Η ώρα της Ευρώπης και ο Αλέξης Τσίπρας

Η διακήρυξη του Βεντοτένε, γραμμένη μέσα στον Β΄ Παγκόσμιο, παραμένει περισσότερο προωθημένη από τις σημερινές θέσεις της ευρωπαϊκής αριστεράς γιατί ορίζει την πολιτική ένωση της Ευρώπης ως αναγκαία προϋπόθεση για την πορεία της προς τον δημοκρατικό σοσιαλισμό.

Αυτή η απλή σύλληψη, ότι οι αγώνες για κοινωνική δικαιοσύνη, υπερεθνική αλληλεγγύη και εκδημοκρατισμό των θεσμών δεν μπορούν να είναι νικηφόροι στην Ευρώπη χωρίς την ομοσπονδιακή πολιτική συγκρότηση της, δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως αποδεκτή από την ευρωπαϊκή αριστερά. 

Με αποτέλεσμα ο δημόσιος διάλογος για την προοπτική της Ευρώπης να διεξάγεται με κύριους πόλους από τη μια πλευρά την νεοφιλελεύθερη αντίληψη για μια Ευρώπη κυρίως των ανοιχτών και ανεξέλεγκτων αγορών και από την άλλη πλευρά τον εθνικισμό και την ξενοφοβία της νέας ακροδεξιάς. 

Η Λουτσιάνα Καστελίνα σε άρθρο της στην Εποχή πριν ενάμιση χρόνο είχε επισημάνει ότι η ΕΕ δεν αποτελεί συνέχεια των ιδεών του Σπινέλι και ότι και προσωπικά ο ίδιος είχε απογοητευτεί από την πολιτική κατεύθυνση που πήραν τα μεταπολεμικά βήματα προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση. 

Η ορθότητα αυτής της επισήμανσης,  το προφανές γεγονός ότι η ΕΕ που υπάρχει δεν είναι αυτή που επιθυμούμε, σε συνδυασμό με την ορθότητα της βασικής σύλληψης των αντιφασιστών εξόριστων στο Βεντοτένε, σημαίνουν ότι πρέπει ως ευρωπαϊκή αριστερά να γίνουμε περισσότερο ευρωπαϊστές. Η ΕΕ μπορεί να κινηθεί προς την προοδευτική κατεύθυνση που επιθυμούμε μόνον μέσω δράσης στο πολιτικό επίπεδο, εκεί όπου η ισχύς των λαών μπορεί να αντιπαλέψει την καταθλιπτική κυριαρχία του κεφαλαίου.

Μετά την αποτυχία της προσπάθειας υιοθέτησης ενός  Ευρωπαϊκού Συντάγματος στα μέσα της δεκαετίας του 2000, η οποία οφειλόταν κυρίως στην πολιτική ηγεμονία των συντηρητικών και νεοφιλελεύθερων απόψεων στο προτεινόμενο Σύνταγμα που αποξένωσαν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, φαίνεται σαν οι προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις στην ΕΕ να περιμένουμε μέχρι «να ωριμάσουν οι συνθήκες». Εκδηλώνεται συνεχώς ο φόβος ότι κάθε απόπειρα Συνταγματοποίησης της ΕΕ θα κινείται σε ακόμη πιο συντηρητική κατεύθυνση και επίσης ότι θα συνασπιστούν εναντίον της και θα βρουν ακροατήριο οι εθνικιστικές και νέο-ακροδεξιές απόψεις. 

Επί της ουσίας αυτά σημαίνουν μια αποδοχή ότι η σύγκρουση για το μέλλον της Ευρώπης γίνεται ανάμεσα στην Μέρκελ και στον Σαλβίνι και η αριστερά είναι συνεχώς σε άμυνα. 

Η επιθετική προβολή από την ευρωπαϊκή αριστερά, από εθνικά κόμματα μεγάλα και ισχυρά όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, της πολιτικής ένωσης της ΕΕ ως μια διαδικασία άρρηκτα συνδεδεμένη με την υπεράσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων και διεκδικήσεων, αλλάζει την ατζέντα και τους συσχετισμούς. Δημιουργεί ένα νέο έδαφος επικοινωνίας της αριστεράς με την νεολαία αλλά και με μεσαία στρώματα τα οποία βλέπουν την  ανάγκη ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος για τις ευρωπαϊκές οικονομίες.

 Η πολιτική ένωση της Ευρώπης αποτελεί την απολύτως απαραίτητη ομπρέλα για τον σχεδιασμό ενός τέτοιου νέου αναπτυξιακού υποδείγματος. Σχεδιασμοί όπως η πράσινη ανάπτυξη, η μεγάλη επένδυση στην εκπαίδευση και στην καινοτομία, η επενδυτική μεταφορά πόρων από το υπερπλεόνασμα του Βορρά  στον Νότο και την Ανατολή της ΕΕ, οι μηχανισμοί αυτόματης σταθεροποίησης των μικρότερων οικονομιών, η παραγωγική ενσωμάτωση των μεταναστών στην κατεύθυνση αντιμετώπισης του ασφαλιστικού προβλήματος στην ΕΕ, η αναδιανομή εισοδήματος για την τόνωση της ζήτησης δεν μπορούν να προχωρήσουν χωρίς δημοκρατική πολιτική νομιμοποίηση. Την οποία δεν μπορούν και δεν πρόκειται να δώσουν οι σημερινές διαδικασίες των διακυβερνητικών οργάνων. 

Ακόμη περισσότερο προφανής είναι η σημασία μιας πολιτικά ενωμένης ΕΕ στην προσπάθεια αποτροπής της κλιματικής αλλαγής, σε ένα διάλογο και αντιπαράθεση που διεξάγεται σε πλανητική κλίμακα και στον οποίο σήμερα η Ευρώπη εκπροσωπείται  μόνον μέσω του συμβολικού αξιώματος του Εκπροσώπου για θέματα εξωτερικής πολιτικής. 

Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι η προσχώρηση της αριστεράς σε έναν βερμπαλιστικό και αναποτελεσματικό κεντροδεξιό φεντεραλισμό, ο οποίος σήμερα συνίσταται κυρίως σε διαδικασίες δημοσίων σχέσεων. Είναι η ανάδειξη ενός αριστερού φεντεραλισμού ως αντίπαλο δέος τόσο στην οικονομική και περιβαλλοντική ασυδοσία των αγορών λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης ρύθμισης τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στην ακροδεξιά εθνικιστική περιχαράκωση. 

Πιστεύω ότι αν υπάρχουν τρεις τέσσερεις πολιτικοί στην ΕΕ που μπορούν να βγουν μπροστά με μια τέτοια ατζέντα και να ακουστούν από τους ευρωπαίους πολίτες, ο ένας είναι ο Αλέξης Τσίπρας. Και η κατάλληλη στιγμή, με όρους και Ευρώπης και Ελλάδας, είναι τώρα. 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr