Όταν η Μενδώνη και η Παναγιωταρέα είδαν ντοκιμαντέρ για τον Κοροβέση και ένα ναζιστικό έγκλημα στην Ελλάδα του 1943

Review από την τελετή λήξης και την απονομή των βραβείων του πρώτου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Ε.Ε.Σ.  

Mendoni

Αυλαία χθες για τις «Στιγμές Αλήθειας», το πρώτο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ υπό την αιγίδα της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, που διήρκεσε ένα τετραήμερο και διεξήχθη μέσα στο ιστορικό κτίριο «Νίκος Κούνδουρος» της Τοσίτσα. Οι προβολές των τελευταίων διαγωνιζόμενων ταινιών ξεκίνησαν ακριβώς στις 6 και αμέσως μετά, στις 10, έγινε η απονομή των βραβείων στους νικητές. Από προχθές, ωστόσο, γνωρίζαμε πως θα παρευρίσκονταν στην τελετή λήξης του φεστιβάλ και η υπουργός πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, μαζί με τη σύμβουλο σε θέματα πολιτισμού, Άννα Παναγιωταρέα. Τελικά οι δύο κυρίες έφτασαν ακριβώς στις 6 το απόγευμα και μπορεί να μην τους επίτρεψε ο χρόνος να μείνουν ως την απονομή, τουλάχιστον όμως παρακολούθησαν δύο ταινίες και πήραν έτσι μια γεύση από τα θέματα, με τα οποία καταπιάνονται οι σύγχρονοι Έλληνες κινηματογραφιστές. Έλα πες μου τώρα αν δεν ανάγεται στη σφαίρα του σουρεαλισμού να παρακολουθείς μαζί με δύο εκπροσώπους της πιο σκληρής δεξιάς κυβέρνησης που γνώρισε ο τόπος, δύο ντοκιμαντέρ με ξεκάθαρο αντιφασιστικό – αντιδικτατορικό χαρακτήρα!

Εξ αιτίας αυτής της συγκυρίας κυρίως, θεωρώ πως ήταν σημαντικότατη η παρουσία της Μενδώνη στο νεοσύστατο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ της Ε.Ε.Σ. Οι δύο εκπρόσωποι της Πολιτείας δεν «έπεσαν» πάνω σε ταινίες που αναφέρονταν στην τρίτη ηλικία – αναφέρομαι εδώ σε μία άλλη θεματική ενότητα του φεστιβάλ. Αντιθέτως, κάθισαν και είδαν ένα πορτραίτο του συγγραφέα και διανοητή της Αριστεράς, Περικλή Κοροβέση («Η μέθοδος» του Χάρη Γιουλάτου) και ένα μεγάλο κομμάτι από το ντοκιμαντέρ που αφορούσε ένα άγνωστο ναζιστικό μαζικό έγκλημα στην Ελλάδα του 1943 («Το μπαλκόνι – Μνήμες Κατοχής» του Χρύσανθου Κωνσταντινίδη). Και για να το πω αλλιώς, σε μία ιστορική περίοδο που ο Πρωθυπουργός της χώρας φοβάται να πει «Κόκκινος Στρατός», δεν φοβούνται οι νέοι σκηνοθέτες να καταπιαστούν με την ιστορική μνήμη, την οποία – φευ – οι κυβερνώντες θέλουν να μας κάνουν να ξεχάσουμε! Η τέχνη ευτυχώς είναι εδώ, οι νέοι καλλιτέχνες είναι εδώ επίσης και γνωρίζουν πώς να εκτελούν σωστά το καθήκον τους έστω και με πενιχρά οικονομικά μέσα. Ελπίζω να πήρε το μήνυμα η υπουργός, η οποία υποσχέθηκε πως το ΥΠΠΟ θα στηρίξει οικονομικά τους Έλληνες ντοκιμαντερίστες! Κι όταν αποχώρησε από την αίθουσα διακριτικά και με ευγένεια, εμείς μείναμε ως το τέλος των προβολών, καθώς μετά έπρεπε να συνεδριάσουμε για τα βραβεία. 

Ομολογώ πως δεν ήταν εύκολη η δουλειά μας ως επιτροπή. Το επίπεδο των ντοκιμαντέρ ήταν ιδιαίτερο υψηλό και ξεχωρίσαμε πολλές ταινίες που άξιζαν κάποιο από τα τρία μεγάλα βραβεία και τους τρεις επαίνους. Κι ενώ ο πρόεδρος της επιτροπής, ο σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρωνίτης, πρότεινε να «σπάσουν» τα βραβεία ανά δύο ταινίες έκαστο, τελικά αυτό έγινε μόνο σε μερικά και όχι σε όλα. Κατά τη γνώμη μου, παρόλο που μπορεί να ψήφισα ή και να μην ψήφισα τις ταινίες που θα αναφέρω, εκτός βραβείων έμειναν ορισμένες αξιόλογες απόπειρες, σαν το «Harvest in new life» του Αντώνη Κιτσίκη, για τη ζωή των ρομά σε μια συνοικία της Αθήνας, με το εξαιρετικό πλανάρισμα του οπερατέρ Thomas Kunstler και το υπέροχο τραγούδι των Kalyi Jag στο τέλος, το «Ένας έφηβος στην Κατοχή» του Νίκου Ζάππα με τη μαρτυρία του ακαδημαϊκού και αντιστασιακού Επαμεινώνδα Σπηλιωτόπουλου, «Η μέθοδος» του Χάρη Γιουλάτου που το εκλάβαμε ως προπομπό της μεγάλου μήκους ταινίας του πάνω στους «Ανθρωποφύλακες» του Κοροβέση ή και το «Τρου μπλου» του Χάρη Ραφτογιάννη με ένα ζευγάρι υπερήλικων στην Ικαρία που συνειδητοποιούν πως το τέλος είναι κοντά. Δυστυχώς, φεστιβάλ ήταν, για διαγωνισμό επρόκειτο, οπότε κάποιοι θα έφευγαν παραπονεμένοι…

Αποφασίσαμε έτσι να δοθούν κατά πλειοψηφία και όχι ομόφωνα τα βραβεία στις εξής ταινίες: Ο τρίτος έπαινος δόθηκε στην ταινία «Με ανοιχτά φτερά» της Βίβιαν Παπαγεωργίου, με το σκεπτικό πως σε μία εποχή που τα ανθρώπινα δικαιώματα βάλλονται από παντού, μας έδειξε με ευαισθησία τους ΑΜΕΑ ανθρώπους ως αυτό που πραγματικά είναι, ως συνάνθρωποι μας δηλαδή με ειδικές ικανότητες, έμπνευση και διάθεση για καλλιτεχνική δημιουργία. Ο δεύτερος έπαινος δόθηκε στα «Σημάδια του ουρανού» της Μάρως Αναστοπούλου για την κινηματογραφική αμεσότητα των ανθρώπων της και την εικαστική ομορφιά των τοπίων μιας γωνίας στην άκρη του ελληνικού χάρτη. Και ο πρώτος έπαινος δόθηκε στο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ «Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών» των Ξενοφώντα Βαρδαρού – Γιάννη Ξύδα, ένα πλήρες κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ με άριστη χρήση αρχειακού υλικού, σφιχτοδεμένο μοντάζ και βασικά την πρόθεση διατήρησης και διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης (αυτό που λέω παραπάνω). 

Τα τρία μεγάλα βραβεία του φεστιβάλ απέσπασαν οι ακόλουθες ταινίες: Το τρίτο βραβείο απονεμήθηκε εξ ημισείας στις μικρού μήκους ταινίες «Πεθαίνοντας για την Ευρώπη» του Νίκου Πηλού και τα «Καναρίνια» του Γιώργου Κυβερνήτη. Το πρώτο ήταν μια συγκλονιστική ασπρόμαυρη καταγραφή της αστυνομικής καταστολής στα σύνορα των ευρωπαϊκών χωρών που στοιβάζονται και εγκλωβίζονται οι πρόσφυγες, ενώ το δεύτερο ήταν οι στιγμές από την καθημερινότητα ενός ζευγαριού ηλικιωμένων στη Σύρο που ουσιαστικά δεν έχουν πια τίποτα να περιμένουν. Το σκεπτικό της επιτροπής ήταν πως πρόκειται για δύο ταινίες που πραγματεύονται με ουμανιστική προσέγγιση δύο διαφορετικά θέματα και που τιμούν το ντοκιμαντέρ ως κινηματογραφικό είδος. 

