Η monopoly της ζωής μας

Στο τυποποιημένο ερώτημα «ποια γεγονότα σημάδεψαν περισσότερο τη δεκαετία που φεύγει;», η απάντηση μοιάζει και παραμένει πάντα η ίδια… και ίσως γίνεται και χειρότερη. Οι δεκαετίες είναι ένας άτυπος τρόπος διαμόρφωσης της ζωής με εναλλαγές στους ρόλους των προσώπων κάθε εποχής και καθορίζουν τι μας ώθησε σε κάτι που φαινόταν σαν πρόοδος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η είσοδος μιας νέας δεκαετίας θεωρείτε το τέλος μιας εποχής και απαρχή μιας άλλης-γιορτάζοντας την μάλιστα-θεωρώντας ότι κάτι καλύτερο πρόκειται να έρθει, ενώ επί της ουσίας τίποτα δεν αλλάζει.

Κάπου εδώ μου ήρθε συνειρμικά το παιχνίδι με την  Monopoly.

Τι είναι η monopoly; Μα ασφαλώς και ξέρουμε όλοι. Πρόκειται για το πασίγνωστο και πιο λαοφιλές επιτραπέζιο που έχει να κάνει με τις εναλλαγές στον τρόπο παιχνιδιού του ανάλογα με το τι θα φέρει η ζαριά… και όχι μόνο.

Mπααα! Πόσο πιο στείρες λέξεις και στεγνοί χαρακτηρισμοί για την ακριβή περιγραφή και το σαφή ορισμό ενός και μόνο παιχνιδιού; Ενός παιχνιδιού που αφορά και μεγαλώνει εφήβους και παιδιά γενιές ολόκληρες, εδώ και χρόνια. Μήπως θυμίζει κάτι άλλο; Ή καλύτερα, αυτός ο ορισμός μήπως  εκφράζει πιο πολύ  «σκληρή» ζωή που βιώσαμε και βιώνουμε;

Στον μακρύ κατάλογο που μας κληροδότησε ο προηγούμενος αιώνας, δύο ήταν εκείνα τα γεγονότα που σημάδεψαν, η μάλλον όρισαν τους κανόνες του παιχνιδιού που έφεραν τις απρόβλεπτες «εκρήξεις» της Δεκαετίας: η τρομοκρατική και εκείνη της  «ελεύθερης» οικονομίας, που υποτίθεται ότι αποτελούσε τον προάγγελο ενός καλύτερου μέλλοντος. Στη διάρκεια της δεκαετίας που πέρασε αυτά τα δύο μονοπώλησαν… στην ζωή μας.

Η αρχική υπόσχεση του 2010 ότι μπαίναμε σε μια περίοδο διαφορετική από τις άλλες κατέρρευσε, καθώς ο πολύς κόσμος πέρασε πάρα πολύ χρόνο να υπερασπίζεται  το δικαίωμά του να υπάρχει. Ο νεοφιλελευθερισμός επικράτησε όχι μόνο ως κυρίαρχο στοιχείο αλλά ως το μόνο δόγμα, σε ολόκληρη την Ευρώπη, που πραγματοποίησε τη άκρα-δεξιά στροφή της.

Αν δούμε συνοπτικά τα γεγονότα, βλέπουμε ότι τίποτα τελικά δεν άλλαξε από τις προηγούμενες δεκαετίες, αντίθετα μάλιστα ενισχύθηκε η αβεβαιότητα, ο φόβος, το μονοπώλιο στην οικονομία-παγκόσμια ύφεση- με όλους εμάς να περιμένουμε την κάθε ζαριά… για να δούμε τι θα μας ξημερώσει.

Η δεκαετία της θλίψης,  αφήνει πίσω της τρομαγμένους λαούς, εκατομμύρια ανέργους, παιδιά που υποφέρουν αλλά ανελέητο φόβο για την επόμενη μέρα.

