Invidia: Η θεά με το σκυλί και το φίδι

Ο μυθικός λόγος ανέκαθεν με εντυπωσίαζε για έναν και μόνο λόγο… δεν έχει από μόνος του καμία υποχρέωση να αποδείξει την αλήθεια, καθώς αυτό διαμορφώνεται από τη διαύγαση, η οποία πραγματοποιείται από το λαό. 

artwork invidia

Ο λαός επομένως αλλά και ο χρόνος φιλτράρουν τα στοιχεία ενός μύθου και ό,τι μείνει είναι η αλήθεια. Η αρχαία ελληνική παράδοση μας έχει δώσει μια πληθώρα μύθων, οι οποίοι μέσα από τους αιώνες και τις ανάγκες του λαού διαμόρφωσαν έναν τρόπο σκέψης, ο οποίος χαρακτηρίζει κάθε έκφανση της ζωής μας. Οι αρχαίοι έδωσαν ονόματα ως ιδιότητες σε θεούς και δαίμονες, όχι τόσο για να ερμηνεύσουν ή για να περιγράψουν μια κατάσταση, αλλά περισσότερο για να ενδυναμώσουν αυτό που ήδη γνώριζαν ή αυτό που ήδη πίστευαν. Υπάρχουν όμως ιδιότητες που δεν αφορούν μόνο μία κατάσταση. Ο φθόνος ή η ζήλεια είναι αντικειμενικό συναίσθημα, διότι πηγάζει από τα ένστικτα και όχι από τη λογική. Οι αρχαίοι Έλληνες δυσκολεύτηκαν να ενσωματώνουν όλες τις ιδιότητες της ζήλιας σε ένα θεό, παρόλο που υπήρχε ο Φθόνος ως θεός, είχε όμως δευτερεύοντα ρόλο. Για το λόγο αυτό διένειμαν τις ιδιότητας της ζηλοφθονίας σε διάφορες θεότητες. Η Νέμεσις για παράδειγμα ήταν μια τέτοια θεότητα, η οποία εκτός από τη θεία δίκη αντιπροσώπευε και την αγανάκτηση αναφορικά με το αθέμιτο πλεονέκτημα.

Επιπρόσθετα έχουμε και τη Μέγαιρα, τη δεύτερη στη σειρά Ερινύα ανάμεσα στην Αληκτώ και τη Τισιφόνη, η οποία ήταν η θεότητα του μίσους και του φθόνου αλλά τιμωρούσε κυρίως τη συζυγική απιστία. Η πιο γνωστή όμως προσωποποιημένη θεά της ζηλοφθονίας ήταν η Έριδα. Η Έριδα ήταν θεά της ζήλιας, του τσακωμού και του καυγά αλλά πιο πολύ ήταν συνδεδεμένη με τη διχόνοια. Οι Λατίνοι βέβαια, με πιο πρακτικό μυαλό, ένωσαν όλα τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες του φθόνου σε μια θεότητα, την Ινβίντια (λατ. Invidia), η οποία ήταν μια πιο ολοκληρωμένη θεά. Ο φθόνος και η ζήλεια απασχόλησαν την φιλοσοφία ως μια από τις κυριότερες αιτίες της δυστυχίας. Ο Άγγλος φιλόσοφος Bertrand Russell (1872-1970) μάλιστα θεωρεί, ότι πρόκειται για μια συνηθισμένη και πλέον ατυχή πλευρά της ανθρώπινης φύσης. Δυστυχισμένος δεν είναι μόνο αυτός που φθονεί αλλά και αυτός που επιθυμεί να κάνει και άλλους δυστυχισμένους. Ο Immanuel Kant (1724-1804) επίσης θεωρεί, ότι ο φθόνος είναι μια τάση να βλέπει κανείς την ευημερία των άλλων με στενοχώρια, ακόμη και αν δεν μειώνει τη δική του. Είναι μία απροθυμία να δει κάποιος την δική του ευημερία, επισκιάζοντάς την από την ευημερία κάποιου άλλου, επειδή το πρότυπο που χρησιμοποιεί δεν έχει εγγενή σχέση με την δική του ευημερία, παρά μόνο στο πλαίσιο σύγκρισης της δικής του ευημερίας με των άλλων. Ο φθόνος, εξηγεί ο Kant, στοχεύει, τουλάχιστον ως προς τις επιθυμίες κάποιου, να καταστρέψει την καλή τύχη των άλλων (Kant, The Metaphysics of Morals 6: 459).

Ο Αριστοτέλης απαντά στους νεότερους με περισσότερα πολιτικά και αισθητικά κριτήρια παρά με ηθικά, όπως είδαμε με τον Kant και τον Russell. Στη ‘Ρητορική’ του, φτάνοντας στο τελευταίο από τα πάθη, τα οποία στοχεύει να διεγείρει ή να κατευνάσει ένας ρήτορας, ο μεγάλος Σταγειρίτης φιλόσοφος, μετά την οργή, την πραότητα, την αγάπη και το μίσος, τον φόβο και το θάρρος, την ντροπή, την ευσπλαχνία, τον οίκτο, την αγανάκτηση, πραγματεύεται τη ζηλοτυπία (ζῆλον) (Ρητ. 1380b35–1382a19).

 Αναρωτιέται σε ποια γενικότερη κατάσταση βρίσκονται οι άνθρωποι που αισθάνονται ζηλοτυπία, τι λογής πράγματα την προκαλούν και κάτω από ποιες συνθήκες. «… η ζηλοτυπία είναι η λύπη που αισθάνεται κανείς όταν βλέπει ότι άλλοι άνθρωποι, όμοιοί του εκ φύσεως, έχουν αποχτήσει κάποια μεγάλης, κατά την κοινή παραδοχή, αξίας αγαθά, που είναι δυνατό να τα αποκτήσει και αυτός, όχι γιατί τα αγαθά αυτά τα έχει κάποιος άλλος, αλλά γιατί δεν τα έχει και ο ίδιος (35), οδηγούμαστε στο υποχρεωτικό συμπέρασμα ότι ζηλοτυπία αισθάνονται [1388b] αυτοί που θεωρούν ότι τους αξίζουν κάποια αγαθά που δεν τα έχουν, που μπορούν όμως να τα αποκτήσουν· γιατί κανένας δεν επιδιώκει για τον εαυτό του πράγματα που μοιάζουν αδύνατα… Επίσης αυτοί που οι πρόγονοί τους, οι συγγενείς τους, οι δικοί τους άνθρωποι, το έθνος ή η πόλη τους τιμήθηκαν για κάποια πράγματα, αισθάνονται ζηλοτυπία εν σχέσει με αυτά τα πράγματα· γιατί πιστεύουν ότι αυτά τους ανήκουν (10) και ότι οι ίδιοι είναι άξιοι γι' αυτά». Σήμερα, η άλλη ρητορική (όχι του Αριστοτέλη) ωθεί τους εκπροσώπους του παλαιού κατεστημένου, να αναδεικνύουν και να αποδεικνύουν καθημερινά το φθόνο τους, για όλα τα θετικά που συμβαίνουν. Βιώνοντας την περιφρόνηση του λαού ύστερα από δέκα χρόνια κρίσης, φθονούν όχι μόνο πάνω σε υπαρκτά πράγματα αλλά πολύ περισσότερο σε κατασκευάσματα του μυαλού τους. Η ρητορική περί πολιτικής τύπου Βενεζουέλας (Maduro, Chávez) και Κούβας (Castro) μέχρι πρότινος δεν αποσκοπούσε να μειώσει τα πρόσωπα αλλά την κοινωνική ή «σοσιαλιστική» πολιτική.

Πρόσφατα, αφού μαθεύτηκε πως υπάρχει και μια «καινούργια» χώρα με το όνομα Βολιβία, πως έχει πρόεδρο που δεν αποφοίτησε από τα πανεπιστήμια της αριστείας και μάλιστα είναι ηγέτης των αυτόχθονων Ινδιάνων, έγιναν χυδαίοι ως προς το πρόσωπο ενός τέτοιου ανθρώπου. Ο τρόπος που χειρίστηκαν επικοινωνιακά την επίσκεψη Morales στην Αθήνα, τα επιτελεία της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, έδειξε κάτι περισσότερο. Έδειξε ότι η μικροψυχία και ο φθόνος τους πηγάζει από την απόλυτη κακία και μοχθηρία. Φυσικά και γνωρίζουν ότι ούτε η Βενεζουέλα ούτε η Βολιβία είναι κομμουνιστικές-σοβιετικές χώρες αλλά αντίθετα καπιταλιστικές. Ο φθόνος της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ είναι τέτοιος, που δεν αντέχουν καν στην υποψία-πιθανότητα ότι μπορούν οι λαοί εκεί να αγαπούν τους προέδρους τους. Δεν έχουν ίσως ακόμη καταλάβει ότι ή θα είσαι αγαπητός στο λαό ή στους ισχυρούς διεφθαρμένους «φίλους» σου. Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ ξέρουν, ότι η ίδια η ιδεολογία κάνει αγαπητούς αρκετούς προέδρους και πολιτικούς τόσο στη λατινική Αμερική όσο και αλλού.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Jeremy Corbyn στην Μεγάλη Βρετανία. Όχι στη Βενεζουέλα, όχι στην Βολιβία, όχι στην Κούβα αλλά στη Μεγάλη Βρετανία. Η δημοτικότητα του αριστερού Corbyn είναι τόσο μεγάλη και ουσιαστική, που ακόμη και μέλη των Εργατικών νιώθουν ζηλοφθονία για το γεγονός ότι τον αγαπάει ο κόσμος. Θυμηθείτε μόνο τι πόλεμο δέχτηκε στις τελευταίες εθνικές εκλογές από τη «Μπλερική» πτέρυγα των Εργατικών (κάτι σαν το αγγλικό Σημιτικό ΠΑΣΟΚ). Φανταστείτε τώρα με πόσο φθόνο βλέπουν οι συντηρητικοί τον Corbyn.

Από φθόνο στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ φοβούνται μήπως ο Σύριζα πετύχει κάτι παρόμοιο. Δεν πιστεύω ότι κάποιος δεν θέλει να τον αγαπάει ο λαός του. Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ αντί αυτού επέλεξαν να τους αγαπάει η Goldman Sachs, ο Draghi o Barroso, ο Schäuble, ο Στουρνάρας και οι όμοιοί τους. Δυστυχώς, τα συμφέροντα αυτών δεν συμβαδίζουν με τα συμφέροντα του λαού. Άρα πώς να σε αγαπήσει ο λαός; Αν παρακολουθήσει κανείς το καινούριο ντοκιμαντέρ του Άρη Χατζηστεφάνου (Make the Economy Scream), θα καταλάβει ότι στη λατινική Αμερική έγιναν πολλά λάθη αλλά το βασικό ήταν ότι οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν εκεί δεν ήταν αρκετά σοσιαλιστικές. Το θέμα ήταν, ότι σε αντίθεση με τους δικούς μας πολιτικούς, εκείνοι δεν ξεπουλήθηκαν εντελώς στο νέο πολιτικοοικονομικό σύστημα της παγκοσμιοποίησης και των μονοπωλίων του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.

Όταν έχεις παραδοθεί ολοκληρωτικά στο νεοφιλελευθερισμό, μην περιμένεις να σε αγαπάει ο λαός σου αλλά ούτε να θεωρείς ότι σου φταίνε οι άλλοι για τη δική σου κατάντια. Ο Morales και ο Maduro, αν είναι αγαπητοί στις χώρες τους, είναι γιατί δεν πρόδωσαν το λαό τους. Τα λάθη που ενδεχομένως έκαναν στις χώρες τους δεν έγιναν γιατί ήταν διεφθαρμένοι. Έγιναν γιατί οι ΗΠΑ έχουν περίσσια «δημοκρατία» και την εξάγουν με αποτελεσματικό τρόπο τα τελευταία ογδόντα χρόνια σε όλες τις χώρες που έχουν πετρέλαια.

Η θεά επομένως του φθόνου έχει επηρεάσει και έχει καταλάβει τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Τους έχει κάνει να μην μπορούν να κατανοήσουν γιατί κανένας δεν θέλει να τους βλέπει και γιατί μόνο με σκηνοθετημένα «τυχαίες» συναντήσεις, μπορούν να νιώθουν ότι ο κόσμος τους αγαπάει και τους θαυμάζει. Ο φθόνος τους δεν κατευθύνεται μόνο προς τους αντιπάλους τους αλλά και σε όσους ενυπάρχει η ελάχιστη υποψία ότι τους αγαπούν, τους θαυμάζουν και τους εμπιστεύονται. Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ έχουν χάσει προ πολλού το δικαίωμα να τους αγαπάει ο λαός, γι’ αυτό και έχουν περιοριστεί σε αυτούς που πληρώνονται να δείχνουν κάτι τέτοιο. Και όπως προαναφέρθηκε ο λαός φιλτράροντας τον όποιο μυθικό λόγο, κατάφερε να απομυθοποιήσει και τους άλλοτε «σωτήρες» του. Τώρα, όταν μιλούν εκπρόσωποι της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, ο κόσμος αυτό που βλέπει είναι ακριβώς η περιγραφή της θεάς Invidia στις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου. Παραφράζοντας λίγο τον Οβίδιο μπορούμε να πούμε, ότι ο κόσμος βλέπει αρρωστημένα χλωμά πρόσωπα, σκεβρωμένα και ανούσια, με απαίσια πονηρά βλέμματα, που η γλώσσα τους στάζει δηλητήριο. 

Μόνο η θέα του πόνου θα μπορούσε να φέρει ένα χαμόγελο στα χείλη τους, με μόνη τους απογοήτευση την καλή τύχη της κοινωνίας. Είναι αυτοί που βασάνισαν ένα ολόκληρο λαό και τώρα βασανίζονται από το φθόνο τους, ξεχνώντας ότι για αυτό το μαρτύριό τους φταίνε οι ίδιοι. Ο λαός σιγά-σιγά οδηγεί τους εχθρούς του στην καταφρόνια, την απαξίωση, την ανυποληψία και τη λήθη. Όλοι μέσα στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ κατανοούν ότι δεν αξίζουν το ενδιαφέρον ή το σεβασμό του λαού, γι’ αυτό και στάζουν χολή για όλους τους άλλους. Όλα τα κάνει ο φθόνος. Και είναι τόσος ο φθόνος στην νεοφιλελεύθερη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, που το κάθε κόμμα έχει μείνει μόνο με ένα «σκυλί» και ένα «φίδι».

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…