«Η κοινωνία των ΗΠΑ σε αναταραχή: Τι περιμένουμε από τις εκλογές;»

Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς διοργάνωσε μια διαδικτυακή εκδήλωση για τις επικείμενες εκλογές των ΗΠΑ, τους αόρατους κινδύνους που κρύβονται σε αυτή την αναμέτρηση και τα ανησυχητικά κοινωνικά φαινόμενα που πλήττουν τη χώρα και που η εκλογή του ενός ή του άλλου προέδρου δε θα είναι πανάκεια στην αντιμετώπισή τους.

Οι Αμερικανοί ψηφοφόροι καλούνται να ψηφίσουν σε μια εποχή με πολλά δισεπίλυτα θέματα: Τη διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού, την ανάδυση της ακροδεξιάς και του κινήματος Black Lives Matter που σκιαγραφούν ένα προ-εμφυλιακό κλίμα, την κλιματική αλλαγή και την επείγουσα ανάγκη θεσμοθέτησης κανόνων που θα την επιβραδύνουν και τέλος, τους εμπορικούς πολέμους και την εσωστρέφεια της αμερικανικής οικονομίας. 

Στη διαδικτυακή εκδήλωση με τίτλο «Η κοινωνία των ΗΠΑ σε αναταραχή: Τι περιμένουμε από τις εκλογές;» επιχειρήθηκε να γίνει μια ανάλυση για αυτές τις κοινωνικές και πολιτικές παραμέτρους και να σκιαγραφηθούν οι κίνδυνοι αλλά και οι δυνατότητες που διαφαίνονται αυτή τη στιγμή και που προφανώς δεν αφορούν μόνο τις ΗΠΑ αλλά ολόκληρο τον κόσμο.

Παρακάτω παρατίθενται κάποια αποσπάσματα από τις ομιλίες στην εκδήλωση: 

– Νατάσα Ρωμανού: «’Οποιος και να κερδίσει αυτές τις εκλογές, δεν θα έχουμε κερδίσει «εμείς». 

Ο Trump χτυπάει πάρα πολύ έντονα το θέμα του σοσιαλισμού. Κυνηγάει τον Biden – αν είναι δυνατόν, τον Biden – για σοσιαλιστικές θέσεις, για το “medicare for all”, ενώ ξέρουμε ότι δεν είναι τίποτα πιο προχωρημένο από τα συστήματα υγείας που έχουν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και ο Καναδάς. Παρ’ όλα αυτά είναι μία λέξη η οποία τρομάζει. Τρομάζει τους baby-boomers, τρομάζει ίσως και τους Gen-X που βρίσκονται στις κεντροδυτικές πολιτείες της Αμερικής, που είναι πολύ συντηρητικές, που ακόμα έχουν εικόνα από τον μακαρθισμό, που είναι πολύ βαθιά ριζωμένος στην αμερικανική συνείδηση για αυτά τα παρεπόμενα του ψυχρού πολέμου. 

“Προσωπική μου γνώμη είναι ότι όποιος και να κερδίσει αυτές τις εκλογές, δεν θα έχουμε κερδίσει «εμείς». Και να φύγει ο Trump δηλαδή θα έχουν μείνει πίσω οι ακροδεξιοί, θα μείνουν οι ρατσιστές, οι παρακρατικοί, η αστυνομική βία, θα μείνουν οι θάνατοι των μαύρων, θα μείνουν οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και θα μείνει και ο covid και η οικονομική ύφεση. Το ποτάμι του Black Lives Matter και κατά της κρατικής βίας, οι περιβαλλοντικές διεκδικήσεις, το κίνημα για τη δημόσια περίθαλψη και τη δημόσια εκπαίδευση, όλα αυτά επίσης θα παραμείνουν και ελπίζουμε ότι θα γίνουν πιο έντονα. 

-Στάθης Γουργουρής: «Αυτές ενδέχεται να είναι οι τελευταίες εκλογές της αμερικανικής δημοκρατίας». 

«H Αμερική βρίσκεται σε μα τεράστια παρακμή. Και πρέπει να σκεφτείτε τι σημαίνει να καταρρέει ένας ογκόλιθος τέτοιου είδους. Ποια είναι η διάρκεια των συνεπειών μιας τέτοιας κατάρρευσης παγκοσμίως, είναι κάπως σαν τη ραδιενέργεια, δηλαδή είναι κάτι το οποίο ήδη βλέπουμε και θα το δούμε και στο μέλλον, ασχέτως του εκλογικού αποτελέσματος…Η κατάσταση τώρα δείχνει νίκη Biden. Δεν θα το έλεγα αυτό απαραίτητα πριν από μια βδομάδα ή δύο, αλλά αυτές τις μέρες πλέον ο αριθμός της συμμετοχής είναι άνευ προηγουμένου

Για τους μαύρους το αν παραμείνει ο Trump στην εξουσία είναι πραγματικά θέμα ζωής και θανάτου και πλέον έχει εμφανιστεί ένα κύμα  όπου το δικαίωμα στην ψήφο είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά για τα οποία έχουν αγωνιστεί αυτοί οι άνθρωποι και πλέον και η νεολαία τους το διεκδικεί. 

Αυτές ενδέχεται να είναι οι τελευταίες εκλογές της αμερικανικής δημοκρατίας. Ή οι πρώτες εκλογές μιας νέας αμερικανικής δημοκρατίας, σύμφωνα με το αποτέλεσμα και το πώς θα καταλήξουμε. […] Υπάρχουν δύο περιπτώσεις, η νίκη μικρή σε εμβέλεια, δηλ. να είναι κοντά η ψηφοφορία, και η άλλη να νικηθεί ο Trump κατά κράτος. Στην πρώτη περίπτωση θα υπάρξει τεράστιο πρόβλημα γιατί έχει ήδη δημιουργηθεί πλαίσιο αμφισβήτησης του εκλογικού πλαισίου και κατά πάσα πιθανότητα θα καταλήξει στα δικαστήρια και βέβαια δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα δούμε φοβερά περιστατικά βίας, θα έλεγα εμπόλεμης βίας, από τους χώρους των υποστηρικτών του Trump, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να εκβιάσουν μια τέτοια κατάσταση. Αν νικηθεί κατά κράτος ο Trump, αυτό που σημαίνει είναι ότι η Γερουσία θα έρθει στα χέρια των Δημοκρατικών. Αυτό είναι κατ’ εμέ το πιο σημαντικό απ’ όλα». 

-Αθηνά Αθανασίου: «Από τη Μεσόγειο ως τη Μινεάπολη, κάτω από το νερό ή κάτω από ένα γόνατο, δεν μπορώ να αναπνεύσω».

Έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς το αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης θα επηρεάσει τις «διαφορετικές αλλά συνυφασμένες γεωγραφίες αντιρατσιστικής αγωνιστικότητας. Πώς μας βοηθούν να σκεφτούμε αν και πώς επιβιώνουν ή αναβιώνουν οι φασισμοί του 20ου αιώνα, οι φασισμοί του αίματος και του εδάφους στις διάφορες παραφυάδες της ακροδεξιάς του 21ου αιώνα που συμπυκνώνονται στο σύνθημα «Από τη Μεσόγειο ως τη Μινεάπολη, κάτω από το νερό ή κάτω από ένα γόνατο, δεν μπορώ να αναπνεύσω».

Νομίζω ότι για να αναλύσουμε την εκλογική βάση του Trump, που είναι κυρίως λευκοί ψηφοφόροι των αστικών και των εργατικών στρωμάτων πρέπει να ανατρέξουμε σε μια πιο διαθεματική ανάλυση των σχέσεων τάξης, φυλής, φύλου στην αμερικανική κοινωνία. Οι διαψευσμένες οικονομικές και κοινωνικές προσδοκίες των μελών της λευκής μεσαίας και εργατικής τάξης διασταυρώθηκαν με τη δυσαρέσκεια και την κατάρρευση των οικογενειακών αξιών, του ανδρισμού, της φυλετικής υπεροχής, η ατζέντα δηλαδή Trump διοχέτευσε την κοινωνική δυσφορία σε μια εκστρατεία για την ατομικιστική μνησίκακη παλινόρθωση ενός φαντασιακού εθνικού λευκού ένδοξου παρελθόντος… Νομίζω ότι η ελπίδα αναστροφής – αν αυτή υπάρχει – έρχεται από κινήματα όπως το Black Lives Matter που απαντούν στη νεοφιλελεύθερη μεταδημοκρατία και την όσμωσή της με την ακροδεξιά ατζέντα. 

-Νεκτάριος Μπουγδάνης: «Όποιος από τους δύο και να κερδίσει, νομίζω ότι ο διχασμός θα γίνει ακόμα μεγαλύτερος».

Όποιος από τους δύο και να κερδίσει, νομίζω ότι ο διχασμός θα γίνει ακόμα μεγαλύτερος. Από τη μία αν κερδίσει – αυτό που απευχόμαστε όλοι – αν έχει μια δεύτερη τετραετία ο Donald Trump, τότε οι οπαδοί του, όλο αυτό το κομμάτι που έρχεται κάτω από την ομπρέλα που λέγεται Donald Trump και τραμπισμός, που είναι οι white supremacists, οι οπαδοί της λευκής υπεροχής, οι proud boys, οι Portland prayers ή η Κου Κλουξ Κλαν, νεοναζί και διάφορες 100 και πλέον ακροδεξιές ομάδες, θα έχουν πάρει αυτό που λέμε «αέρα τα πανιά τους»..

Από την άλλη, αν κερδίσει ο Biden νομίζω ότι ήδη σε μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος και μέσα στους συντηρητικούς πολίτες η άποψη ότι η εκλογή Biden θα κάνει Βενεζουέλα ή Κούβα τις ΗΠΑ και θα έχουμε το απόλυτο σοσιαλιστικό κακό έχει κερδίσει έδαφος. Άρα θα έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι μόνο ότι θα θέλουν να πάρουν πίσω την πατρίδα τους σε συνθήκες νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης κ.λπ. όπως το 2016, αλλά πλέον θα θέλουν να πάρουν πίσω την πατρίδα τους με την έννοια που οι πολιτείες του Νότου ξεσηκώθηκαν, τηρουμένων των αναλογιών, το 19ο αιώνα και είχαμε τον εμφύλιο πόλεμο.”

*Αθηνά Αθανασίου, καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, μέλος ΔΣ του ΙΝΠ
*Στάθης Γουργουρής, καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Κοινωνικών και Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Columbia
*Νεκτάριος Μπουγδάνης, υποψήφιος διδάκτορας Πολιτικών Επιστημών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, μέλος ΔΣ του ΙΝΠ
*Νατάσα Ρωμανού, ερευνήτρια-καθηγήτρια, Ινστιτούτο Goddard της ΝΑSΑ και Πανεπιστήμιο Columbia