Η Λένα Πλάτωνος «ψυχαναλύεται» από τον Αντώνη Μποσκοΐτη

Ένα μικρό κορίτσι, μόλις τριάμισι ετών, ανήμερα των Χριστουγέννων του 1954 κάθεται στο πιάνο για πρώτη φορά και παίζει τα κάλαντα. Οι δημοσιογράφοι κατακλύζουν το αθηναϊκό σπίτι για να δουν από κοντά το παιδί - θαύμα. Πρόκειται για τη μοναχοκόρη της Αντιγόνης και του Γεωργίου Πλάτωνος που τα επόμενα χρόνια θα σπουδάσει πιάνο στο Ωδείο Αθηνών, θα αριστεύσει και θα φύγει με υποτροφία στη Βιέννη του 1970.

5b3a1e801dc5244e058b45e1

Με την ένταξη της στο Τρίτο Πρόγραμμα επί των ημερών του Μάνου Χατζιδάκι, θα αφήσει ισχυρό στίγμα με τα τραγούδια της στη θρυλική ”Λιλιπούπολη” για να δισκογραφήσει καθ’ όλη τη δεκαετία του ’80 όλα τα μεγάλα της έργα: ”Σαμποτάζ”, ”Καρυωτάκης – 13 τραγούδια”, ”Μάσκες Ηλίου”, ”Η ηχώ και τα λάθη της”, ”Γκάλοπ”, ”Λεπιδόπτερα”, ”Το σπάσιμο των πάγων”. Έκτοτε το ελληνικό τραγούδι δεν θα είναι ποτέ το ίδιο: Στίχοι – σουρεαλιστικά σεντόνια απλώνονται σε ηλεκτρονικά ηχοτόπια με βασικά όργανα το synthesizer, τις φωνές της Σαβίνας Γιαννάτου και του Γιάννη Παλαμίδα, καθώς και τη δική της φωνή. Η Λένα Πλάτωνος εξακολουθεί να είναι δημιουργική, αυτή που βυθίστηκε πολλές φορές στην προσωπική της Κόλαση και αναγεννήθηκε σαν τον φοίνικα μέσα από τις στάχτες για να εμφανιστεί θριαμβευτικά στο Ηρώδειο (2008), για να μελοποιήσει τον Κωνσταντίνο Καβάφη (”Καβάφης – 13”) και τον Γιώργο Χρονά (”Ιερός Πόνος”) και, τέλος, για να διαγράψει μια διεθνή καριέρα στην πλήρη ωριμότητα της. Δεν πάνε πολλά χρόνια που ένας δαιμόνιος Αμερικανός, ο Josh Cheon, ιδιοκτήτης μιας ανεξάρτητης δισκογραφικής, ανακάλυψε τα έργα της και τα επανέκδωσε σε βινύλιο σε όλες τις μεριές του πλανήτη. Δεν είναι εύκολο να παίρνεις συνέντευξη από μία καλλιτέχνιδα, με την οποία είστε φίλοι και συνεργάτες. Ελλοχεύει ο κίνδυνος να ειπωθούν πράγματα που δύσκολα θα ενδιαφέρουν έναν τρίτο, τον αναγνώστη εν προκειμένω. Για την ακόλουθη συζήτηση, βέβαια, ήμασταν αμφότεροι προετοιμασμένοι. Συναντηθήκαμε το βράδυ της Πέμπτης 28 Ιουνίου του 2018 στο σπίτι της, στο Χολαργό, κι εκεί οδηγηθήκαμε σε μία άτυπη ψυχανάλυση εν είδει συνέντευξης, μέσα στην οποία χώρεσαν ο Αντονιόνι και ο Χατζιδάκις, η Ηριάννα και ο Περικλής, οι μορφές της Μάνας και του Πατέρα, τα παράλληλα σύμπαντα και η Τέχνη ως μοναδικό αντίπαλον δέος της αδικίας των ανθρώπων.

Σκεφτόμουν, ανεβαίνοντας τη Μεσογείων προς το σπίτι σου, πόσες φορές έχω κάνει αυτή τη μικρή διαδρομή και πόσα έχουν συμβεί μέσα σε μία δεκαετία: ξενύχτια, πρόβες, πριβέ ρεσιτάλ της Μπακοπούλου, απώλειες, γυρίσματα…

Ναι, έντονα πράγματα. Θα πω κάτι απλό. Είμαι ένας έντονος άνθρωπος, κρίνοντας τώρα τον εαυτό μου. Και τα πιο μικρά θέματα, τα ζω σε βαθμό έντονο.

Από παλιά;

Από τότε που γεννήθηκα! Αυτό βγαίνει στις σχέσεις μου.

Οριακή προσωπικότητα, ε; Του ύψους και του βάθους!

Αυτό, ναι. Η κατάλληλη έκφραση για την περίπτωση μου.

Το λες εσύ αυτό που εν έτει 2018 μετακινείσαι δύσκολα από το σπίτι;

Πάω με το μυαλό μου τώρα πια, που – να είσαι σίγουρος – δουλεύει σε πολύ μεγάλες ταχύτητες. Τα τελευταία χρόνια έχω ρίξει όλο το βάρος στην τέχνη μου και στην επικοινωνία μου με τον κόσμο. Βγαίνω μόνο για να παίξω στις συναυλίες μου, όπου με χαροποιεί σε απίστευτο βαθμό η γνωριμία των νέων παιδιών με τη μουσική μου και η χαρά τους. Κάτι τους λέει η μουσική και ο στίχος μαζί με την όλη performance. Δεν ξέρω…Κάτι τους λέει, αλλά για μένα αυτό είναι μεγάλη υπόθεση.

Σε συναρπάζουν πια τα ταξίδια; Ταξίδεψες πρόσφατα για συναυλίες στην Κύπρο και στην Ισπανία.

Ερχόμενη από Ισπανία, μέσα στο αεροπλάνο μού πέρασε φευγαλέα η ιδέα μιας σειράς πολλών συναυλιών σε πόλεις του εξωτερικού, νά’μαι μέσα σ’ ένα αεροπλάνο δηλαδή και να ταξιδεύω συνέχεια.

Δεν σε φοβίζει το αεροπλάνο; Ο Ευγένιος Αρανίτσης είχε γράψει πως το θεωρεί παράλογο για τις δυνατότητες του ανθρώπου συγκριτικά με το πλοίο. Πλοίο, θάλασσα, νερό, μήτρα, αμνιακός σάκος…

Πολύ λογικός είναι απλά ο Αρανίτσης! Υπάρχει όμως και το άνω θρώσκω του ανθρώπου, η τάση του να πηγαίνει στα ψηλά. Δεν είναι τυχαίο που εφηύρε το αεροπλάνο και μπήκε μέσα σ’ αυτό, ούτε βέβαια και η φράση ”Πέταξε η σκέψη μου σε σένα”. Ήταν το μεγάλο απωθημένο του ανθρώπου να μπορεί να ίπταται, να διαφεύγει.

Εγώ το βλέπω αυτό στους πίνακες του Ελ Γκρέκο, την τάση των σωμάτων του να επιμηκυνθούν και να ”φύγουν” προς τα πάνω.

Έχεις δίκιο. Στον Ελ Γκρέκο φεύγουν τα σώματα μαζί με το πνεύμα, είναι ψυχοσωματική η άνοδος τους. Από τα σώματα του βγαίνει μία ενέργεια, ένα φως περίεργο που τραβάει τον άνθρωπο προς τα πάνω.

Έτσι γίνεται με όλα τα μεγάλα έργα τέχνης;

Ναι, σε μένα λειτουργούν σαν ένα ξεκόλλημα από τη γη.

Και οι ταινίες του αγαπημένου σου Αντονιόνι; Πολύ ”γήινες”, αν υποτεθεί πως αφορούσαν τις νευρώσεις των σύγχρονων ανθρώπων.

Μα πως, δεν έχει ”πέταγμα” ο Αντονιόνι; Μου έχει χαραχθεί εκείνη η σκηνή από την ”Κόκκινη Έρημο”: Μέσα στη νύχτα η Μόνικα Βίτι, μετά από μια κρίση πανικού, ξύπνησε τον άντρα της και προσπάθησε να ηρεμήσει το παιδί της. Έτσι αναπτερώθηκε, ευρισκόμενη σε μία κατάσταση παραμυθιού δικού της. Ησύχαζε το παιδί της για να ησυχάσει και τον εαυτό της.

Έχεις υποφέρει εσύ από κρίσεις πανικού;

Πάρα πολύ! Μια πρώτη κρίση πανικού, χωρίς να ξέρω τι ήταν ακριβώς, την έπαθα στα 12 μου περίπου. Νόμιζα ότι δε μπορώ ν’ αναπνεύσω κι άνοιξα το παράθυρο, έβγαλα το κεφάλι μου έξω για να πάρω αέρα. Είχα κι άλλες κρίσεις στη συνέχεια με μεγάλες ταχυκαρδίες. Ξέρεις, δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα απ’ αυτό! Βλέπεις το θάνατο μπροστά σου, που δεν είναι θάνατος, αλλά έχεις τη βεβαιότητα ότι πεθαίνεις.

Ήταν δίπλα σου οι δικοί σου;

Ναι, οι καημένοι…Τρόπος του λέγειν δηλαδή καημένοι, αφού κι ο πατέρας μου έπασχε από κρίσεις πανικού. Η δε μάνα μου, την οποία θα πω όντως καημένη, έκανε το παν για να μου διαμορφώσει δυστυχώς έναν εύθραυστο ψυχισμό. Όλα μου τα προβλήματα ξεκίνησαν από την κόντρα με τη μάνα μου στα προσωπικά μου και κυρίως στα ερωτικά μου. Ποτέ, μα ποτέ, δεν είχα θέματα με την τέχνη μου. Εκεί ήμουν απόλυτα σίγουρη, ελεύθερη, σε αρμονία με τον εαυτό μου. Σκέψου ότι γνώρισα εν μέρει την καταξίωση σε νεαρότατη ηλικία. Ήμουν το α’ βραβείο στο διαγωνισμό της Μαρίκας Παπαϊωάννου, στο Ωδείο, μακριά μάλιστα από τον συνθέτη και πιανίστα πατέρα μου.

