«Η Οδύσσεια αποτελεί ύμνο στην πατριαρχία και το πατριωτικό φαντασιακό ενός λαού»

Οι μύθοι για τον άνθρωπο, ανεξαρτήτου πολιτισμικής ταυτότητας, αποτελούν ένα “σημάδι – σινιάλο” απ’το παρελθόν, το οποίο συνομιλεί όχι μόνο με αυτό καθεαυτό το χρονικό σημείο αλλά και με το παρόν και το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο κάθε τόπος φέρει τους δικούς του μύθους και ανά τους αιώνες αναπαράγονται με διάφορες εκφάνσεις (γραπτές, προφορικές, παραστατικές). Σε πολλές περιπτώσεις όμως, υπάρχει μια εντελώς νεφελώδης σκέψη πάνω στους μύθους της αρχαιότητας. Η ευκαιρία για βαθιά κριτική σκέψη που προσφέρει ένας μύθος σε προωθεί ώστε να κατανοήσεις τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής και τα όρια της, τις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους, αλλά και τις ριζωμένες κοινωνικές δομές, επιταγές που διαμορφώνουν συμπεριφορές πέρα από προσωπική βούληση.

Οι μύθοι του Ομήρου, κυρίως η Οδύσσεια και δευτερευόντως η Ιλιάδα, πρόσφεραν σε μένα εύφορο έδαφος για να ανιχνεύσω τις ρίζες μια κοινωνίας που αναπτύσσεται φαλλοκρατικά, με πολεμοχαρείς πατριωτικές δάφνες και έμμεσα ή άμεσα προτάσσει τη διαίρεση των ανθρώπων σύμφωνα με τη κοινωνική ή τη πολιτική τους ταυτότητα. Το έπος της Οδύσσειας διακατέχεται από ένα τεράστιο βάθος χρόνου και τόπου. Είναι σαν να παίζει ένας δίσκος βινυλίου αιωνίως μέσα στο πυρήνα της ανθρώπινης ψυχής. Η αφήγηση του Ομήρου στην Οδύσσεια είναι τριτοπρόσωπη, το στόμα του κειμενικού ήρωα με το στόμα του αρχαίου ραψωδού που το ερμήνευε τότε γίνονταν ένα. Ο στόχος, κυρίως ήταν να υπάρξει μεγαλύτερη εμπλοκή των θεατών (πρωτίστως συναισθηματική) σε αυτά που αφηγούνταν ο ραψωδός. Να φορτιστεί το κοινό περισσότερο με πόνο, γέλιο, θαυμασμό.

Η δική μου προσπάθεια, μέσω αυτής της διασκευής στην Οδύσσεια, ήταν να αναδιαπραγματευτώ τα νοήματα αυτού του μύθου κρατώντας το άχρονο και να προσπαθήσω ο αναγνώστης ή ο θεατής να αποστασιοποιείται και να παρατηρεί κάποια γεγονότα με απόλυτη λογική και κριτική σκέψη. Ο Οδυσσέας στις περισσότερες ερμηνευτικές προσεγγίσεις αναδεικνύεται ως σύμβολο αρρενωπότητας, πατριωτικής φιγούρας, πολεμικής ιδιοφυΐας, πολυμήχανης σκέψης και πιστού συζύγου. Κατά τη δικιά μου ερμηνεία, η «Οδύσσεια» αποτελεί, κατά κύριο λόγο, έναν ύμνο στην πατριαρχία και στο πατριωτικό φαντασιακό ενός λαού. Μια καταγραφή θλιβερών και γελοίων ηρώων. Αυτό ήταν και το αφετηριακό προσάναμμα για τη συγγραφή του συγκεκριμένου θεατρικού έργου. Ο Όμηρος μέσα απ την «Οδύσσεια» αποτυπώνει και δημιουργεί με θεαματικό τρόπο την κυρίαρχη θέση του Άντρα μέσα από πολλές κοινωνικές εκφάνσεις (πόλεμος, ερωτικές σχέσεις, οικογένεια, φιλία, δημόσιος λόγος). Το έργο «Οδύσσεια» επιχειρεί να φέρει στο κέντρο της ιστορίας και να δώσει τον λόγο σε ήρωες που στην «Οδύσσεια» και στην «Ιλιάδα» του Ομήρου αποτελούν εξαιρετικά ελάσσονος σημασίας σύμβολα, όπως ο Θερσιτής (στρατιώτης στον Τρωικό πόλεμο) και η Βρισηίδα (σκλάβα του Αγαμέμνονα). Σύμβολα που καταναγκάζονται στη σιωπή και στη συμμόρφωση κοινωνικών κανόνων. Όπως επίσης προσπαθεί να αναδείξει σημεία της «Οδύσσεια» που κινούνται στα όρια του γελοίου και του τραγικού.

Το ομηρικό έπος της Οδύσσειας θα μπορούσε να ιδωθεί ως μια Βίβλος των αρχών του Δυτικού πολιτισμού. Ένα έπος για το πως ο «δυνατός» επιβάλλεται σε οτιδήποτε φαντάζει ή είναι πιο αδύναμο. Μια θεμελιώδη διδαχή θεωρώ που μας αφήνουν αυτά τα έπη είναι πως όσο πιο διαιρεμένοι είναι οι άνθρωποι μεταξύ τους τόσο πιο εύκολο είναι να χτυπηθούν. Όπως και στο σήμερα ο καθένας έχει πάρει καβάλα το ψηφιακό του «κουφάρι» και καλπάζει στα λιβάδια της αυταπάτης και του εγωισμού ή τυλιγμένος με σημαίες και ταμπούρλα επιζητά την καθαρότητα του έθνους. Ο άνθρωπος πιο αδύναμος από ποτέ σήμερα αναθέτει τις σημαντικότερες αποφάσεις της ίδιας του της ζωής σε κάποια μεγαλεπήβολα πρόσωπα, ολόκληροι λαοί γίνονται, όπως το πλήρωμα του Οδυσσέα, αναγκαστικοί ακόλουθοι κάποιων ηγεμόνων. Ή όπως η Πηνελόπη, η γυναίκα παραμένει καθηλωμένη σε κάποιες επιλογές και εκβιασμούς όχι αποκλειστικά λόγω προσωπικής βούλησης αλλά λόγω κοινωνικής θέσης.

Ασχολούμενος με τον μύθο της Οδύσσειας και της Ιλιάδας και γράφοντας το “Οδύσσεια Reloaded” και προχωρώντας στις πρόβες με την ομάδα άρχισα να συνηγορώ όλο και περισσότερο με μια φράση που είχε γράψει ο Τόμας Χάξλεϋ σε ένα δοκίμιό του με τίτλο “Σχετικά με τη φυσική ανισότητα των ανδρών” η οποία αναφέρει: «Το δόγμα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι, υπό οποιαδήποτε έννοια, ή έχουν υπάρξει, ανά πάσα στιγμή, ελεύθεροι και ίσοι, είναι ένας εντελώς αβάσιμο μύθος».

«Οδύσσεια Reloaded»

Ένα έπος για το γελοίο & το τραγικό

Στους 12.110 στίχους του Ομήρου, ο Οδυσσέας φαντάζει το απόλυτο πρότυπο του ευφυούς αρχηγού, γενναίου άνδρα και πιστού συζύγου που πάνω απ’όλα βάζει το «καλό» της πατρίδας και της οικογένειάς του. Πώς θα μπορούσαμε όμως να επανοηματοδοτήσουμε το ταξίδι του αυτό, αφαιρώντας από πάνω του τον μύθο του ήρωα που κατασκευάστηκε και υμνήθηκε χιλιάδες χρόνια τώρα αλλά παρουσιάζοντας μία εκδοχή που μπορεί να είναι πιο «κοντά» στην πραγματικότητα; Η ομάδα Asalto «ξαναδιαβάζει» με κριτικό μάτι την Οδύσσεια και δημιουργεί ένα νέο έργο επιθυμώντας να αποκαλύψει τις κρυφές ή ίσως φανερές επιθυμίες, προθέσεις, ελπίδες και ματαιώσεις που οδήγησαν τους ήρωες του Ομηρικού Έπους σε όσα μπορεί να συνέβησαν πραγματικά – πριν λειανθούν από στην προσπάθεια κατασκευής πανανθρώπινων ηρώων και ιδεωδών.

