Η σύγκρουση για την Ευρώπη

Το αν η Ευρωπαϊκή Δεξιά (ΕΛΚ) θα διαγράψει τον Όρμπαν (απίθανο το βρίσκω) βασικά με αφήνει αδιάφορο. Ούτε καν επικοινωνιακά δεν έχει σημασία, όσοι αντιλαμβάνονται την ακροδεξιά στροφή της ΝΔ δεν χρειάζονται τον Όρμπαν για επιβεβαίωση. Να επιμείνουμε λοιπόν στα σημαντικά θέματα.

Σημαντικό είναι ότι ανεξαρτήτως της ένταξης σε ευρωομάδες και ευρωκόμματα, που εν πολλοίς εκφράζει και γραφειοκρατικές ανάγκες παρόμοιες με την αγωνία να είσαι αρχηγός κοινοβουλευτικής ομάδας στην Ελλάδα, ο συντηρητικός χώρος στην ΕΕ είναι κομμένος ακριβώς στη μέση ποσοτικά. Η βασική διαχωριστική γραμμή στο εσωτερικό των δεξιών κομμάτων όμως δεν είναι νεοφιλελεύθεροι vs λαϊκιστές. Αφορά τον εθνικισμό, τις αντιμεταναστευτικές και ρατσιστικές λογικές, την περιστολή των ελευθεριών και δικαιωμάτων. Δηλαδή μια απολύτως ακροδεξιά πολιτική κατεύθυνση που παραμένει νεοφιλελεύθερη και στην οποία κινούνται κόμματα τα οποία ψηφίζει πλέον ο 1 στους 4 ευρωπαίους πολίτες.

Άλλος 1 στους 4 ψηφίζει κόμματα της παραδοσιακής δεξιάς/κεντροδεξιάς. 1 στους 3 ψηφίζει Σοσιαλιστές, Πράσινους ή Αριστερά και 1 στους 6 ψηφίζει κόμματα όπως του Μακρόν ή των Φιλελεύθερων Γερμανίας. Αυτή είναι η «φωτογραφία της στιγμής» στην ΕΕ.

Πρόκειται για μια  βίαιη πολιτική αναδιάταξη σε σχέση με την προ δεκαετίας κυρίαρχη σύγκλιση της παραδοσιακής δεξιάς με τον κορμό της σοσιαλδημοκρατίας. Εκείνη η σύγκλιση στο νεοφιλελεύθερο κέντρο ήταν πανίσχυρη εκλογικά αλλά σε μεγάλο βαθμό οδήγησε αφενός στη φθορά και των δυο πολιτικών ρευμάτων αφετέρου στην απογοήτευση όλο και περισσότερων πολιτών από τις «ελίτ των Βρυξελών».

Η πολιτική αυτή εξέλιξη στην ΕΕ είναι περίπου αντίστοιχη  με τις αλλαγές και ανατροπές στις ΗΠΑ:  Απόκτηση του ελέγχου των Ρεπουμπλικανών από τον Τραμπ ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται η αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών. 

Σαν συνολικό αποτέλεσμα έχουμε πια ένα κενό ηγεμονίας στον Δυτικό κόσμο. Εκεί που ο Κλίντον και ο Μπους, ο Μπλέρ και η Μέρκελ εξέφραζαν μόνον αποχρώσεις πάνω στο ίδιο ηγεμονικό πολιτικό μοτίβο, η σημερινή συγκυρία χαρακτηρίζεται από ισχυρή πόλωση ανάμεσα σε σαφώς διακριτά πολιτικά σχέδια.  

Ένα σημαντικό ερώτημα που δεν απαντιέται μέσα σε ένα σύντομο σημείωμα είναι οι  κοινωνικές εκπροσωπήσεις αυτών των διακριτών πολιτικών σχεδίων, τόσο στον κορμό της κοινωνίας όσο και στο εσωτερικό των ελίτ. Αναμφίβολο όμως είναι ότι η απότομη ισχυροποίηση της εθνικιστικής νέας ακροδεξιάς σε όλη την Δύση εκφράζει τις επιλογές και ενός  τμήματος του κεφαλαίου το οποίο επιθυμεί μια διαφορετική ισορροπία και κατανομή κερδών σε σχέση με την σημερινή εκδοχή της  παγκοσμιοποίησης, πάντα όμως σε νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση.