Τι εννοείς ακριβώς ”μακριά”;

Είχε κάνει την τρομερή κίνηση της απεξάρτησης μου απ’ αυτόν. Μεγαλειώδης κίνηση ήτανε να με δώσει σε άλλη δασκάλα και στο Ωδείο Αθηνών, που δεν ήταν το δικό του ωδείο. Εκείνος δίδασκε στο Ελληνικό Ωδείο, επομένως με άφησε τελείως ελεύθερη.

Τι γίνονται, Λένα, οι γονείς μας όταν φεύγουν, που πάνε;

Αχ, Θεέ μου, τι ρωτάς…Έχω μεταφυσικές εμπειρίες, αλλά περισσότερο με τις γνώσεις μου πάνω στη σύγχρονη κβαντική φυσική, θέλω να πιστεύω ότι απλά μεταβαίνουν σε ένα παράλληλο σύμπαν. Δεν ξέρουμε αν εμείς οι δύο που μιλάμε αυτή τη στιγμή, υπάρχουμε ταυτόχρονα και κάπου αλλού, πάντως έχουν αποδειχτεί τα παράλληλα σύμπαντα.

Θα ωφελούσαν σε κάτι;

Ούτε αυτό το ξέρουμε. Μπορεί όμως να ωφελήσουν στο μέλλον, όταν ο άνθρωπος θα χρησιμοποιεί τα ανενεργά τμήματα του εγκεφάλου του. Δε βλέπεις τι γίνεται με τα ρομπότ που έξω κινούνται ανάμεσα μας πια; Τέλος πάντων, ας πούμε ότι η ενέργεια μπορεί να φεύγει αυτούσια και να πηγαίνει κάπου αλλού.

Αυτές τις πεποιθήσεις τις είχες ανέκαθεν;

Πέρασα από υλισμό διαλεκτικό στα όρια του μηδενισμού. Δεν έχω μετανιώσει…Δεν μετανιώνω για τίποτα μάλλον…Εντάξει, για κάποια πράγματα έχω μετανιώσει…

Αν δεν χάλαγε ο ένας γάμος που είχες κάνει και σήμερα ήσουν μια σύζυγος στο σπιτάκι σου, θα ήταν ίδια άραγε η τέχνη σου;

Μα τι απόκρυμνη ερώτηση είναι αυτή; (σκέφτεται) Θα ήμουν άλλη. Μπορεί να είχα σταματήσει να φτιάχνω τραγούδια, μουσική.

Δεν το πιστεύω.

Πάλι θα το γύριζα σε τέχνη, μπορεί να ζωγράφιζα.

Πόσο εύκολο ήταν να είσαι σύζυγος ενός επίσης μουσικοσυνθέτη;

Δεν ήταν, όχι! Υπήρχε οπωσδήποτε ένα συγκρουσιακό στοιχείο που δε θέλαμε να το παραδεχτούμε. Μας έβγαινε, όμως, τελείως αλλού: Σε στιγμές που θέλαμε ο ένας τον άλλον, εκείνος μπορεί να με παρατούσε και να βρισκόταν σε μιαν άλλη πόλη. Υπέφερα μετά το χωρισμό μας, το ίδιο και μετά από μερικούς άλλους χωρισμούς.

Λόγω του φόβου της μοναξιάς ή της απόρριψης;

Όχι τόσο ο φόβος, όσο το γεγονός της απόρριψης με απασχολούσε. Σε ανθρώπινο και όχι σε γυναικείο επίπεδο. Γύριζα πάντα σελίδα όμως! Εδώ γυρίζεις σελίδα σε ανθρώπους δικούς σου που πεθαίνουν, κάτι που το βρίσκω ακόμη πιο σοκαριστικό.

Τι σε σοκάρει εν προκειμένω, η απουσία του συναισθήματος;

Αυτό, μπράβο! Το κενό, η απουσία του συναισθήματος, είναι φόβος και τρόμος. Μπορεί να μην είναι αυτό που λέμε ”πέφτω στο κενό”, αλλά να γίνεται μια συναισθηματική ανακατάταξη. Και η απουσία του συναισθήματος είναι η μεγαλύτερη έλλειψη μέσα στη ζωή, πιο μεγάλη κι από την απόρριψη ή την εξάρτηση από τη μάνα, το κεντρικό πρόσωπο στη ζωή μας.

Μου κάνει εντύπωση που ενώ ήσουν ”η κόρη του μπαμπά”…

(με διακόπτει) Δεν είναι έτσι! Η μητέρα είναι το κεντρικό πρόσωπο και για τους άντρες και για τις γυναίκες. Η πρώτη σεξουαλική επαφή με τη μητέρα γίνεται, ενόσω μας θηλάζει. Υπάρχει μεγάλη σεξουαλικότητα την ώρα εκείνη. Υπάρχουν επίσης μανάδες που έρχονται σε οργασμό.

Παλιά έλεγαν ότι δεν είναι καλό να μη θηλάζει μια μάνα το παιδί. Για να μη φτιαχτούν ανέραστοι άνθρωποι, ενδεχομένως.

Όπως ο καθένας μπαίνει με τα μπούνια μεσ’ στην ειδικότητα του, έτσι και οι ψυχίατροι τα βλέπουν όλα αυτά παραφουσκωμένα. Η απόλυτη ύβρις θεωρείται η σεξουαλική επαφή με τη μητέρα. Κι ύστερα έρχεται η συνειδητοποίηση της λίμπιντο, που μπορεί να γίνεται βασανιστική.

Θυμάσαι την πρώτη φορά που είχες την περίοδο σου;

Όχι απλώς τη θυμάμαι…Άλλαξε ολόκληρη η ψυχοδομή μου! Μέσα σε μία μέρα, στα εννέα μου χρόνια! Ήμασταν στην Κρήτη για διακοπές και μόλις είχαμε γυρίσει από τη θάλασσα. Είδα εγώ αίμα και το είπα στη μαμά μου κι εκείνη αμέσως μου έδωσε δύο χαστούκια. Ήταν το έθιμο.

Βάρβαρο έθιμο…

Ναι, λίγο…Για να κοκκινίσουν τα μάγουλα του κοριτσιού και νά’χει, λέει, ρόδινο χρώμα στη μετέπειτα γυναικεία ζωή του. Δεν πληγώθηκα, γιατί με χαρά μου τα έδωσε η μάνα μου, γελούσε εκείνη την ώρα. ”Έγινες γυναίκα” μου είπε κι εγώ τά’χασα! Δεν στενοχωρήθηκα, ούτε και χάρηκα, απλώς τά’χασα. Η ωραιότερη κίνηση που έκανε για μένα η μάνα μου σε ολόκληρη τη ζωή μου και την ευγνωμονώ γι’ αυτό, ήταν που με πήρε απ’ το χέρι και για δυο μέρες περπατούσαμε μέσα στα άλση του Ηρακλείου. Την αγαπούσα την περίοδο μου, ήμουν ερωτευμένη μαζί της. Άνθιζα κυριολεκτικά! Στο Ηράκλειο, σημειωτέον, είχα κατέβει με κούκλες, στις οποίες είχα ράψει μόνη μου στη μηχανή γκαρνταρόμπα ολόκληρη με κουρελάκια από τη μοδίστρα. Ποτέ, έκτοτε, δεν άγγιξα ξανά κούκλα. Το πιο σημαντικό ήταν όμως το εξής: Με τον πατέρα μου, που είχαμε ίσαμε τότε μια ερωτικής φύσης τρυφερότητα, τον άγγιζα δηλαδή, τον τσιμπούσα, τον δάγκωνα, όταν επέστρεψα στην Αθήνα, δεν τον άγγιξα ξανά. Μόνο στα τελευταία χρόνια της ζωής του, αρχές του ’90, του κάναμε μεγάλη παρέα, παίζαμε μαζί μουσική, ζωγραφίζαμε. Του έπιανα το χέρι και του έλεγα ”Μπαμπακούλη μου, χρυσό μου, αδερφάκι μου”…Τον είχα ρωτήσει μάλιστα: ”Προτιμάς να σε λέω μπαμπακούλη ή αδερφούλη;” και μου απαντούσε: ”Αδερφούλη”…Προτιμούσε να έχουμε μια τέτοια σχέση. Για να ξαναπάω στο θέμα της περιόδου μου, η στάση της μάνας μου ήταν μεγαλείο! Απορώ μετά από μια τέτοια αντιμετώπιση πώς μπόρεσε να γίνει τόσο σκληρή στη ζωή μου και να εισβάλλει μέσα στις ερωτικές μου σχέσεις!

Μήπως κατά βάθος ζήλευε τον ισχυρό δεσμό με τον πατέρα σου;

Ναι, τον ζήλευε…

Σ’τό’χε πει αυτό;

Ναι, μου τό’χε πει. ”Εσείς οι δύο τώρα με τις μουσικές σας” έλεγε και μας διαχώριζε απ’ αυτήν! Ένας άλλος κόσμος ήταν γι’ αυτήν η μουσική και η ζωγραφική, γιατί κι ο πατέρας μου ζωγράφιζε. Είχε μπει στην Καλών Τεχνών για κάποια χρόνια.

Είχε ιδιαίτερη παιδεία η μητέρα σου;

Τις Καλόγριες είχε τελειώσει, αυτή ήταν η παιδεία της. Διάβαζε πάρα πολύ, τη θυμάμαι με ένα βιβλίο στο χέρι, εξαιρουμένων των περιόδων του κουμ – καν. Είχαν πέσει όλοι σαν τα κοράκια στο κουμ – καν ένα διάστημα στην Αθήνα.

Έχεις χειροδικήσει ποτέ;

Ναι. Είχε πέσει κάποτε ένα πολύ γερό ξύλο. Αναγκαίο κακό, αλλά θέλω να καταλάβεις ένα πράγμα: Ήμουν τότε με έναν άνθρωπο, ο οποίος δεν ήταν καθόλου ισορροπημένος. Ούτε εγώ όμως στα 22 μου ήμουν ιδιαίτερα ισορροπημένη. Αναγκάστηκα να παραδεχτώ την ανισορροπία του μετά που ο ίδιος έβαλε τέρμα στη ζωή του…Ήμασταν, λοιπόν, στην Κρήτη με μια παρέα σε ταβέρνα. Εγώ είχα γίνει η ψυχή της παρέας, το επίκεντρο, τρομερά κοινωνική, κάτι που δεν του άρεσε.

Και σήμερα είσαι κοινωνική.

Είμαι, η αλήθεια αυτή είναι. Εκεί έκανα σαχλαμάρες, έλεγα αστεία κλπ. Αυτός σηκώνεται στα καλά καθούμενα και φιλάει στο στόμα την ξαδέρφη μου. Φεύγω εγώ αμέσως και πάω στο σπίτι του θείου μου, που μας φιλοξενούσαν. Μόλις έρχεται αυτός – ήμασταν κι οι δυο πιωμένοι – χυμάω απάνω του σαν τίγρης. Περιττό να σου πω ότι φύγανε τούφες μαλλιά…Ανεβοκατεβαίναμε τη μεγάλη σκάλα στο σπίτι στη μία μετά τα μεσάνυχτα και είχαμε ξεσηκώσει τους γείτονες. ”Μα τι γίνεται, κύριε Αστρινάκη, στο σπίτι σας; Σκοτώνονται!” φώναζαν στο θείο μου. Στην επιστροφή στην Αθήνα έπαθα πανικό μέσα στο πλοίο, αφού γυρίζαμε κατασκοτωμένοι, δεν τα είχαμε βρει απολύτως. Σκέψου ότι μ’ αυτό το παιδί ήμασταν αρραβωνιασμένοι.

Πάντως, τώρα που τα θυμάσαι, έχεις ένα χαμόγελο. Δεν είναι τόσο άσχημες τελικά οι ζόρικες – έντονες καταστάσεις.

Ήταν πολύ καλύτερο αυτό που έκανα απ’ το να κρατούσα θυμό μέσα μου! Θυμάμαι έναν ψυχίατρο που με συμβούλευε μετά το χωρισμό μου με τον Δημήτρη Μαραγκόπουλο, να σπάω μπουκάλια! ”Αυτοί που πάνε” μου έλεγε ” στα σκυλάδικα και σπάνε πιάτα, τι νομίζεις ότι κάνουν; Θυμό βγάζουν”!

Εγώ πάλι δε θα ξεχάσω τους Αγανακτισμένους στην πλατεία Συντάγματος πριν λίγα χρόνια, την ανάγκη του καθενός να εκφράσει δημόσιο λόγο.

Θυμό εξέφραζαν κι αυτοί. Η ουσία είναι ο θυμός που βγαίνει από κει μέσα. Στην πορεία παίρνει άλλες τροπές και μπορεί να νιώθει δικαστής ο άλλος.

Μπορείς να ζεις στην Ελλάδα του 2018 και να μην έχεις θυμό μέσα σου;

Καθόλου εύκολο δεν είναι! Βλέπουμε να υπάρχει θυμός ακόμη κι απέναντι στα στοιχεία της φύσης. Πιάνει μια βροχή και τρώγονται οι άνθρωποι. Υπάρχει ένας μεγάλος θυμός απέναντι σ’ αυτό το κάτι που μας δημιούργησε.

Σε συναντώ σήμερα που ελευθερώνονται η Ηριάννα και ο Περικλής. Δεν είναι ένα θέμα που δίνει μια ανακούφιση έστω;

Δυστυχώς δε μπορεί κανείς να πιστέψει ότι λειτουργεί η δικαιοσύνη. Είναι τέτοια η απογοήτευση κι αυτό το γεγονός φαίνεται σαν ένα ρετάλι από ένα ωραίο ύφασμα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο κακό απ’ το να σου στερούν την ελευθερία, είναι θάνατος.

Η φίλη και συνεργάτιδα σου, Μαρία Φαραντούρη, μου είχε μιλήσει για τον εγκλεισμό της σε ίδρυμα λόγω πολιομυελίτιδας όταν ήταν παιδούλα. Εσύ έχεις βιώσει τέτοιες καταστάσεις;

Έχω βιώσει… Είμαι, όμως, αισιόδοξο άτομο και πιστεύω ότι έχουμε μέσα μας απεριόριστες δυνάμεις στα δύσκολα. Να μεταμορφώνουμε τον αρνητισμό σε θέση! Ενστικτωδώς, μα και με τη συνείδηση μας, εξετάζουμε αλλιώς τα γεγονότα, βάσει της λογικής του καθενός.

Ο κόσμος που ζούμε είναι παράλογος;

Φαινομενικά. Πιστεύω σε μια αρμονία στον πυρήνα της ύπαρξης, αλλά οι πέντε αισθήσεις μας δεν μας δίνουν τη δυνατότητα να τη βιώσουμε.

Η Ελλάδα είναι μια παράλογη χώρα;

Φαινομενικά επίσης. Θα θέλαμε πολλές ώρες για να πιάσουμε το μίτο της Αριάδνης.

Πως θα σε φανταζόσουν αν είχες γεννηθεί στην Αγγλία ή στις ΗΠΑ;

Θα μπορούσα να ήμουν διαφορετική, αυτό τον όρο, με όση δραματικότητα περιέχει, μπορώ να βρω τώρα. Θα μπορούσα, απ’ την άλλη, να μην έκανα τέχνη, να γινόμουν δημοσιογράφος ή να είχα κάνει ένα γάμο ως αποτέλεσμα ενός μεγάλου έρωτα. Τα μύρια όσα μπορεί να μου συνέβαιναν, όπως και σε κάθε άνθρωπο. Υπάρχει βέβαια και η κοινή αντίληψη που λέει πως αν ήμουν Αγγλίδα ή Αμερικάνα, τώρα θα ήμουν παγκοσμίως γνωστή, θα είχα πολλά λεφτά και όλα αυτά.

Πάντα στη λέξη ”λεφτά” μου έρχονται στο νου εκείνοι οι στίχοι σου από το ”Lego”: ”Μετά τα τρώμε, μετά τα χέζουμε και μετά λέμε ότι χεστήκαμε στα λεφτά”…

Ε, γι’ αυτό είμαι χωρίς λεφτά (γέλια). Δεν έχω καλή επαφή μαζί τους σε ότι αφορά έναν σεβασμό που τους δείχνουν άλλοι. Δεν τα σέβομαι τα χρήματα, καθόλου! Με νευριάζει αυτή η τεράστια εξάρτηση που προξενούν. Πιστεύω σε μια κοινωνία όπου όλοι θα ζούσαν καλά, σεβόμενοι τους άλλους και τον εαυτό τους συγχρόνως.

Ουτοπία!

Δεν είναι, όχι, γιατί να είναι ουτοπία; Δε θέλω να το δω έτσι αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Η σκέψη αυτή και μόνο θα μου έκανε σε μεγάλη αδικία και σε ένα βόλεμα επίσης. Ένα μόνιμο ”ναι”, ένα ”ok”, για τα πράγματα που δεν πρόκειται να αλλάξουν ποτέ κι έτσι διαιωνίζεται η ανευθυνότητα μας.

Είσαι εξοικειωμένη με το θάνατο;

Μετά από τόσες απώλειες…Και λόγω ηλικίας κιόλας…Όταν ήμουν βιολογικά νέα, γιατί και τώρα νέα αισθάνομαι, ο θάνατος ήταν κάτι απροσπέλαστο. Το γεγονός του μου προκαλούσε μεγάλο σοκ. Θυμάμαι πολύ καλά την είδηση του θανάτου του Μάνου Χατζιδάκι.

Σε είχε τρομάξει;

Όχι…Τότε ζούσα τον δικό μου ψυχικό θάνατο, ήμουν σε βαριά κατάθλιψη. Με στενοχώρησε, ήταν μια τεράστια απώλεια για μένα. Μου τηλεφώνησε συντετριμμένος ο φίλος και συνάδελφος Μιχάλης Γρηγορίου. Σε εντελώς άλλη ψυχολογία από τη δική μου, σαν να ήθελε να μοιραστεί την είδηση του θανάτου του πατέρα μας, πήρε την αδερφούλα του και της το είπε…Μετά έβαλα κι άκουσα Τρίτο Πρόγραμμα που έπαιζε συνέχεια τα τραγούδια του Μάνου.

Το παράδοξο είναι πως η συνθέτρια του μελοποιημένου Καρυωτάκη είναι ένας εκ φύσεως αισιόδοξος άνθρωπος.

Εγώ θα έλεγα ότι είμαι περίπλοκη, αυτό μπορώ να το καταλάβω και μόνη μου. Είμαι, ας πούμε, υπέρ της αυτοκτονίας, όπως οι Γιαπωνέζοι. Δεν τη θεωρώ αμαρτία με τη χριστιανική λογική. Τη θεωρώ…

Ύστατη πράξη ελευθερίας, όπως αυτοκτονούσαν οι έγκλειστοι στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης;

Φυσικά! ”Δεν σου δίνω την ικανοποίηση να με σκοτώσεις”, το καταλαβαίνω. Έτσι το σκεφτόμουν κι εγώ από μικρό παιδί, όχι όσο μεγάλωνα και ωρίμαζα.

Κάποτε μιλούσα με ένα καραβοτσακισμένο άτομο, που δεν είχε τίποτα να περιμένει από τη ζωή. ”Θα πάρω μια χούφτα χάπια” έλεγε ”και γεια σας”…

Κι εγώ το ίδιο! Θα τό’κανα! Σημειωτέον, αν και Ζυγός στο ζώδιο, εμπεριέχω και τον Σκορπιό, ένα ζώο που την ύστατη στιγμή φέρεται αυτοκαταστροφικά. Αν ασχοληθείς λίγο με την αστρολογία, θα τα βρεις όλα αυτά τα στοιχεία του εαυτού σου.

Θα ήθελες να ήσουν μάγισσα;

”Ήρθαν και οι μάγισσες” (σιγοτραγουδάει ένα τραγούδι της) Και στο τραγούδι αυτό υπονοώ μια καλή μάγισσα. Ας ήμουν μάγισσα, ναι, αλλά να έκανα μόνο καλές πράξεις.

Και μια καλή φωνή που γητεύει τον κόσμο, μάγισσα είναι.

Μα και τώρα η δική μου φωνή, χωρίς να είχα την πρόθεση ή τη συνείδηση ακόμα, γητεύει το κοινό του εξωτερικού. Ένα κοινό που μπορεί να μην καταλαβαίνει τη γλώσσα, αλλά γητεύεται και γοητεύεται από το φωνητικό ηχόχρωμα. Ξέρω και το λέω, καθώς ζητάνε remix στα τραγούδια μου που τα λέω εγώ. Εννοείται πως η Μαρία Κάλλας και η Φλέρυ Νταντωνάκη ήταν δύο τεράστιες μάγισσες. Τι να πει κανείς γι’ αυτές τις δύο αλλούτερες και απόκοσμες φωνές;

Ο Σαββόπουλος, που είχατε συνεργαστεί πριν από 30 χρόνια, είναι ένας καλλιτέχνης – μάγος;

Είναι κι αυτός μια οριακή προσωπικότητα. Δεν θα ήθελα να τον χαρακτηρίσω θεόμουρλο με την καλή έννοια. Είμαι σε θέση να μαντέψω ότι προτάσσει τις άμυνες του, γι’ αυτό και κινήθηκε μια ζωή στα όρια του. Έχει κι αυτή την πολύ βαθιά σχέση με τη γυναίκα του, η οποία είναι διαφορετική απ’ αυτόν και εξίσου έντονη προσωπικότητα.

Τραγούδησες όμως εξαίσια το ”Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια”, το ”Ζεϊμπέκικο” του.

Είναι ένα από τα ωραιότερα ζεϊμπέκικα που έχουν γραφτεί ποτέ στην Ελλάδα! Εγώ του τό’χα ζητήσει να το βάλουμε στο πρόγραμμα, καθώς ήμουν ερωτευμένη μ’ αυτό το τραγούδι. Ερχόταν στο σπίτι μου και δουλεύαμε, θυμάμαι, ή πηγαίναμε στο γραφείο του, κάπου στο Νέο Ψυχικό, αν δεν κάνω λάθος.

Θα τον ερωτευόσουν ποτέ τον Σαββόπουλο;

Μα ήμουν ερωτευμένη μαζί του τότε που ήμουν 22 ετών και τους έβλεπα μαζί με τη Στέλλα Γαδέδη και τα άλλα παιδιά στο ”Κύτταρο”. Κάθε βράδυ πήγαινα εκεί και τον παρατηρούσα, έπαιρνα κάτι απ’ την ένταση και την ενέργεια του. Για μένα το ”Βρώμικο ψωμί” ήταν το αριστούργημα του, όπως και ένα απ’ τα πρώτα τραγούδια του, ”Οι παλιοί μας φίλοι”.

Αυτό που λέει ”Οι παλιοί μας φίλοι για πάντα φύγαν”…

Λέει και το άλλο: ”Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει τη δική σου μελαγχολία”…Σε ηλικία 20 ετών ο Σαββόπουλος συνέλαβε κάτι απίστευτα σημαντικό, τα παράλληλα σύμπαντα που λέγαμε.

Ας παραφράσω ένα δικό σου στίχο κι ας σε ρωτήσω τώρα: Λένα, πες με τρεις λέξεις το πολύ, τι έκανες όταν σε αδικήσανε;

Αν προσέξεις, ήδη έχω απαντήσει μες στο τραγούδι. Αμέσως μετά απ’ αυτό το στίχο, ακούγομαι να παίζω πιάνο. Η φωνή κόβεται μαχαίρι, αλλά το πιάνο συνεχίζει να παίζει. Πιθανότατα – κι αυτό το λέω για πρώτη φορά δημόσια – τότε που ήμουν άρρωστη, τριών ετών και κάτι, που πρωτοέπαιξα πιάνο με τα δυο χέρια, να οφειλόταν σε ένα αίσθημα αδικίας. Εκείνα τα Χριστούγεννα του 1954 προς ’55, η μητέρα μου ήταν με μια φίλη της στην κουζίνα κι εγώ μόνη μου σε ένα ντιβανάκι στο χολ. Ο μπαμπάς μου μόλις είχε παίξει στο πιάνο τα κάλαντα στα παιδιά της γειτονιάς. Εγώ παρακολουθούσα κι ήταν μια μεγάλη εμπειρία. Η πιο τραγική εμπειρία, όμως, ως φαίνεται ήταν που η μάνα μου μ’ αυτή τη φίλη της, τη Ριρίκα, έβγαιναν έξω συνέχεια και μένα με άφηναν μόνη στο σπίτι με μία οικιακή βοηθό, που δεν την ήθελα. Η κίνηση μου να σηκωθώ και να παίξω πιάνο ήταν μια κραυγή επιβεβαίωσης της ύπαρξης μου μέσα στο σπίτι, να φωνάξω δηλαδή ”Είμαι κι εγώ εδώ και μάλιστα κάνω και κάτι παράλογο” προς τη μάνα μου και τη φίλη της στο διπλανό δωμάτιο. Τώρα το σκέφτομαι έτσι, Αντώνη, μιλάω ειλικρινά. Εσένα πως σου ακούγεται αυτή η ψυχανάλυση μου;

Συγκλονιστική και δείχνει απίστευτη αυτοκυριαρχία για ένα παιδάκι τριάμισι ετών.

Εκεί, λοιπόν, πρωτόπαιξα πιάνο με τα δύο χέρια, με το αριστερό τις αρμονίες και με το δεξί τη μελωδία. Περιττό να σου πω ότι αυτό που ήθελα να καταφέρω, το κατάφερα! Έτρεξαν έντρομες η μάνα μου και η Ριρίκα, η δε Ριρίκα λιποθύμησε μπροστά μου! Εγώ έπαιρνα τεράστια ικανοποίηση και μόνο που έπαιζα μουσική, αν και τα motives λένε πως τα αίτια ήταν βαθύτερα ψυχολογικά. Μετά γέμισε το σπίτι από δημοσιογράφους που ήθελαν να μελετήσουν το ”παιδί – θαύμα”. Επομένως, η απάντηση μου στο ερώτημα σου προηγουμένως είναι μία: Έπαιξα πιάνο, συνθήκη που συνεχίζεται μέχρι αυτή την ώρα που κουβεντιάζουμε. 

Τέμπη: Συγγενείς καλούν τον Καραμανλή σε συνάντηση – «Έστω και την τελευταία στιγμή να απολογηθείτε»

5820786

Τέμπη: Συγγενείς καλούν τον Καραμανλή σε συνάντηση – «Έστω και την τελευταία στιγμή να απολογηθείτε»

«Εάν θέλετε μπορείτε να φέρετε και τους νομικούς σας. Εμείς δεν θα τους έχουμε», λένε…

Τρόμος στον αέρα: Απίστευτη προσγείωση αεροπλάνου στη Μαδέρα – Έκανε σούζα με τη μύτη λόγω ανέμων (video)

THE WILDEST LANDING EVER at Madeira Airport 0 54 screenshot

Τρόμος στον αέρα: Απίστευτη προσγείωση αεροπλάνου στη Μαδέρα – Έκανε σούζα με τη μύτη λόγω ανέμων (video)

Κόβουν την ανάσα τα πλάνα του αεροσκάφους που προσπαθεί να προσγειωθεί στη Μαδέρα

Οικονομάκου: Η απάντηση για τις φωτογραφίες στο Ντουμπάι – «Τους ενοχλεί γιατί ζουν μια δυστυχισμένη ζωή» (video)

Οικονομάκου

Οικονομάκου: Η απάντηση για τις φωτογραφίες στο Ντουμπάι – «Τους ενοχλεί γιατί ζουν μια δυστυχισμένη ζωή» (video)

«Δεν μου αρέσει και δεν μου ταιριάζει να εκθέτω τα προσωπικά μου», τόνισε η Αθηνά…

Ο Βαγγέλης Βλάχος αφιέρωσε στον Καραμανλή το βίντεο του Άδωνι με τα τρενάκια – «Αφού δεν καταλαβαίνουν…»

430113696 386032271017011 577611428516139923 n

Ο Βαγγέλης Βλάχος αφιέρωσε στον Καραμανλή το βίντεο του Άδωνι με τα τρενάκια – «Αφού δεν καταλαβαίνουν…»

Με βίντεο του Άδωνι να... παίζει με τρενάκια ανέβασε ο Βαγγέλης Βλάχος θέλοντας να απαντήσει…