Η Ισλαμοφοβία στα καλύτερα της

Από τις τρομοκρατικές επιθέσεις -συνέπεια  της ισλαμοφοβίας στη σύγχρονη κοινωνία της δεκαετίας που είχε μπει-ξεχωρίζουν εκείνες στη Νορβηγία (Άντερς Μπρέιβικ), στην Charlie Hebdo (7/1/2015), στο Βέλγιο (22/4/2016) και οι επιθέσεις σε Μάντσεστερ και Λονδίνο το  2017. Οι επιθέσεις αυτές ήταν η συνέχεια μιας ακροδεξιάς πολιτικής που ήταν κρυμμένη στην Ευρώπη και απλά βρήκε αφορμή να βγει στην επιφάνεια. Ήταν η συνέπεια των εχθροπραξιών στην Μέση Ανατολή για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου, που όπλισε με ”μίσος” όλους εκείνους που έβλεπαν τις πατρίδες τους να χάνονται, με σκοπό την καλύτερη οικονομική ευμάρεια ορισμένων. Κάπου εκεί ξεπετιέται και ο ISIS, για να υπάρχει πάντα ένας εχθρός που απειλεί… και για να λειτουργήσει  ένα καλά προσχεδιασμένο έγκλημα. Την οικονομική αφαίμαξη μέσω της οικονομικής κρίσης.

Η διαδρομή της ανθρώπινης ιστορίας, άλλωστε αυτό δείχνει και κάποιες στιγμές παύσης από τέτοια γεγονότα μόνο στιγμιαία μπορεί να θεωρηθεί. Οι μακρόχρονες συνέπειες όμως παραμένουν και είναι ανεξέλεγκτες και οδυνηρές. Μόνον που αφορούν, όπως συνήθως συμβαίνει, αθώα θύματα –όχι τους αυτουργούς ή τους υποκινητές.

Και αφού πλέον οι πολεμικές επιχειρήσεις ήταν παλαιάς κοπής μέθοδοι,  για να πλουτίζουν οι ολίγοι… εφαρμόστηκε ο οικονομικός πόλεμος. 

Στο οικονομικό «τσουνάμι» που ακολούθησε, βρήκε την Ευρώπη απροετοίμαστη -με τις κυβερνήσεις να  είναι αντιμέτωπες με αυξανόμενα χρέη και ελλείμματα-, με μεγάλες αναταραχές στο εσωτερικό της και ένα μεγαλοπρεπές…Brexit. Πλέον το νερό είχε μπει στο αυλάκι και ένας  ολόκληρος ο πλανήτης βάδιζε σε αχαρτογράφητα νερά… Αυτό έφερε η ζαριά άλλωστε. Το παιχνίδι άλλαξε κανόνες, έγινε ακόμα πιο σκληρό και πιο δύσκολο, με τους παίχτες να ψάχνουν να βρουν το πώς και το γιατί.

Μέσα σε αυτό το σκοτεινό σκηνικό, δεν ξέφυγε ούτε η  Ελλάδα, η οποία είχε  μια σχετικά εύρωστη οικονομία. Αλλά οι σπατάλες της κυβέρνησης για να καλύψουν κάποια δημοσιονομικά κενά είχαν οδηγήσει σε αύξηση του χρέους. Τον Μάιο του 2010 η λιτότητα ήταν μονόδρομος όπως και ο δανεισμός, από την ΕΕ και το ΔΝΤ.

Βέβαια από όλη αυτή την ”οικονομική έκρηξη”  δεν φάνηκε να διδαχθήκαμε. Αυτό που ίσως να καταλάβαμε είναι, το τέλος των ψευδαισθήσεων. Της  ικανότητας δηλαδή  να παρακάμπτουμε ως χώρα την πραγματικότητα. Ποιος δεν έβλεπε το αυξανόμενο εθνικό χρέος, τα μετέωρα προσωπικά μας δάνεια, τα ασφαλιστικά ταμεία που κατέρρεαν. Ποιος δεν έβλεπε ότι το οικονομικό μπόι μας… ήταν μικρότερο από αυτό που μπορούσαμε να αναλογιστούμε. Αλλά εδώ στην Ελλάδα μια άλλη πραγματικότητα «βοούσε». Για αυτό φρόντισε,  ο αφόρητος κομματισμός και το δηλητήριο δημαγωγίας που υπήρχε στις αρχές της δεκαετίας και απλώθηκε φέρνοντας μαζί  έναν άνεμο ισοπεδωτικό, που  διέλυσε έννοιες και θεσμούς, ενώ αμφισβήτησε  αξίες που χρειάστηκαν σκληρούς αγώνες για την επικράτησή τους.

Την ίδια ώρα πλήθυνε η απληστία, η ευτέλεια των αισθημάτων, ο ατομικισμός, που φρόντισαν να σπείρουν  ο παλαιοκομματισμός και τα πολιτικά τζάκια που οδήγησαν την χώρα στα βράχια. Μιας χώρας που έκανε αμάν και πως να απεμπλακεί από το παλιό πολιτικό σύστημα, που ήταν βουτηγμένο  από σκάνδαλα και διαφθορά, και το βρήκε πάλι μπροστά του.  Άλλωστε ήταν πρόσφορο το έδαφος ποια… καθώς είχε φροντίσει να αλλαχθούν προ πολλού οι κανόνες του παιχνιδιού, τάζοντας ένα ιδεατό παράδεισο (Βλ. ΠΑΣΟΚ-ΝΔ).

Τώρα, και πάλι…τάζουν, αλλά για να επαναφέρουν την κανονικότητα -σε μια χώρα που οι ίδιοι φρόντισαν να ρίξουν στα βράχια- με επιβολή του δόγματος «Νόμος και Τάξη» που έχει γίνει must στις περισσότερες κοινωνίες στον κόσμο. Ναι αυτό το δόγμα που εξημερώνει, φοβίζει και επιτρέπει να υπάρχει ένας μακροχρόνιος λήθαργος. Η τακτική αυτή θυμίζει  το πείραμα με τις μαϊμούδες και την μπανάνα…

 Η συνέχεια γνωστή, εμφάνιση της ακροδεξιάς και του εθνικισμού στην Ελλάδα-τα αποτελέσματα της οποίας τα είδαμε, τα νιώσαμε και τα βιώνουμε ακόμα-  της μαζικής μετανάστευσης από εκείνους που σήμερα τους ονομάζουν με τον όρο brain drain.  Κι αυτό είναι ίσως το χειρότερο, καθώς δεν έφυγαν όλοι εκείνοι που θεωρούνται ως  τα «καλύτερα μυαλά» της χώρας, αλλά το γεγονός ότι έφυγαν όλα εκείνα τα μέλη της κοινωνίας που αποφασίζουν να αντιδράσουν για τα κακώς κείμενα της καθημερινότητάς τους και να αποδεχτούν την συμμετοχή τους σε ένα παιχνίδι, το παιχνίδι της ίδιας της ζωής τους, που παίζεται πια χωρίς όρους και κυρίως  παίζεται με όρους τους ενός (σ.σ εξού και η  αναφορά για την monopoly.

Μιας γενιάς που μεγάλωσε με φανατισμό, τρόμο, βιώνοντας την κλιμάκωση της προσφυγιάς και της μετανάστευσης. Είναι η γενιά που θα έχει να θυμάται την εικόνα που θα στοιχειώνει αυτή δεκαετία,  με το πτώμα του τρίχρονου Σύριου Alan Kurdi, μπρούμυτα σε μια ακτή στην Τουρκία, προσπαθώντας να περάσει στην Κω. Είναι  η γενιά που βλέπει στην Ελλάδα να αυξάνεται η ακροδεξιά και το αίσθημα ξενοφοβίας… Είναι και εκείνη η γενιά όμως που παρόλα τα κακώς κείμενα που αφήνει αυτή η δεκαετία, αποφάσισε να προχωρήσει στον αγώνα για την υπεράσπιση της κλιματικής επιστήμης, των μεταναστών και του δικαιώματος του ατόμου να επιλέξει ποιο είναι και τι αγαπά.

Σε πείσμα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας εξακολουθούν να πράττουν το σωστό και το δύσκολο, να πορεύονται με ευθύνη και πείσμα. Είναι η γενιά που δεν δέχθηκε να παίζει σε διαδοχικά ταμπλό της ζωή που θέλουν να τις επιβάλουν κάποιοι-περιμένοντας να έρθει η κατάλληλη ζαριά για ένα καλύτερο αύριο.  Γιατί δεν θα έρθει ποτέ μόνη της! Αποφάσισαν οι ίδιοι να  ρίξουν την ζαριά.. για να ορίσουν το μέλλον τους. Ίσως είναι και το πιο αισιόδοξο μήνυμα στη δεκαετία που σε λίγο ανοίγει τα φτερά της!