Η Λισαβόνα αντεπιτίθεται στο Airbnb

H κρίση που συνόδευσε την πανδημία ανέδειξε τις βαρύτατες συνέπειες για τον τουρισμό αλλά και για τις μισθώσεις Airbnb που συδαυλίζουν συχνά την γιγάντωσή του η εξάπλωση της Covid-19. Για πολλές δημοφιλείς για τους παραθεριστές πόλεις, που ήδη οι δημοτικές αρχές του τους είχαν αρχίσει να αμφισβητούν, όχι μόνον τη βιωσιμότητα, αλλά κυρίως τον αντίκτυπο που είχε η μαζική τουριστική ζήτηση και κίνηση στην καθημερινότητα, τις υπηρεσίες και τη διευκόλυνση της ζωής των πολιτών, όπως και της ίδιας της ζωντανής φυσιογνωμίας τους, η πανδημία απλώς επιβεβαίωσε την ουσιαστική αβεβαιότητα του μοντέλου αυτού ως κινητήριου μοχλού για οικονομική ανάπτυξη.

Στη Λισαβόνα, ο δήμαρχός της Φερνάρντου Μεντίνα, άδραξε την ευκαιρία για να δρομολογήσει ένα σχέδιο που θα μετέτρεπε σε θετικό αποτέλεσμα μία αρνητική επίπτωση. Τα κενά ενοικιαζόμενα καταλύματα Airbnb, κυρίως στο απαρφανισμένο από κατοίκους και επιχειρηματίες που δεν ασχολούνται με τον τουρισμό κέντρο και τις παραδοσιακές γειτονιές, όπως η πασίγνωστη Αλφάμα, θα επανέλθουν διαμέσου του προγράμματος “Ασφαλές ενοίκιο” (Renta Segura) στους ανθρώπους χωρίς μόνιμη κατοικία και χαμηλό εισόδημα.

Οι λαϊκές τάξεις και οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι, τους οποίους κυρίως θα αφορά το πρόγραμμα θα καταβάλλουν ένα μικρό ενοίκιο, ενώ και οι ιδιοκτήτες θα επιδοτηθούν έως και με χίλια ευρώ το μήνα, εάν αποφασίσουν να νοικιάσουν τα σπίτια τους για τουλάχιστον πέντε χρόνια.

Στη συνέχεια, τα ίδια διαμερίσματα θα τα αναλάβει ο Δήμος, που θα τα ενοικιάσει σε άπορες οικογένειες, έναντι μισθώματος που θα αντιστοιχεί στο ένα τρίτο του καθαρού εισοδήματος της οικογένειας. Για να δελεάσει, δε, τους ιδιοκτήτες, ο Δήμος επισημαίνει ότι ναι μεν το ποσό του επιδόματος που τους προσφέρεται είναι χαμηλότερο από τα πιθανά κέρδη τους από τη βραχυπρόθεσμη μίσθωση, αλλά από την άλλη είναι ολότελα ασφαλές, μιας που η πρόταση προβλέπει επίσης την προκαταβολή τριών ετών ενοικίου.

Ένα ελκυστικό κίνητρο, που ήδη έχει ικανοποιητική απήχηση, για όσους δεν ευελπιστούν ότι σύντομα η τουριστική κίνηση και η αγορά Airbnb θα ανακάμψει στην ίδια οιδηματική κατάσταση με πριν την πανδημία. Βέβαια, όπως τονίζει στο αντίστοιχο άρθρο της βρετανικής εφημερίδας Guardian ο Μεντίνα υπάρχει και η προϋπόθεση πως όσοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα Renta Segura δεν θα μπορούν μετά το πέρας της πενταετίας να επαναφέρουν το διαμέρισμα στην αγορά Airbnb ή σε αντίστοιχη χρήση.

“Δια της τεθλασμένης” του κορονοϊού λοιπόν ο Δήμος της Λισαβόνας και λύνει το διαχρονικό πρόβλημα της λαϊκής στέγης, αλλά και των μετακινήσεων μεταξύ εργασίας και κατοικίας, με τις συμφυείς επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, την κίνηση, την απώλεια χρόνου και την ποιότητα ζωής .

Ο ίδιος ο δήμαρχος μολονότι παραδέχεται πως τα τελευταία χρόνια η Λισαβόνα έχει ωφεληθεί πάρα πολύ από τα εκατομμύρια των τουριστών που περιφέρονται στους δρόμους της πορτογαλικής πρωτεύουσας και απολαμβάνουν τα εστιατόρια και τα μπαρ, την ίδια στιγμή “η ίδια η πόλη κι οι άνθρωποί της “πληρώνουμε ένα κοινωνικό τίμημα”. “Οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους εξαναγκάζονται ολοένα και περισσότερο να μετοικούν, καθώς τα καταλύματα είδους Airbnb κατέκλυσαν περισσότερο από το ένα τρίτο των ακινήτων στο κέντρο της Λισαβόνας, αυξάνοντας τις τιμές ενοικίασης, αδειάζοντας κοινότητες και απειλώντας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της”, εξηγεί ο δήμαρχος.

Ο Μεντίνα φιλοδοξεί με το Renta Segura να ξαναφέρει τους ανθρώπους, που αποτελούν το ζωτικό κύτταρο και το πρώτο κινούν της Λισαβόνας πίσω στο κέντρο της πόλης. Ο κορονοϊός του προσέφερε την χρυσή ευκαιρία να υλοποιήσει ένα ευρύ αστικό και κοινωνικό σχέδιο, που μελετούσε ήδη πριν την πανδημία, και το οποίο στοχεύει να μετατρέψει ένα μέρος των περισσότερων από 20.000 τουριστικών διαμερισμάτων της πόλης σε δημόσια στέγαση και να μετατρέψει την πόλη του σε ένα πράσινο, πιο βιώσιμο και καλύτερο μέρος για να ζήσει και να επισκέπτεται κανείς.

Οι αλλαγές στη στέγαση θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της δημόσιας υγείας στην πόλη: “Λιγότερα οχήματα στο δρόμο” για εξαναγκασμένες μετακινήσεις των ανθρώπων που εξωθούνται λόγω του τουρισμού σε τόπους διαμονής μακρύτερα από τη δουλειά τους ή τα ψώνια τους “σημαίνει λιγότερη ρύπανση και επιβλαβείς εκπομπές που μολύνουν τον αέρα που αναπνέουμε κι επιπλέον συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Σε πόλεις σε όλο τον κόσμο, είδαμε απίστευτες βελτιώσεις στην ποιότητα του αέρα κατά τη διάρκεια του lockdown”.

O ίδιος λέει ότι συνεργάζεται με μια ομάδα δημάρχων από πόλεις όπως το Μιλάνο, η Μελβούρνη ή η Σεούλ και πολλές άλλες πόλεις στο πλαίσιο του δικτύου C40 για να καθορίσει πώς μπορεί να γίνει μια δίκαιη και πράσινη ανάκαμψη από την πανδημία.

Η Λισαβόνα δεν είναι μόνη

Και δεν είναι μόνον η Λισαβόνα. Και άλλες πόλεις με ισχυρό τουριστικό ρεύμα, όπως η Βενετία και η (πρωτοπόρος στη μάχη κατά της ασυδοσίας των Airbnb με τη δήμαρχό της, Άντα Κολάου) Βαρκελώνη ή το Παρίσι, βρέθηκαν στην ανάγκη να επαναπροσδιορίσουν την “κοντόφθαλμη” κερδοσκοπική τάση και να διαφοροποιηθούν. Η Covid -19 ανέκοψε ένα φαινόμενο που είχε αρχίσει να εμφανίζει μεγάλες παθολογίες, μόλις πέρασε η εναρκτήρια “ευλογημένη” περίοδος, αυξάνοντας τις προκλήσεις και τις… οχλήσεις. . Το 2019 η Βαρκελώνη, του 1,6 εκατομμυρίων κατοίκων είχε 30 εκατομμύρια τουρίστες. Το Άμστερνταμ, με 837.000 κατοίκους υποδέχτηκε 19 εκατομμύρια και η πολύ μικρότερη Βενετία, των μόλις 270.000 κατοίκων υποδέχθηκε 25 εκατομμύρια. Η πίεση στις δαπάνες για δημοτικές υπηρεσίες και συντήρηση, μεταφορές, καθαριότητα, ύδρευση κλπ., έγινε συχνά αφόρητη. Το 2020, όλα σταμάτησαν και οι ιδιοκτήτες Airbnb χρειάσθηκε να “ανακαλύψουν ξανά τον εαυτό τους”. Έτσι, για παράδειγμα, στη Βενετία το περασμένο καλοκαίρι ορισμένοι ιδιοκτήτες υπέγραψαν συμφωνία με τις τοπικές αρχές και τα πανεπιστήμια για ενοικίαση των κενών διαμερισμάτων στους φοιτητές, που αποκλείσθηκαν λόγω του lockdown.

Στη Βαρκελώνη, οι αρχές προχώρησαν ακόμη περισσότερο: τον Ιούλιο έστειλαν προειδοποιητική επιστολή σε 14 τράπεζες και επενδυτικά ταμεία κι άλλους ιδιοκτήτες 194 διαμερισμάτων που ήταν κενά για περισσότερα από δύο χρόνια, προειδοποιώντας πως εάν δεν ενοικιασθούν σε δημότες, ο δήμος θα τα απαλλοτριώσει στο μισό της αξίας αγοράς τους για να τα μετατρέψει σε κοινωνική και λαϊκή κατοικία.

Σε άλλες πόλεις εφαρμόσθηκαν άλλοι περιορισμοί στη βραχυπρόθεσμη μίσθωση. Στο Άμστερνταμ, για παράδειγμα, απαγορεύτηκε στην παλιά πόλη και περιορίστηκε σε άλλες γειτονιές η ενοικίαση διαμερισμάτων στην περίοδο των διακοπών, ενώ στο Τορόντο, οι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων προς ενοικίαση στην Airbnb και παρόμοιες πλατφόρμες αναγκάσθηκαν να δηλωθούν στις αντίστοιχα δημοτικά μητρώα. Κάτι παρόμοιο εφαρμόζει και το Παρίσι, που καθιέρωση εισήγαγε την υποχρεωτική εγγραφή σε μητρώο για όσους θέλουν να νοικιάσουν ακίνητα πέραν της πρώτης κατοικίας τους και καθόρισε ως ανώτατο χρονικό όριο για βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις τις 120 ημέρες το χρόνο.

Και η Αθήνα τι;

Μόνο η Αθήνα, ξανά, αδιαφορεί για την ποιότητα ζωής των δημοτών της και έρμαιο στα κερδοσκοπικά συμφέροντα πρόσφατα επικύρωσε την απαλλοτρίωση από τον Δήμο των μη κατοικούμενων, αποποιηθέντων από τους κληρονόμους, ή “πρώην κατειλημμένων” κτηρίων στο κέντρο. Όχι για να να διαθέσει σε χαμηλόμισθους ενοικιαστές ή για δομές και υπηρεσίες κοινωφελούς έργου (για στέγαση αστέγων, προσφύγων, κτλ). Ούτε για στέγαση δημοσίων υπηρεσιών ή δημιουργία δημοτικών παιδικών σταθμών, ιατρείων, κουζίνες απόρων, καλλιτεχνικών χώρων ή πολιτιστικών κέντρων.

Με την Πατρόκλου πρόφαση της “διάσωσης των νεοκλασικών και διατηρητέων” ο Δήμος Αθηναίων ανακοινώνει πως θα δώσει κίνητρα, επιδόματα και χαμηλούς φόρους, τιμήματα απόκτησης κτλ. για τη μετατροπή τους σε Airbnb, μπουτίκ ξενοδοχείων κτλ., που θα κλιμακώσουν την ήδη δρομολογημένη “ξενηλασία” των κατοίκων του κέντρου, τη μετατροπή του σε έναν τουριστικό περίπατο, μέσα σε ένα μεθοδευόμενο “κιτς” ή “φολκλορικό” αστικό περίγραμμα, σε μία αποστειρωμένη και στερεότυπη, εν είδει “καρτ ποστάλ” αισθητική, που εξόν από τη μετατροπή του πληθυσμού σε “λαό γκαρσονιών” όπως έλεγε ο Μουσολίνι για τους συμπατριώτες του, θα αλλοτριώσει ακόμη περισσότερο την στρεβλή αισθητική, ιστορική, οικολογική, κοινωνιολογική, βιωματική και πραγματολογική, πολεοδομική, αρχιτεκτονική (ταξική ακόμη) εικόνα που έχουν οι Αθηναίοι για την πόλη τους.

Η απώθηση των Αθηναίων έχει ξεκινήσει ήδη μέσα από πολυδιαφημισμένα, αλλά υποβολιμαία για την καθημερινότητα έργα: Πλατεία Ομονοίας, Μεγάλος Περίπατος, υποβάθμιση δημόσιων συγκοινωνιών, αλλά και με αστυνομικού ή οικονομικού καταναγκασμού (εξώσεις, χρεωκοπίες, αντικειμενικές αξίες κτλ.) πρακτικές. 

Πηγή: kosmodromio.gr