Η κύρια πηγή δυστυχίας της κοινωνίας στην εποχή των κρίσεων

Η φυσική φιλοσοφία του Αριστοτέλη όχι μόνο άντεξε στο χρόνο αλλά κυρίως καθόρισε την επιστημονική σκέψη και τη γενικότερη αντίληψη των ανθρώπων για το φυσικό κόσμο ως τις μέρες μας. Ο Αριστοτέλης συγκρατεί τη συνοχή των θεωριών και τη γνώση των φυσικών φαινομένων στα πλαίσια της αντίληψης, που επικρατεί ως κοινή λογική στην κοινωνία. Με άλλα λόγια, οι αντιλήψεις και η πρόσληψη του φυσικού κόσμου από τον κοινό νου ενσωματώθηκαν στα θεωρητικά πλαίσια, που οργάνωσε ο σταγειρίτης φιλόσοφος. 

Σημαντική και θεμελιώδης έννοια στην αριστοτελική φυσική φιλοσοφία είναι η κίνηση. Η κίνηση για το φιλόσοφο αποκτά μια ευρύτερη σημασία και περιλαμβάνει τη γένεση και τη φθορά, την αύξηση και τη μείωση. Αξίζει να σημειωθεί, ότι φθορά στη φιλοσοφία είναι η κίνηση των ακίνητων πραγμάτων. Επίσης, ο Αριστοτέλης κάνει αναφορά  και στις ποιοτικές αλλαγές της κίνησης ως μεταβολή. Επομένως, η έννοια της κίνησης είναι εκείνο το συστατικό του φυσικού κόσμου, που ενυπάρχει μέσα του και η φύση είναι εκείνη που καθορίζει τις αιτίες, που διέπουν όλα τα γνωρίσματα των όντων, που κινούνται και μεταβάλλονται. Είναι μια πορεία συνεχής και αιώνια, όπως ακριβώς αιώνια είναι και τα είδη των φυτών και των ζώων που τη συνθέτουν. Η σταθερή σχέση της φύσης με την καθολικότητα της κίνησης δεν σημαίνει ότι κάθε μέρος του είδους δεν αναπτύσσει επιμέρους μοναδικά χαρακτηριστικά. Αντιθέτως, είναι και αυτό μια ακόμη ιδιότητα της κίνησης, όπου η μεταβολή σημαίνει εξέλιξη και επομένως χαρίζει μια ετερότητα στον κόσμο, ομορφαίνοντάς τον με την ποικιλία της.       

Η φύση, επίσης, λειτουργεί τελεολογικά, καθώς κάθε φυσικό ον έχει ροπή προς την ολοκλήρωση και την πραγμάτωση του σκοπού, για τον οποίο υπάρχει, δηλαδή το τέλος του. Αυτή η λειτουργία κάνει τα όντα να αναπτύσσονται και να αποκτούν, κάθε φορά και ανάλογα τη μεταβολή, διαφορετική μορφή. Για τον Αριστοτέλη το σύμπαν είναι και ένα σφαιρικό και κλειστό σύστημα, στο κέντρο του οποίου βρίσκεται η ακίνητη Γη και όλοι οι πλανήτες περιστρέφονται γύρω της. Η Σελήνη είναι το όριο που χωρίζει τον επίγειο κόσμο με το ουράνιο βασίλειο. Ο μεν πρώτος είναι ο χώρος της γένεσης και της φθοράς, ενώ το ουράνιο βασίλειο είναι ο χώρος της τάξης, της ομαλότητας και της κανονικότητας, μέσα στο οποίο η μόνη μεταβολή που παρατηρείται είναι η κυκλική κίνηση των ουράνιων σφαιρών. Το υλικό των ουράνιων σωμάτων είναι άφθαρτο και αποτελεί το δομικό στοιχείο, το οποίο επιτρέπει αυτή την κυκλική κίνηση. Είναι το πρώτο σώμα, ο αιθέρας, η πέμπτη ουσία ή πεμπτουσία (οι άλλες τέσσερις είναι η γη, το ύδωρ, το πυρ και ο αήρ).        

Η θεωρία της κίνησης (και της ακινησίας) του Αριστοτέλη ενυπάρχει και στη θεώρηση του φιλοσόφου στα μετά τα φυσικά για την πιθανότητα ύπαρξης του θεού. Ενώ η φύση ως κίνηση αυτορυθμίζεται, μπορεί δυνητικά και λογικά να υπάρχει μια οντότητα αυθύπαρκτη, απαλλαγμένη από τις ιδιότητες της κίνησης και της ύλης, το γνωστό «κινούν ακίνητο». Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για μια αναζήτηση επεξήγησης και ερμηνείας ψυχολογικών βεβαιοτήτων, αλλά κυρίως για μια λογική επεξεργασία της αναγκαιότητας της ύπαρξης μιας τέτοιας οντότητας. Ο Αριστοτέλης θέλησε να προσδιορίσει την αρχή, που έθεσε σε κίνηση τα πάντα. Αναζήτησε, δηλαδή, με λογικά μέσα, την πρώτη αιτία που οδήγησε στη θεμελίωση των αλλεπάλληλων κινήσεων όλων των υπαρκτών, αλλά χωρίς όμως αυτή η ίδια να κινείται, καθώς βρίσκεται εκτός των κυκλικών μεταβολών. Αυτό το «κινούν ακίνητο» είναι ο θεός του Αριστοτέλη. Μόνο η θεϊκή οντότητα, δηλαδή, μπορεί να είναι ακίνητη και να υπάρχει. Όλα τα άλλα αν σταματήσουν πεθαίνουν. 

Η θεωρία του Αριστοτέλη για την κίνηση επηρέασε και άλλες επιστήμες, όπως η πολιτική, η βιολογία, η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία και κυρίως η οικονομία. Παρά το γεγονός ότι η οικονομική θεωρία του Αριστοτέλη είναι κατά βάση ηθική, έθεσε τις βάσεις της Οικονομικής επιστήμης (μαζί με τον Πλάτωνα και τον Ξενοφώντα) και εισήγαγε τη διάκριση μεταξύ της αξίας χρήσης και ανταλλαγής των αγαθών, τη θεωρία της δίκαιης ανταλλαγής, την ιδέα της φθίνουσας οριακής χρησιμότητας, όπου η μεταβολή διατηρεί, αναβαθμίζει και εδραιώνει την ουσία και τις εμπορικές σχέσεις. Το ίδιο συμβαίνει και στην πολιτική και στην κοινωνία, όπου η κίνηση ή η διακίνηση των ιδεών, των ανθρώπων, των εμπορευμάτων, του χρήματος κ.ο.κ. κρατά την πολιτεία ζωντανή και η μεταβολή την αναπτύσσει και τη διατηρεί στο χρόνο. Είναι μια ακμάζουσα πολιτεία, που κερδίζει την ευδαιμονία. Όταν υπάρχει στάση, επέρχεται η παρακμή και ο θάνατος, η φθορά και ο αφανισμός.  

Η στασιμότητα που κατέστρεψε τις οικονομίες, τη συνοχή των κοινωνιών και ουσιαστικά άρχισε να διαρρηγνύει το κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στο λαό και την εξουσία, εμφανίστηκε με την πρόσφατη οικονομική κρίση. Η μόνη κίνηση που παρατηρήθηκε στη διάρκειά της ήταν οι βαλίτσες της διαπλοκής και οι κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες των πολιτών. Η κοινωνία όμως γενικότερα ήταν στάσιμη, μέσα σε μια περιδίνηση, κυκλική περιστροφή, η οποία δε συνάδει με τα επίγεια. Οι πολίτες μέσα στην επισφάλεια που επήλθε άκουγαν δημοσιολογούντες, δήθεν αλληλέγγυους, ανυπόληπτους οικονομολόγους και «δημοσιογράφους» να προκαλούν σύγχυση στην κοινωνία με «πετυχημένα» οικονομικά μοντέλα, που έπρεπε να ακολουθηθούν για να βγει η οικονομία στο «ξέφωτο». Λαοί, που επλήγησαν από την κρίση, περίμεναν οι θυσίες τους να αποδώσουν και συνάμα περίμεναν τα Eurogroups να δώσουν το πράσινο φως για εκταμιεύσεις. Και όταν αυτό συνέβαινε, η μεταβολή όχι μόνο δεν ήταν αισθητή αλλά βύθιζε την κοινωνία σε ακόμη πιο βαθιά κρίση και αβεβαιότητα. Και η στασιμότητα συνέχιζε να κάνει έκδηλο το γιατί ο Αριστοτέλης είχε τόσο δίκιο. 

Τα οικονομικά και πολιτικά αδιέξοδα της εποχής της κρίσης χρειάστηκαν μια πανδημία και μια αναγκαστική ακινησία, για να αποδειχθεί η γύμνια του συστήματος και ο σαδισμός εκείνων, που παρουσίαζαν την αυστηρότητα των οικονομικών μοντέλων και την πειθαρχία στους δημοσιονομικούς στόχους ως απαραίτητες λύσεις. Τώρα κόβουν δισεκατομμύρια χαρίζοντάς τα ή τα διαθέτουν χαμηλότοκα, με μακροχρόνια αποπληρωμή. Ξεχάστηκαν όλες οι οικονομικές και πολιτικές θεωρίες μέσα σε δύο μήνες εγκλεισμού και κύριο μέλημα του συστήματος ήταν πώς θα βολέψει και πάλι τους κεφαλαιοκράτες, που παραμονεύουν σαν ίαινες για να συνεχίσουν την οικονομική αφαίμαξη πόρων και ανθρώπινου μόχθου. 

Τα χρήματα που δίνονται στα ευρωπαϊκά κράτη θα πάνε πάλι σε άρπαγες και παράσιτα, που διαχρονικά λεηλατούν τα κράτη και τους λαούς. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η ακράτεια της λαθρεπίβουλης κυβέρνησης στην απάτη και η ακρασία της αντιπολίτευσης οδηγεί την κοινωνία σε μια νέα στασιμότητα, μια νέα ακινησία. Η κύρια πηγή δυστυχίας της κοινωνίας στην εποχή των κρίσεων και αιτία αυτής της ακινησίας, της απραξίας, της αταραξίας και της απάθειας είναι ο βαθιά ριζωμένος συντηρητισμός δεξιών τε και αριστερών. 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr