ΚΖ

Κωστής Ζουλιάτης

Η τέχνη στις ΜΕΘ των Νιάρχων

«Στην κανονικότητα προ πανδημίας, οι λαμπρές εκδηλώσεις των Ιδρυμάτων με τους εκτός κάθε συναγωνισμού όρους τους, υπέσκαπταν συστηματικά την αγορά του θεάματος». Ένα άρθρο από το kommon.gr του Κωστή Ζουλιάτη. 

θεατρα αδεια

Τώρα που η αγορά κατακρημνίζεται θεαματικά, η νέα κανονικότητα ορίζεται πάλι από τον πιο δυνατό: το Ίδρυμα μπορεί, οι άλλοι όχι.

Οι συναυλιακοί χώροι είναι κλειστοί – και έτσι θα μείνουν μέχρι, τουλάχιστον, το πέρας της σεζόν. Οι θεατρικές σκηνές παρομοίως, οι κινηματογράφοι, τα ωδεία, οι καλλιτεχνικές σχολές. Αυτό τον καιρό, η όποια τέχνη, το όποιο θέαμα, προσφέρεται αναγκαστικά μέσα από την οθόνη ενός λάπτοπ, ενός κινητού, μιας τηλεόρασης – οι πιο μερακλήδες ίσως έχουν συνδέσει και προτζέκτορα. Τα λαμπερά ιδρύματα που μεριμνούν για την πολιτιστική μας επάρκεια, δεν θα μπορούσαν να μας αφήσουν έρμαιους των σκόρπιων αναζητήσεών μας σε τάμπλετ και σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Μια σειρά από streaming παραστάσεων-κονσέρβα – πρόχειρα μαγνητοσκοπημένες σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς την κατάλληλη εικονοληψία – αλλά και πλούσιο υλικό θεαμάτων και ακροαμάτων από το συρτάρι, μας προσφέρεται αφειδώς προς κατανάλωση.

Η ανακοίνωση όμως στη σελίδα του Κέντρου Πολιτισμού-Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος από την περασμένη εβδομάδα, υπόσχεται – επιτέλους – τη διοργάνωση και τη μετάδοση μιας σωστής συναυλίας. Όχι φορώντας πυτζάμες και κάλτσα, και με σκηνικό μια ακατάστατη σαλοτραπεζαρία, αλλά «με καταξιωμένους καλλιτέχνες», «σε εμβληματικούς χώρους του ΚΠΙΣΝ», «τηρώντας αυστηρά τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας». Τα σχόλια κάτω από τη χορηγούμενη ανάρτηση, υπερβάλλουν στις ευχαριστίες τους προς τον φιλεύσπλαχνο φορέα που θα μας προσφέρει – επιτέλους – λίγη αληθινή τέχνη κάθε Σάββατο: «ευχαριστούμε για την πρωτοβουλία», «πάντα ξεχωριστός στις πρωτοβουλίες»… Δεν είναι και λίγο να σου φέρνουν την τέχνη στο σπίτι – χωρίς να κουνηθείς, χωρίς εισιτήριο, χωρίς κανένα βάσανο. Το μήνυμα όμως είναι σαφές και παραμένει ηγεμονικό: σε μια αγορά θεάματος που κατακρημνίζεται θεαματικά, ο πιο δυνατός δείχνει τα καλογυαλισμένα δόντια του – εγώ μπορώ, οι άλλοι όχι. Προς αυτή την κατεύθυνση άλλωστε, είχε γίνει συστηματική προεργασία στον προ πανδημίας καιρό της κανονικότητας: οι δωρεάν παρεχόμενες συναυλίες των Ιδρυμάτων υπέσκαπταν την αγορά του θεάματος, υπονομεύοντας στην πράξη το δικαίωμα των φορέων και των χώρων με μικρότερες δυνατότητες, και κυρίως όσων η βιωσιμότητα εξαρτάται άμεσα από τους κανόνες της αγοράς και όχι από καταπιστεύματα και επωάζουσες περιουσίες. Καθώς και το δικαίωμα εκείνων των καλλιτεχνικών φωνών που δεν χαίρουν της αίγλης του «καταξιωμένου».

Από δημοσιογραφικό website μαθαίνουμε ότι, ενώ στη συναυλία δεν θα υπάρχει κοινό, το Ίδρυμα έχει προβλέψει «τη δυνατότητα να μπορούν να βρίσκονται στον χώρο, αυστηρά, έως δύο-τρεις δημοσιογράφοι κάθε φορά». Προφανώς η παροχή μιας συναυλίας στο φιλοθεάμον κοινό δεν αρκεί. Χρειάζεται την after παραφιλολογία της, ως μια συνθήκη πιο πραγματική και απαραίτητη από την παρουσία κοινού. Όπως και πριν άλλωστε. Να φανταστούμε εδώ ότι εν μέσω αυστηρών περιορισμών, οι διοργανωτές θα έχουν εκδώσει για όλους τους εμπλεκόμενους τη βεβαίωση κίνησης τύπου Α – δηλαδή ένα κατά (κλαδική) εξαίρεση δικαίωμα εργασίας. Να φανταστούμε επίσης πίσω από την εικόνα, κάποιους τεχνικούς, εικονολήπτες, φροντιστές, φύλακες – άραγε κάποιοι σε εκ περιτροπής εργασία; Το ίδιο δημοσίευμα καταλήγει ότι όλο αυτό αποτελεί «ένα πρώτο βήμα στην πορεία μας για επιστροφή στην κανονικότητα».

Ας δούμε όμως ποια είναι η κανονικότητα που διαμορφώνεται στο παρόν, τον τελευταίο τουλάχιστον ενάμιση μήνα – αυτή στην οποία καλούνται υποχρεωτικά να προσαρμοστούν οι καλλιτέχνες και οι διάφοροι εργαζόμενοι στα θεάματα. Οι ακυρώσεις παραστάσεων – και συμβάσεων – όλο και επεκτείνονται όσο αφορά το βάθος χρόνου, ενώ είναι κοινό μυστικό ότι παραστάσεις και συναυλίες με μαζική προσέλευση δεν θα γίνουν πριν το τέλος του καλοκαιριού, ίσως και πριν το τέλος του 2020. Θα περίμενε κανείς να συμπεριληφθούν οι εργαζόμενοι του καλλιτεχνικού χώρου, ως πληττόμενοι, στους δικαιούχους του έκτακτου βοηθήματος των 800 ευρώ (το οποίο, παρεμπιπτόντως, ελάχιστοι εργαζόμενοι – από οποιοδήποτε τομέα – έχουν μέχρι τώρα δει). Μιας και όμως οι εργάτες της τέχνης σπανίως λογίζονται για εργάτες, η κυβέρνηση δυσκολεύτηκε να τους υπολογίσει στην απόφασή της.

Η απάντηση από τον καλλιτεχνικό χώρο εν μέσω περιοριστικών μέτρων, είχε εκ των πραγμάτων περιορισμένη δυνατότητα κινήσεων. Παρ’όλα αυτά, τα σωματεία εργαζομένων αποκρίθηκαν άμεσα: το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, το Σ.Ε.ΧΩ.ΧΟ. των εργαζομένων στον χορό και ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος ενόχλησαν με επιστολές και κινήσεις προς το ΥΠ.ΠΟ. Το ίδιο και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος που μετά από συνεχείς επιστολές, πραγματοποίησε παράσταση διαμαρτυρίας στο Υπουργείο με μάσκες και γάντια, τοιχοκολλώντας και κείμενό της. Μια ακόμα ανεξάρτητη πρωτοβουλία ενός κειμένου που δημιουργήθηκε από επαγγελματίες του θεάματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συγκεντρώνοντας κοντά 2χιλ. υπογραφές, έφτασε με τη μορφή επιστολής – που διεκδικούσε τα αυτονόητα – στους τομείς πολιτισμού όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Δεκάδες καλλιτέχνες, από κάθε χώρο, δημιούργησαν επίσης ένα ιδιαίτερο βίντεο – μιλώντας ο καθένας από το σπίτι του για λίγα δευτερόλεπτα – προκειμένου να αποδείξουν το προφανές: ότι έχουν τις ίδιες ανάγκες όπως όλοι και στερούνται επίσης τώρα του ίδιου δικαιώματος στην εργασία.

Στο μεταξύ, η κυβέρνηση «διόρθωσε» την αρχική απόφασή της, συμπεριλαμβάνοντας τους απαιτητικούς καλλιτέχνες στο δικαίωμα του επιδόματος – υποβάλλοντας κι αυτούς όμως σε ένα τραγελαφικό καψόνι: το έκτακτο βοήθημα δικαιούνται όσοι έλαβαν το εποχικό βοήθημα το 2019, το οποίο είχε δοθεί σε όσους για το 2018 είχαν μεταξύ 50-210 ενσήμων. Για την ακρίβεια, είχε δοθεί σε όσους από τους δικαιούχους έκαναν αίτηση… Επομένως, κριτήριο για ένα έκτακτο επίδομα εξ αιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας γίνεται το εργασιακό καθεστώς του καθενός για το 2018 – και ούτε λόγος φυσικά για όσους λ.χ. ξεκίνησαν το επίτηδευμά τους πέρσι. Για να το μεταφράσουμε με όρους καλλιτεχνικής πραγματικότητας: 50 ένσημα για έναν «μπλοκάκια» μουσικό μπορεί να σημαίνει ότι είχε αμειφθεί για τη συμμετοχή του σε ισάριθμες συναυλίες, αν φυσικά αυτές έγιναν με νόμιμα παραστατικά και ασφάλιση – και όχι δηλαδή με «μαύρη» αμοιβή. Ακούγεται αστείο; Είναι απλώς η πραγματικότητα. Όσο για το άνω όριο των ενσήμων, αυτό πρακτικά μπορεί να σημαίνει ότι κάποιος που εργάστηκε λ.χ. πάνω από 8 μήνες το 2018, καταχωρείται μάλλον ως εσαεί ευκατάστατος, καθώς δεν θα του επιτρεπόταν η αίτηση στο περσινό επίδομα – ούτε φυσικά και στο φετινό.

Από την απόφαση αποκλείονται επίσης οι εργαζόμενοι σε δημοτικές επιχειρήσεις (λ.χ. δημοτικά ωδεία, δημοτικές σχολές χορού) και τους εποπτευόμενους οργανισμούς (Φεστιβάλ Αθηνών, Εθνική Λυρική Σκηνή, Εθνικό Θέατρο κλπ). Ας είναι καλά βέβαια οι περίφημες συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα, αφού τουλάχιστον όσοι εργαζόμενοι εργάζονταν για ιδιωτικές εταιρείες (π.χ. ταξιθεσία), έχουν δικαίωμα στο επίδομα. Όχι και οι καλλιτέχνες όμως. Εκτός φυσικά αν μπορούν να τραγουδήσουν καθ’οδόν πάνω σε ένα φορτηγό, εξευμενίζοντας τους χορηγούς των επιδομάτων με τα πιο ωραία λαϊκά…

Σε αυτή την πραγματικότητα λοιπόν, που κανείς δεν ξέρει πότε θα εργαστεί ξανά – και με ποια ιδιότητα… – αλλά και πως θα τα βγάλει πέρα στο μεσο(ή μακρο;)διάστημα, το Ίδρυμα δείχνει την κανονικότητα της επόμενης μέρας: ποιοι και με τι όρους θα επιβιώσουν. Υπερβολικό; Ενδεχομένως. Άλλωστε η νέα πραγματικότητα, όποτε και αν αυτή διαμορφωθεί, μας επιφυλάσσει σίγουρα ανατροπές όσο και νέες πολυπλοκότητες. Είναι κοινή παραδοχή ότι αυτό που έρχεται ως εξέλιξη στις εργασιακές σχέσεις είναι πέρα από την κατανόησή μας.

***

ΥΓ. Ας πούμε όμως κάτι και για τη στάση των καλλιτεχνών σε καιρό σκοτεινών συνθηκών. Με τη βοήθεια μιας ιστορικής παραβολής: ήταν οι αρχές της δεκαετίας του ’40, όταν ο Φρανκ Σινάτρα άρχισε να βλέπει το άστρο του να λάμπει, να έρχονται τα πρώτα μεγάλα συμβόλαια και μια πολλά υποσχόμενη σόλο καριέρα πέρα από φωνητικούς ρόλους σε μια ορχήστρα. Εν μέσω πολέμου, το 1942 η Αμερικανική Ομοσπονδία Μουσικών ξεκίνησε μια μεγάλη απεργία, η οποία κράτησε δύο χρόνια. Το βασικό αίτημα, που απευθυνόταν στις μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες, αφορούσε την απόδοση πνευματικών δικαιωμάτων από τις ραδιοφωνικές μεταδόσεις, καθώς η ύπαρξη μουσικών που μέχρι τότε έπαιζαν ζωντανά σε μια ραδιοφωνική εκπομπή, είχε αρχίσει να υποκαθίσταται από την ηχογραφημένη μουσική και τους δίσκους. Ο Σινάτρα μέσα σε αυτή τη διετία, αρνούμενος να καταγραφεί ως απεργοσπάστης, ηχογράφησε μόνο a cappella τραγούδια – δηλαδή τραγούδια μόνο με τη χρήση φωνής, χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Και τούτο προκειμένου ακριβώς να μη χρησιμοποιήσει μουσικούς στην ηχογράφηση, παρ’ότι μόλις έμπαινε σε εφαρμογή το χρυσό συμβόλαιο του με την Columbia.

Πηγή: kommon.gr

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…

«Η ΛΑΡΚΟ ανήκει στους εργάτες» – Μαζικό συλλαλητήριο για τη ΛΑΡΚΟ στο κέντρο της Αθήνας

6167427

«Η ΛΑΡΚΟ ανήκει στους εργάτες» – Μαζικό συλλαλητήριο για τη ΛΑΡΚΟ στο κέντρο της Αθήνας

Στο μαζικό συλλαλητήριο για την ΛΑΡΚΟ συμμετέχουν και άλλα σωματεία, φορείς, συνδικάτα αλλά και φοιτητικοί…