Πριν 100 χρόνια ένας κορυφαίος θεωρητικός μιλούσε για τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Σήμερα αυτές μεταμορφώνονται σε αντιθέσεις μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης αφορώντας και την μήτρα συγκρότησης της ενώ ταυτόχρονα υφίστανται ως κεφαλαιακές αντιθέσεις και στο εσωτερικό κάθε μεγάλου κράτους – κοινωνικού σχηματισμού.

Επιστρέφοντας στην «καθαρή» πολιτική, πάρτε για παράδειγμα την Ισπανία, όπου θα έχουμε σύντομα εκλογές. Είναι στρατηγικά διαφορετικό το σχέδιο των Σοσιαλιστών του Σάντσεθ και της de facto συμμαχίας τους με το Ποδέμος από το πολιτικό σχέδιο του Λαϊκού κόμματος και των πιθανών συμμάχων τους του κόμματος των Πολιτών. Επίσης όμως πολιτικά διακριτό είναι το ακροδεξιό VOX το οποίο ενισχύεται εις βάρος (όπως είναι λογικό) της δεξιάς και των Πολιτών.

Οπότε στην Ισπανία υπάρχουν τουλάχιστον τρία σενάρια κυβέρνησης.

Σοσιαλιστές + Ποδέμος

Σοσιαλιστές + Πολίτες + Λαϊκό

Λαϊκό + Πολίτες + VOX

Αναφέρομαι στην Ισπανία γιατί συγκυριακά αποτυπώνει τις πιθανές συμμαχίες και σε επίπεδο Ευρωκοινοβουλίου και Κομισιόν. 

Αν θα συγκροτηθεί σε μονιμότερη βάση μια προοδευτική συμμαχία Σοσιαλιστών, Πρασίνων, Αριστεράς.

Αν αντίθετα θα επαναληφθεί η σύγκλιση κεντροδεξιάς και Σοσιαλιστών για μια πλειοψηφία χωρίς την ακροδεξιά και την Αριστερά.

Ή αν θα επικρατήσει μια γραμμή Βέμπερ για ενότητα της κεντροδεξιάς με τμήμα της ακροδεξιάς σε αναζήτηση οριακής πλειοψηφίας.

Με τον Μακρόν, λόγω και του  ειδικού βάρους της Γαλλίας, να παίζει τον ρόλο της πολύφερνης νύφης.

Το επίδικο και το διακύβευμα της μιας ή της άλλης πολιτικής σύγκλισης αφορούν τόσο την οικονομική πολιτική και τον ζητούμενο κοινωνικό πυλώνα της ΕΕ όσο και την ίδια την προοπτική της.

Ακριβώς επειδή οι διαφορετικές προσεγγίσεις συγκροτούνται σε συνολικά ανταγωνιστικά πολιτικά σχέδια της εθνικιστικής ακροδεξιάς, της νεοφιλελεύθερης παραδοσιακής δεξιάς και της αριστεράς θα ήταν αδιέξοδη για την Αριστερά η επιλογή ενός πολιτικού εκλεκτικισμού, όπως για παράδειγμα αυτός που ακολουθεί το κίνημα της Ανυπότακτης Γαλλίας του Μελανσόν. Στα κοινωνικά πλατύ προοδευτικό μέτωπο για αυξήσεις, κοινωνικό κράτος κλπ αλλά στην προοπτική της ΕΕ φλερτ με τις «εθνικές ανησυχίες» (ποιες εθνικές ανησυχίες δηλαδή να έχει η Γαλλία;).

Απέναντι στην εθνικιστική εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού που έχει αναδειχθεί σε πραγματική απειλή για τους λαούς  η μόνη προοδευτική στρατηγική απάντηση για την Ευρώπη είναι όχι η ευρωπαϊκή ενοποίηση γενικά και αόριστα, αλλά η πολιτική  ενοποίηση της Ευρώπης με αριστερή και δημοκρατική σφραγίδα.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr