Η Νυχτερινή Περίπολος και τα τρία άλφα

Αυτή είναι μία σκέψη που έκανα πολλά χρόνια πριν όταν είδα, για πρώτη φορά, από κοντά την Νυχτερινή Περίπολο του Ρέμπραντ. Πιθανόν ο τόπος –το Αμστερνταμ, τον καιρό της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. το 1997- να υπήρξε η βασική αιτία που γέννησε αυτή την σύνδεση στο μυαλό μου. 

Σε αυτήν την εκπληκτική ζωγραφική σύνθεση του σπουδαίου ολλανδού ζωγράφου κυριαρχούν δύο στοιχεία που προξενούν εντύπωση. Και δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός στην τέχνη για να τα παρατηρήσεις. Το πρώτο είναι ο τρόπος που μεταχειρίζεται το φως και τις σκιάσεις στα πρόσωπα. Ο Ρέμπραντ, για να αναδείξει προφανώς, επιλέγει να «φωτίζει» κάποιες μορφές του πίνακα περισσότερο από κάποιες άλλες που μένουν στην σκιά. Χωρίς, όμως, τις μορφές της σκιάς, ο πίνακας δεν θα προξενούσε την ίδια εντύπωση. Πιθανώς θα διηγείτο και μία διαφορετική ιστορία. Που μπορεί και να μην είχε σημασία.

Το δεύτερο στοιχείο αφορά το μέγεθος των μορφών που απεικονίζονται στον πίνακα, οι οποίες είναι ζωγραφισμένες σε φυσικό μέγεθος και με τέτοια ζωντάνια που δίνουν την ψευδαίσθηση της κίνησης. Ωραία, ίσως και λίγο βαρετά όλα αυτά αλλά πώς προκύπτει η ομοιότητα με την Ε.Ε; 

Στον πίνακα, όπως και στην Ένωση, κάποια ζητήματα φωτίζονται περισσότερο από κάποια άλλα επειδή κάποιοι το επιλέγουν. Αυτό δεν σημαίνει πως είναι εκείνα που αξίζει να έρθουν στο κέντρο της σκηνής. Για παράδειγμα, το προχθεσινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που έγινε στις Βρυξέλλες με κεντρικό θέμα τον κοινοτικό προϋπολογισμό (ή χρηματοδοτικό πλαίσιο) της περιόδου 2021/27. Εκείνο που η Κομισιόν αλλά και οι δυνάμεις που διαμορφώνουν την πολιτικό-οικονομική ατζέντα της Ένωσης θέλησαν να προβάλλουν, ήταν πως έχουμε να κάνουμε με έναν σύγχρονο, δίκαιο και ισορροπημένο προϋπολογισμό.  Έναν προϋπολογισμό που στην καρδιά του βρίσκεται το τρίπτυχο της Ενωσιακής οικονομικής αντίληψης για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα.

Αν ο προσδιορισμός «σύγχρονος», προκύπτει από την σπουδαιότητα που αποδίδεται στις νέες τεχνολογίες και την ψηφιακή εποχή (επιλογή επιβεβλημένη) και έχει αντίκτυπο και στην χρηματοδότηση των σχετικών τομέων και δράσεων, θα περίμενε κάποιος ανάλογες αντιστοιχήσεις στους χαρακτηρισμούς «δίκαιος» και «ισορροπημένος». Ιδιαίτερα στους τομείς της κοινωνικής συνοχής και της γεωργίας (που μέχρι το 1990 απορροφούσε το 60% των δαπανών του προϋπολογισμού καθιστώντας τον αντιπαραγωγικό). 

