Η τελευταία μέρα του Πάμπλο Νερούδα

Πριν από δέκα χρόνια είχε γίνει εκταφή των λειψάνων του ποιητή με δικαστική απόφαση, στάλθηκαν για ανάλυση και το 2015 η κυβέρνηση της Χιλής έκανε λόγο για πιθανή δολοφονία του. Το 2017 μια διεθνής ομάδα επιστημόνων δήλωσε ότι δεν υπήρχε ούτε μία περίπτωση ο Νερούδα να πέθανε από καρκίνο του προστάτη, αντικρούοντας την εκδοχή των τότε γιατρών του.

Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε ότι έπειτα από εξετάσεις βρέθηκε στο σώμα του η τοξίνη clostridium botulinum, το βακτήριο το οποίο παράγει τη νευροτοξίνη που προκαλεί την αλλαντίαση. Τι συνέβη όμως την 23η Σεπτεμβρίου 1973, τη μέρα του θανάτου του; Δώδεκα μέρες πριν είχε ξεσπάσει το πραξικόπημα του Αουγκούστο Πινοτσέτ, κατά τη διάρκεια του οποίου δολοφονήθηκε ο πρόεδρος της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, τον οποίο στήριζε ο Νερούδα. Ο βραβευμένος με Νόμπελ ποιητής νοσηλευόταν για πέμπτη μέρα στην κλινική της Σάντα Μαρία στο Σαντιάγο της Χιλής. Δύο μήνες πριν σε άλλη κλινική της πόλης είχε κάνει μια σοβαρή επέμβαση στο πλαίσιο της θεραπείας του για τον καρκίνο του προστάτη. Λόγω των προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε είχε παραιτηθεί μήνες πριν από τη θέση του πρέσβη της Χιλής στο Παρίσι.

Λίγες ώρες πριν από τον θάνατό του η σύζυγός του Ματίλντε Ουρούτια και ο σοφέρ τους Μανουέλ Αράγια βρίσκονταν στην έπαυλη του ζεύγους για να ετοιμάσουν τις βαλίτσες τους –το ζεύγος είχε προγραμματίσει να φύγουν άμεσα για το Μεξικό– όταν τους τηλεφώνησε ταραγμένος και τους ζήτησε να επιστρέψουν άμεσα στο νοσοκομείο, διότι την ώρα που κοιμόταν ένιωσε ότι του έκαναν ένεση στην κοιλιά. Παρότι έσπευσαν στο πλευρό του, ήταν ήδη αργά. Λίγες ώρες μετά πέθανε. Η κηδεία του μετατράπηκε στην πρώτη μαζική αντίσταση στη χούντα του Πινοτσέτ.

Οι έρευνες για τον θάνατο του Νερούδα, που μετρούν ήδη πενήντα χρόνια, συνάντησαν δεκάδες εμπόδια, μεταξύ των οποίων την έλλειψη συνεργασίας εκ μέρους της κλινικής αλλά και την έλλειψη κονδυλίων για τις εργαστηριακές εξετάσεις. Μετά τον θάνατό του έγιναν προσπάθειες να εντοπιστεί ένας γιατρός με το όνομα Πράις, ο οποίος εικάζεται ότι είχε βάρδια εκείνο το βράδυ και η μαρτυρία του θα ήταν ζωτικής σημασίας. Ωστόσο οι έρευνες στα αρχεία του ιατρικού σωματείου της Χιλής απέβησαν άκαρπες. Οι πρόσφατες έρευνες ενισχύουν την εκδοχή ότι ο ποιητής δολοφονήθηκε από κρατικούς πράκτορες.