Το δεύτερο βραβείο δόθηκε στον Χρύσανθο Κωνσταντινίδη με το «Μπαλκόνι – Μνήμες Κατοχής», για την ανάδειξη ενός αγνώστου εν πολλοίς ναζιστικού εγκλήματος, προβάλλοντας τις εκατέρωθεν απόψεις του ιστορικού αυτού δράματος, καθώς και για την άρτια χρήση της κινηματογραφικής γλώσσας. Πιστεύω πως με την ταινία αυτή ο πρωτοεμφανιζόμενος Κωνσταντινίδης κατέθεσε ήδη ένα ντοκουμέντο μεγάλης ιστορικής αξίας για τις επόμενες γενιές στην Ελλάδα. 

Και το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε εξ ημισείας σε δύο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ: Στο «Που είσαι, Σινγκάλ» του Άγγελου Ράλλη και στο «Citizen Xenos» του Λουκά Παλαιοκρασσά. Δύο ταινίες που διαπραγματεύονται το ίδιο, θα λέγαμε, θέμα ως αίτιο και αποτέλεσμα με εξαιρετική προσωπική τόλμη, στοχαστική διάθεση και άριστη κινηματογραφική προσέγγιση. Και αν μου επιτρέπεται ένα πιο προσωπικό σχόλιο, το «Citizen Xenos» μαζί με το «Μπαλκόνι – Μνήμες Κατοχής» και τους «Παρτιζάνους των Αθηνών» ήταν τα τρία ντοκιμαντέρ που έκαναν ασυναίσθητα τα μάτια μου να τρέχουν μεσ’ στην αίθουσα κατά την προβολή τους. Είπαμε, αυτή η άτιμη ιστορική μνήμη που δεν γίνεται και δεν μπορεί να διαγραφεί με μια μονοκονδυλιά…

Τα τρία πρώτα βραβεία αντιστοιχούν στο χρηματικό ποσό των 500 ευρώ για κάθε ταινία και οι τρεις έπαινοι σε τεχνική κάλυψη post production για μια επόμενη δουλειά των δημιουργών – δωρεά των εργαστηρίων SteFilm του Άγγελου Αργυρούλη και της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Με ανακοινωμένη ήδη τη σύνθεση του επόμενου δεύτερου φεστιβάλ ντοκιμαντέρ της Ε.Ε.Σ. (ο Χάρης Παπαδόπουλος όρισε καλλιτεχνικό διευθυντή τον Τώνη Λυκουρέση), η αυλαία του πρώτου φεστιβάλ έπεσε, τα φλας άναψαν για τους νικητές με το υπέροχο αγαλματίδιο της γλύπτριας Ασπασίας Παπαδοπεράκη στα χέρια τους και ένα μικρό πάρτι ακολούθησε στο φουαγέ του κτιρίου. Και του χρόνου με εξίσου καλά ντοκιμαντέρ, σαν αυτά που απολαύσαμε το περασμένο τετραήμερο!  

Διπλός ισχυρός σεισμός ταρακούνησε τη μισή Ελλάδα: Τι είναι γνωστό μέχρι τώρα – Οι πρώτες εκτιμήσεις

σεισμός

Διπλός ισχυρός σεισμός ταρακούνησε τη μισή Ελλάδα: Τι είναι γνωστό μέχρι τώρα – Οι πρώτες εκτιμήσεις

Δύο ισχυροί σεισμοί σημειώθηκαν στην Ηλεία - Οι πρώτες εκτιμήσεις από τους σεισμολόγους

Απάντηση Φαραντούρη σε Μητσοτάκη: «Έτσι λειτουργεί η δικαιοσύνη στα δημοκρατικά ευρωπαϊκά κράτη»

ΝΙΚΟΛΑΣ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗΣ

Απάντηση Φαραντούρη σε Μητσοτάκη: «Έτσι λειτουργεί η δικαιοσύνη στα δημοκρατικά ευρωπαϊκά κράτη»

Η απάντηση του συμβούλου Ευρωπαϊκής Πολιτικής του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στον πρωθυπουργό