Η μνήμη είναι η σπουδαιότερη περιουσία

Η επιλογή ήταν αυτονόητη. Υπήρξαν, βέβαια, αστοχίες στην προώθηση του ψηφίσματος. Κυρίως έλλειψη προετοιμασίας ώστε να εξασφαλιστεί μια ελάχιστη συναίνεση των πολιτικών ομάδων, και  κακή χρονική συγκυρία, αφού η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών ήταν απόντες στη συνεδρίαση αυτή.

Ωστόσο, ήταν ελάχιστη ηθική υποχρέωση να το υπερψηφίσουμε, έστω για συμβολικούς λόγους. Και αυτό έκανε σχεδόν στο σύνολό της η πολιτική μου ομάδα, η GUE/NGL, σε αντίθεση με τους ευρωβουλευτές άλλων ομάδων.

Κυρίως σε αντίθεση με την ηγεσία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος που αρνήθηκε να συζητηθεί το θέμα. Είναι παράδοξη η έντονη αντίθεσή της στην αναγνώριση της γενοκτονίας, την ώρα που ο επικεφαλής του ΕΛΚ και διεκδικητής της προεδρίας της Κομισιόν κ. Μάνφρεντ Βέμπερ κάνει σημαία του τον αποκλεισμό της Τουρκίας από την ενταξιακή διαδικασία, γιατί «δεν χωράει στη χριστιανική Ευρώπη».

Θεωρώ ελάχιστη υποχρέωση όλων των δυνάμεων και υποψηφίων να δεσμευτούν από τώρα ότι στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο θα καλυφθεί αυτό το τεράστιο ηθικό, ιστορικό και πολιτικό κενό. Ιδανικά, θα πρέπει το ψήφισμα να προωθηθεί σε διαβούλευση γρήγορα, ώστε να επιτευχθεί η ψήφισή του εντός του 2019 και να συμπέσει με τα 100 χρόνια από τη γενοκτονία. 

Κάποιοι αναρωτιούνται τι χρησιμότητα έχει η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων, των Αρμενίων, των Ασσυρίων από τους Οθωμανούς πριν έναν αιώνα, όπως και κάθε άλλης γενοκτονίας του παρελθόντος, όταν δεν υπάρχουν πια επιζώντες και οι απόγονοί τους ελάχιστα διασώζουν τη μνήμη των διωγμών. Η αναγνώριση είναι δύσκολο να έχει κάποια νομικά αποτελέσματα, αφού η γενοκτονία μόλις μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ορίστηκε ως έγκλημα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Γιατί, λοιπόν, είναι σημαντική;

Το σπουδαιότερο στην αναγνώριση της γενοκτονίας είναι, κατά τη γνώμη μου, η αποκατάσταση της μνήμης. Της ατομικής και της συλλογικής μνήμης. Της υποκειμενικής και της ιστορικής. Γνωρίζω τι σημαίνει ξεριζωμός από τον τόπο σου, αν και σε πολύ διαφορετικές και πιο ήπιες συνθήκες.

Μεγάλωσα το γιο μου στην Ελλάδα, μακριά από τον τόπο που γεννήθηκε, τη Βουλγαρία, αλλά χρειάστηκε να του μιλήσω για τις ρίζες και την προέλευσή του, όταν άρχισε να κάνει τις δύσκολες ερωτήσεις που κάνει κάθε παιδί που ερευνά τον εαυτό του και τον κόσμο.

Σήμερα, είναι ένας πολίτης της Ευρώπης, μπορεί να κινείται με άνεση σε πολλές χώρες και να επικοινωνεί σε τρεις γλώσσες. Αλλά δεν μπορεί να είναι ένας άνθρωπος χωρίς παρελθόν και ταυτότητα. Η μνήμη για τη χώρα που γεννήθηκε, για τη χώρα που μεγάλωσε, με τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα στοιχεία της, είναι το σπουδαιότερο περιουσιακό στοιχείο που μπορώ να του κληροδοτήσω.

Κάπως έτσι νομίζω ότι αισθάνονται και οι νέοι Πόντιοι ή οι νέοι Αρμένιοι, που εκτός από τις παραδόσεις, την κουλτούρα, τη γλώσσα, τα τραγούδια και τους χορούς τους, θέλουν να ολοκληρώσουν το παζλ της ιστορίας τους, με τα βαθιά τραύματά της και τα μεγάλα θαύματά της.

Η ανάγκη αποκατάστασης της μνήμης δεν αφορά μόνο τα έθνη-θύματα των  γενοκτονιών. Αφορά και τα κράτη-θύτες. Δυστυχώς, σχεδόν όλα τα μεγάλα έθνη, όλοι οι μεγάλοι πολιτισμοί, οι θρησκείες, οι αυτοκρατορίες, στο πέρασμα της ιστορίας έχουν βρεθεί και στην πλευρά των θυμάτων και στην πλευρά των θυτών.

Το ολοκαύτωμα των Ναζί κατά των Εβραίων ήταν η αιτία να οριστεί ως διεθνές έγκλημα η γενοκτονία, αλλά αυτό δεν εμποδίζει το Ισραήλ να εφαρμόζει κατά των Παλαιστινίων μια πολιτική εθνοκάθαρσης. Η χριστιανική Δύση ευθύνεται για τη μεγαλύτερη γενοκτονία της Ιστορίας, τον αφανισμό των ιθαγενών της Αμερικής, αλλά και για τη μετατροπή της Αφρικής σε τεράστιο σκλαβοπάζαρο.

Η βουδιστική Μιαμνάρ ευθύνεται για τη μεγαλύτερη γενοκτονία των ημερών μας, των μουσουλμάνων Ροχίνγκια. Μόλις πριν λίγες μέρες θαφτηκαν τα λείψανα χιλιάδων θυμάτων της γενοκτονίας των Τούτσι, στη Ρουάντα, πριν από 25 χρόνια. Ίσως η Ρουάντα είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση για τη σημασία που έχει η αναγνώριση της γενοκτονίας για θύτες και θύματα. Η αλήθεια έγινε προϋπόθεση για να μπορέσουν να συνυπάρξουν οι φυλές σε μια νέα εκκίνηση για τη χώρα τους.

Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων δεν είναι υπόθεση εκδίκησης. Δεν την επιδιώκουμε για να τραυματίσουμε την εθνική συνείδηση των Τούρκων. Είναι προϋπόθεση για να αποκατασταθεί αυτή η  συνείδηση, που δεν μπορεί να χτίζεται σε μύθους και ψέματα. Η αναγνώριση του ολοκαυτώματος και της ναζιστικής θηριωδίας από τη Γερμανία δεν την εμπόδισε να γίνει μια από τις ισχυρότερες χώρες του κόσμου.

Η Τουρκία, και κάθε χώρα που έχει στο «βιογραφικό» της ιστορίες γενοκτονίας, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, αιματηρής αποικιοκρατίας, οφείλει να συμφιλιωθεί με την ιστορική αλήθεια. Να τη διδάξει στις νεότερες γενιές, απαλλαγμένη από αποσιωπήσεις και ψέματα. Είναι ο μόνος τρόπος για να συνυπάρξουμε ειρηνικά όλα τα έθνη και κράτη, το καθένα περήφανο για την ιδιαίτερη ταυτότητά του, αλλά απαλλαγμένο από εθνικιστική αλαζονεία και μίσος για τους άλλους.

Ειδάλλως, θα ζήσουμε πολλές ακόμη γενοκτονίες.

 

*Το άρθρο της Κ. Κούνεβα δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πελοπόννησος”, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr