S-Skladnoy ή «αναδιπλωμένη»), η οποία ήταν εξοπλισμένη με αναδιπλωμένη στήριξη από μετάλλο. Το 1949, το AK-47 έγινε επίσημα δεκτό από τα σοβιετικά στρατεύματα και χρησιμοποιούνταν από την πλειοψηφία των κρατών-μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Τα προτερήματα του Καλάσνικοφ

Το αρχικό AK-47 ήταν ένα από τα πρώτα αληθινά τυφέκια εφόδου. Ακόμα και μετά από δεκαετίες, λόγω της αντοχής του, το χαμηλό κόστος παραγωγής, και την ευκολία χρήσης, το μοντέλο (και οι παραλλαγές του) παραμένει το πιο διαδεδομένο και δημοφιλές τυφέκιο στον κόσμο. Διαθέτει επίσης όλα τα πλεονεκτήματα μιας μεγάλης εμπορικής εφεύρεσης: πρακτικότητα, αποτελεσματικότητα και χαμηλό κόστος παραγωγής. Έχει κατασκευαστεί σε πολλές χώρες και είναι σε υπηρεσία σε τακτικές ένοπλες δυνάμεις καθώς και σε παράνομες, επαναστατικές και τρομοκρατικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο. Το ΑΚ-47 ήταν η βάση για την ανάπτυξη πολλών άλλων ατομικών και ομαδικών πυροβόλων όπλων. Έχουν παραχθεί περισσότερα AK-τύπου τυφέκια από ότι το σύνολο των άλλων τουφεκιών.

Η αντοχή, το χαμηλό κόστος παραγωγής και η ευκολία στη χρήση, είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα που εξασφάλισαν στο ΑΚ-47, παγκόσμια επιτυχία. Η δημιουργία του Kalashnikov ανταποκρίνεται τόσο σε αμμώδη, όσο και σε υγρά περιβάλλοντα, κάτι που κάνει τα πιο εξελιγμένα όπλα να μπλοκάρουν. Ο σχεδιαστής του το αποκάλεσε «σύμβολο της δημιουργικής ευφυΐας» του Ρωσικού λαού.

Πολλά Καλάσνικοφ που βρέθηκαν κατά τις συρράξεις στο Ιράκ χωμένα μέσα σε άμμο, μπόρεσαν να επαναλειτουργήσουν ικανοποιητικά ενώ τα αντίστοιχα αμερικανικά Μ-16, τέθηκαν σε αχρηστία.

Η χαμηλή τιμή του ΑΚ-47 θεωρείται ένα από τα κυριότερα προτερήματα του όπλου. Η μέση τιμή του παγκοσμίως, εκτιμήθηκε το 2005 στα 534 δολάρια, σύμφωνα με τον οικονομολόγο του Oxford University, Phillip Killcoat. Αν και οι Αφρικανικές χώρες κατασκευάζουν το ΑΚ-47 200 δολάρια φθηνότερα.

Ποιος ήταν ο Καλάσνικοφ

Ο Μιχαήλ Καλάσνικοφ γεννήθηκε στις 10 Νοεμβρίου του 1919 στο Κούρια, ένα χωριό πάνω στα Αλτάια Όρη. Ο πατέρας του Τιμοφέι Καλάσνικοφ ήταν αγρότης, αλλά το 1930 αποστερήθηκε της περιουσίας του με διάταγμα του Στάλιν και εξορίστηκε οικογενειακώς στη Σιβηρία. Ο μικρός Μιχαήλ, που ονειρευόταν να γίνει ποιητής, αναγκάστηκε να συμβιβαστεί με τη σκληρή πραγματικότητα της Σιβηρίας. Μαζί με τον πατέρα του άρχισε να καλλιεργεί την άγονη γη και να κυνηγά για τα προς το ζην. Χρησιμοποιούσε συχνά το όπλο του πατέρα του όταν ήταν έφηβος και συνέχισε να κυνηγάει μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Στη Σιβηρία τού γεννήθηκε η αγάπη για τα όπλα.

Το 1938 κλήθηκε να υπηρετήσει τη θητεία του στον Κόκκινο Στρατό κι επειδή ήταν μικρός το δέμας και ξεχώριζε για τις ικανότητες του ως μηχανικός, τοποθετήθηκε στα Τεθωρακισμένα. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες και τραυματίστηκε στη Μάχη του Μπριάνσκ τον Οκτώβριο του 1941.

Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του άκουσε πολλούς συναδέλφους του να εκφράζουν παράπονα για την ποιότητα των σοβιετικών όπλων. Επιπλέον, όπως δήλωσε αργότερα «ζήλευε τους Γερμανούς στρατιώτες, που ο καθένας του είχε το δικό του αυτόματο, ενώ εμείς συχνά πολεμούσαμε με ένα όπλο ανά τρεις. Έτσι, σκέφτηκα να σχεδιάσω ένα αξιόπιστο όπλο, για να έχουν οι στρατιώτες μας ένα μικρού μεγέθους αυτόματο όπλο, όπως είχαν οι Γερμανοί».

Μετά τον πόλεμο αποφάσισε να υλοποιήσει το σχέδιό του και το 1947 παρουσίασε ένα αυτόματο τυφέκιο, το οποίο προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στους σοβιετικούς στρατιωτικούς κύκλους για την αντοχή του, τον απλό χειρισμό του, τη φονική δύναμη πυρός και τη φτηνή τιμή του. Δύο χρόνια αργότερα υιοθετήθηκε από τον Κόκκινο Στρατό. Το επίσημο όνομα του όπλου, ΑΚ-47, προκύπτει από τα αρχικά του «Αφτομάτ Καλασνικόβα» («Αυτόματο του Καλάσνικοφ») και τον αριθμό 47, επειδή άρχισε να κατασκευάζεται το 1947.

Ο ίδιος ο Καλάσνικοφ, αν και ήταν υπερήφανος για το δημιούργημά του, δεν έπαψε να εκφράζει τον σκεπτικισμό του για την κατοπινή χρήση του όπλου, που ξέφυγε του σκοπού για τον οποίον είχε κατασκευαστεί. «Αν ξεκινούσα τώρα την καριέρα μου, θα προτιμούσα να είχα κατασκευάσει κάτι πιο χρήσιμο, ας πούμε μια χορτοκοπτική μηχανή» είχε πει σε μια συνέντευξή του.

Από το 1949 ο Καλάσνικοφ εγκαταστάθηκε στην πόλη Ιζέφσκ των Ουραλίων, όπου βρίσκονται πολλές από τις αμυντικές βιομηχανίες της Σοβιετικής Ένωσης και μετέπειτα της Ρωσίας. Διηύθυνε μέχρι τα ογδόντα του ένα σχεδιαστικό γραφείο, που είχε αναλάβει την εξέλιξη του ΑΚ-47 και τη δημιουργία και άλλων όπλων, όπως τα αυτόματα ΑΚΜ, ΑΚ-74, το οπλοπολυβόλο RPK, το ημιαυτόματο τυφέκιο Saiga και το πολυβόλο άρματος των 7,62 χιλιοστών. Στο σχεδιασμό των όπλων αυτών καθοριστική ήταν η συνεισφορά της δεύτερης συζύγου του Γεκατερίνα Μοϊσέγεβνα (1921-1977), η οποία ήταν διπλωματούχος μηχανικός και με την οποία είχε αποκτήσει τέσσερα παιδιά.

Το 1953 ο Καλάσνικοφ έγινε μέλος του ΚΚΣΕ και διετέλεσε κατ’ επανάληψη βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ.

Ο Μιχαήλ Καλάσνικοφ πέθανε στις 23 Δεκεμβρίου 2013, σε ηλικία 94 ετών. Τιμήθηκε με πλήθος διακρίσεων και αναγορεύτηκε σε διδάκτορα των τεχνικών επιστημών, αν και ήταν αυτοδίδακτος.