O Oδυσσέας στο έργο «Οδύσσεια Reloaded» θα σταματήσει και πάλι στο νησί της Κίρκης, θα περάσει από το νησί των Λωτοφάγων, θα συναντήσει τις σειρήνες και τον Κύκλωπα. Ο Οδυσσέας όμως και οι σύντροφοί του θα μιλήσουν σε μία «γλώσσα» που θα καταλαβαίναμε σήμερα. Ο πολυμήχανος Οδυσσέας θα καθαιρεθεί από το βάθρο του και θα ιδωθεί τώρα ως ένας άνθρωπος με τις δικές τους αδυναμίες, υστεροβουλίες και επιδιώξεις. Ήρωες που αναγκάστηκαν να σωπάσουν για να μπορέσει να λάμψει εκείνος, θα βρουν τώρα το χώρο να πουν αυτά που θέλουν αποκαλύπτοντας κι άλλες πτυχές της ιστορίας. Με γλώσσα άλλοτε αιχμηρή και άλλοτε αστεία, μέσα από ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας που διδάσκεται στα σχολεία, το έργο υπογραμμίζει τις λεπτές γραμμές ανάμεσα στο τραγικό και το γελοίο και αναζητά να εξετάσει κριτικά ζητηματα που ακόμα και σήμερα ταλανίζουν τις δυτικές και όχι μόνο κοινωνίες, όπως η πατριαρχία, η θέση της γυναίκας στο δημόσιο και ιδιωτικό χώρο, η σεξουαλική ταυτότητα, η κατασκευή της δημόσια εικόνας αλλά και η εξουσία.

Λίγα λόγια για την ομάδα Asalto:

Η θεατρική ομάδα Asalto δημιουργήθηκε το 2019 στην Αθήνα. Η ομάδα αποτελεί μια συνάθροιση ηθοποιών και μουσικών που βρήκαν κοινό τόπο, μέσω του θεάτρου, να εκφράσουν τους φόβους, τις χαρές και τις λύπες τους. «Ζώντας αυτόν τον τρελό κόσμο γύρω μας και μέσα μας, αποφασίσαμε να αποτρελαθούμε μελετώντας αυτή την τρέλα». Το έργο που θα γίνει όχημα αυτού του σκοπού είναι το “Οδύσσεια Reloaded”. Πρόκειται για μια διασκευή – αποδόμηση πάνω στον επικό μύθο της “Οδύσσειας” του Ομήρου. Το έργο “Οδύσσεια Reloaded” αποτελεί ένα κωμικότραγικό έπος με ήρωες – σύμβολα ιδεών και αξιών που αιώνια κυοφορούνται μέσα στην ανθρώπινη ιστορία. Ένα έργο – ενθύμηση- για το γελοίο και τραγικό στοιχείο που ενυπάρχει στο είδος του ανθρώπου.

Συντελεστές: 

Διασκευή – Σκηνοθεσία: Πέτρος Σκαρμέας

Ηθοποιοί: Τζοάνα Βρακά, Βασίλης Γιαννέλος, Πέτρος Σκαρμέας, Αφροδίτη Λόη

Μουσικός επί σκηνής: Αφροδίτη Λόη

Σκηνικά: Αντρέας Μεμλίκας

Σχεδιασμός Αφίσας: Αιμιλία Μπαλάσκα

Φωτογραφίες παράστασης: Τζοάνα Βρακά, Αιμιλία Μπαλασκα

Οδύσσεια Reloaded

Πρεμιέρα: Πέμπτη 24 Οκτωβρίου

Κάθε Πέμπτη & Παρασκευή στις 21.00

Εισιτήρια: 10 € προπώληση, 12 € στο ταμείο του θεάτρου, 5 € μειωμένο για άνεργους και φοιτητές, ατέλεια για ηθοποιούς & ΑΜΕΑ

Online: www.ticketservices.gr

Θέατρο Ροές

Ιάκχου 16, Γκάζι

Τηλ.: 2103474312.

Fb: ΡΟΕΣ θέατρο / ROES theater