Αυτοί οι δύο τομείς είναι εκείνοι που, στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, έπληξαν πολύ σοβαρά ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης και ιδίως του Νότου. Η εικόνα του προτεινόμενου προϋπολογισμού ούτε καν δείχνει πρόθεση αναπλήρωσης των απωλειών που σημειώθηκαν. Και το μέλλον, θα είναι πολύ χειρότερο αφού η διαφαινόμενη αποχώρηση της Βρετανίας στερεί από τον προϋπολογισμό τα –πάρα πολλά- εκατομμύρια ευρώ που αποτελούσαν την συνεισφορά της. Παρόλα αυτά καμία σοβαρή και τεκμηριωμένη μελέτη δεν έχει γίνει για τις αρνητικές επιπτώσεις που θα υπάρξουν στην χρηματοδότηση των κοινοτικών πολιτικών. 

Υποθέτω πως είναι εύκολο να φανταστεί κάποιος τις επιπτώσεις του νέου χρηματοδοτικού πλαισίου της Ε.Ε στο πλαίσιο πολιτικών κοινωνικής προστασίας όπως το δικό μας, όπου το 65% των πόρων του, κατευθύνεται στις συντάξεις. Και είναι ακόμη ευκολότερο να φανταστεί κάποιος την νεοφιλελεύθερη πρόταση για την λύση. Μείωση συντάξεων και εφαρμογή της ιδιωτικής ασφάλισης. Αντί να συζητούμε, δηλαδή, για την αύξηση της ποσότητας του φαγητού που βρίσκεται στην χύτρα, μιλάμε για την μείωση της μερίδας στο πιάτο. Προς όφελος, ποιου άραγε; (Ο Τομά Πικετί στο Κεφάλαιο όπου μιλά για την υπερσυσσώρευση του πλούτου σε λίγα χέρια, μας δίνει μερικές απαντήσεις). 

Επιστρέφω στον πίνακα του Ρέμπραντ και το δεύτερο στοιχείο της (αυθαίρετης, φυσικά) σύνδεσής του με την Ε.Ε. Την ψευδαίσθηση της κίνησης. Αυτή που θα ισχυριστούν πως δημιουργεί το νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο της Ένωσης, για την περίοδο 2021/27.

Καταλαβαίνω ότι ο επικοινωνιακός μηχανισμός της Ε.Ε σε συνεργασία με τα μεγάλα συμφέροντα στις χώρες μέλη θα επιδιώξει να επιβάλλει μία ψευδή εικόνα για αυτό το νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο. Θυμάμαι -επειδή την έζησα- την επικοινωνιακή καταιγίδα που οργάνωσε η Ε.Ε -με την υποστήριξη όλων των πολιτικών και μηντιακών μηχανισμών των χωρών μελών- για την Λευκή βίβλο της Επιτροπής Ντελόρ, το μεγάλο στοίχημα της εποχής εκείνης, με άξονα τα τρία Α.

Ανάπτυξη-Απασχόληση-Ανταγωνιστικότητα.
Σχεδόν 25 χρόνια μετά, στο κατώφλι της τραπεζικής ενοποίησης, εκείνα τα τρία Α συνεχίζουν να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Βέβαια, κανείς από τους κυρίαρχους πολιτικούς και μηντιακούς μηχανισμούς δεν αναφέρει ότι εκείνα τα τρία Α με τις πολιτικές που έφεραν δημιούργησαν στρατιές από τους Άνεργους, Άστεγους και Αποκλεισμένους πολίτες της Ε.Ε.

Βλέπετε, η μετάβαση από το “ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη” του Μαρξ, στην “Ε.Ε που πλανιέται πάνω από τα φαντάσματα”, είναι, μόλις, τρία Α δρόμος.

ΥΓ. Ίσως να υπάρχει και ένα τρίτο στοιχείο σύνδεσης του πίνακα με την Ε.Ε. Ο Άγγλος σκηνοθέτης Πίτερ Γκρίναγουέϊ υποστηρίζει ότι ο πίνακας του Ρέμπραντ, αποτελεί μαρτυρία για μία συνομωσία και έναν φόνο. Γύρισε, μάλιστα, και ταινία για να στηρίξει την άποψή του. Δεν έχω δει την ταινία αλλά έχω μερικές ιδέες για την «συνομωσία» και τον «φόνο» στο θεσμικό περιβάλλον της Ένωσης .

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr