Το πρόγραμμα της ΝΔ για την παιδεία αφορά ελάχιστους

Στο ίδιο ΄΄πρόγραμμα΄΄ – λίγες σελίδες πριν τις θέσεις της για την Παιδεία-  σε αυτές που αφορούν στο εισόδημα των πολιτών, η ΝΔ βάζει στο μεσότιτλό της: ΄΄…ο ιμάντας της κοινωνικής ανόδου πρέπει να ξαναμπεί σε λειτουργία δίνοντας ευκαιρίες στα παιδιά των σκληρά εργαζόμενων Ελλήνων να ζήσουν καλύτερα από τους γονείς τους΄΄. 

Δεν θα σταθώ στο ότι σε όλο το ΄΄πρόγραμμά΄΄ της τα κορυφαία προβλήματα δεκαετιών – που αποδόμησαν τη χώρα μας – στις οποίες ήταν η ίδια στην κυβέρνηση, παρουσιάζονται σαν να προέκυψαν από το 2015 και μετά! 

Θα αναφερθώ μόνο στο ποιο είναι το όραμα που παρουσιάζει η σημερινή δεξιά για την κοινωνία μας και θα επικεντρωθώ στο πολύ κρίσιμο θέμα της Παιδείας.

  Η Παιδεία δυστυχώς δεν αντιμετωπίζεται από την αξιωματική αντιπολίτευση ως αυταξία, ούτε ως κοινωνικό αγαθό που η πολιτεία οφείλει να το παρέχει σε όλες και όλους δωρεάν και απεριόριστα, αλλά ως εργαλείο κοινωνικής ανόδου. Φυσικά η επιλογή του ΄΄κοινωνικού ανελκυστήρα΄΄ ως μοντέλου της για την Παιδεία, είναι απότοκο της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της, που είναι βαθιά ταξική. Κάθε μέτρο αυτής της πολιτικής ενίσχυε και ενισχύει τις ταξικές διαφορές.

Το σχολείο στην πραγματικότητα – με τον τρόπο που είναι δομημένο –  ενισχύει την αναπαραγωγή του υπάρχοντος συστήματος ΄΄…για τη συσσώρευση κεφαλαίου (με την επιλογή, τη δημιουργία μιας ιεραρχίας και την καλλιέργεια της φιλοσοφίας του ανταγωνισμού μεταξύ των μαθητών), αλλά και τις συνθήκες για την νομιμοποίηση των παραπάνω συνθηκών (με την εξιδανίκευση της αξιοκρατίας, δηλαδή του ιδεολογικού σχήματος που νομιμοποιεί την ανισότητα ΄΄) γράφει στο Εκπαίδευση και Εξουσία ο M.W.Apple (εκδ. Επίκεντρο 2016). Η Παιδεία ως ΄΄Ιδεολογικός Μηχανισμός του Κράτους΄΄, κατά τον Αλτουσέρ ( βλ. Θέσεις, εκδ. Θεμέλιο 1999), επιτρέπει πάντα τη σχετική αυτονομία του εκπαιδευτικού συστήματος. Όμως ΄΄΄…η σχετική αυτονομία του εκπαιδευτικού συστήματος είναι πάντα συμπληρωματική μιας εξάρτησης λιγότερο ή περισσότερο καλά κρυμμένης από την ιδιαιτερότητα των πρακτικών και της ιδεολογίας που επιτρέπει αυτή η αυτονομία. Με άλλα λόγια, σε έναν δεδομένο βαθμό και τύπο αυτονομίας, δηλαδή σε μια καθορισμένη μορφή της αντιστοιχίας ανάμεσα στην ιδιάζουσα λειτουργία και τις εξωτερικές λειτουργίες, αντιστοιχούν  πάντα ένας καθορισμένος τύπος και ένας καθορισμένος  βαθμός εξάρτησης από τα άλλα συστήματα, δηλαδή σε τελευταία ανάλυση, από τη δομή των ταξικών σχέσεων΄΄ (βλ. Η αναπαραγωγή, P.Bourdieu, J.-C. Passeron, εκδ. Αλεξάνδρεια 2014).

Αυτή την πραγματικότητα θέλει να διαιωνίσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εξού και το κακό ιδεολόγημα της ΄΄αυτονομίας΄΄ της σχολικής μονάδας που το πρόγραμμα της ΝΔ δίνει ως εξής: ΄΄Απελευθέρωση του σχολείου από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του Υπουργείου. Ο εκπαιδευτικός θα έχει μεγαλύτερη ελευθερία να εμπλουτίζει τον τρόπο και τα μέσα διδασκαλίας, και να διαμορφώνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες με βάση τις ανάγκες των μαθητών και της κάθε περιοχής.΄΄.

Η απελευθέρωση του σχολείου από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του Υπουργείου που μας υπόσχεται, είναι η οικονομική αυτονόμηση της σχολικής μονάδας. Μια οπτική για τη δημόσια  εκπαίδευση που είναι αρκετά παλιά και αποτυχημένη στην άρση των μορφωτικών ανισοτήτων! Θεωρητικός εμπνευστής της τη μεταπολεμική περίοδο, ήταν ο Milton Friedman, βασικός εκφραστής της νεοφιλελεύθερης οικονομικής σκέψης. Αποτέλεσε δε, βασική αιχμή της πλήρως αποτυχημένης καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης του δημόσιου σχολείου σε αρκετές χώρες τα τελευταία τριάντα χρόνια.

Διαβάζουμε λίγο πιο κάτω στους στόχους της ΝΔ για την Παιδεία:

΄΄ Επέκταση του θεσμού των πρότυπων και των πειραματικών σχολείων σε ολόκληρη την Ελλάδα, ξεκινώντας από τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.΄΄. Με δεδομένο πως ή ίδρυση πολλών πρότυπων και πειραματικών σχολείων έχει πολλά και σοβαρά προαπαιτούμενα, αλλά και με τα όσα διακηρύσσει η ΝΔ για την απελευθέρωση του σχολείου, δεν μπορώ να μην σκεφθώ πως ως  οπαδοί του Friedman (και της Margaret Thatcher), προφανώς εννοούν ως νέα πρότυπα και πειραματικά σχολεία, όχι σαν τα ήδη υπάρχοντα ως τέτοια στη χώρα μας.

Το παράδειγμα της Αγγλίας, με τη δημιουργία του ΄΄σχολείου φάρου΄΄ (beacon schools) σε κάθε εργατική φτωχογειτονιά στα τέλη της δεκαετίας του ΄90 και αργότερα της Ακαδημίας (Academy), σχολείων δημόσιας χρηματοδότησης, αλλά ιδιωτικού επιχειρηματικού ελέγχου, συνιστά το όραμα του Κ.Μητσοτάκη για την ελληνική παιδεία του 2019!  Είναι ένα πολύ στενό όραμα, με τον ΄΄κοινωνικό ανελκυστήρα΄΄ του να χωρά ελάχιστους νέους ανθρώπους, όχι περισσότερους από όσους συνολικά χωρούν οι συνήθεις ανελκυστήρες μιας μικρής ελληνικής πόλης.

Με το παρωχημένο αυτό ιδεολόγημα και το περιτύλιγμα της ΄΄αριστείας΄΄, η Νέα Δημοκρατία θέλει να προωθήσει την υποχρηματοδότηση και αποδόμηση του δημόσιου σχολείου και την εκχώρησή του σε εταιρείες.

Οι Ακαδημίες που άρχισαν (επί πρωθυπουργίας του Τόνι Μπλερ) να λειτουργούν στην Αγγλία από το 2000, ήταν δημόσια σχολεία με χαμηλές επιδόσεις που μετατράπηκαν σε σχολεία ανεξάρτητα και αυτόνομα από τις εκπαιδευτικές αρχές. Με τη δυνατότητα να τροποποιούν σε κάποιο βαθμό το αναλυτικό τους πρόγραμμα και με ελευθερία στον τρόπο πρόσληψης και διαχείρισης του εκπαιδευτικού τους προσωπικού. Χρηματοδοτούνται απευθείας από το κράτος και διοικούνται από κάποιο χρηματοδότη που είναι συνήθως μια ιδιωτική εταιρεία, μια μη-κυβερνητική οργάνωση, η εκκλησία ή κάποιο πανεπιστήμιο μετά από μια χρηματοδοτική συμφωνία μεταξύ κράτους και ιδιώτη, που περιλαμβάνει τους όρους της εκχώρησης του σχολείου.

Υπάρχει πλήθος μελετών που δείχνουν ότι οι Ακαδημίες δεν βελτίωσαν την εκπαίδευση των παιδιών των ασθενέστερων οικονομικά οικογενειών, ενώ αντίστοιχες είναι οι μελέτες και για τα παρόμοια charters schools των Η.Π.Α .

Η διεθνής εμπειρία μας δείχνει πως επιχειρηματικοί κολοσσοί ανέλαβαν τη  διαχείριση σχολείων, με βασικό στόχο τη  μεγιστοποίηση του κέρδους τους, σε βάρος της μόρφωσης των παιδιών. Με υπερτιμολογήσεις, άθλιες εργασιακές σχέσεις για το εκπαιδευτικό προσωπικό, οικονομικά σκάνδαλα, κακοδιαχείριση και εντατική εμπορική εκμετάλλευση του δημόσιου χώρου κάθε σχολείου.

Στην εφημερίδα Guardian διαβάζουμε πως η Academy Enterprize Trust, επιχείρηση που ελέγχει 67 σχολεία στη Βρετανία και αποτελεί την μεγαλύτερη αλυσίδα εταιρειών στο πεδίο της αγγλικής εκπαίδευσης, κατηγορείται για οικονομική κακοδιαχείριση,  καθώς καταχράστηκε 500.000 στερλίνες δημόσιας χρηματοδότησης για την ικανοποίηση των δικών της επιχειρηματικών συμφερόντων. Την ίδια στιγμή τα σχολεία της αποτυγχάνουν σε όλους τους εξωτερικούς ελέγχους του Ofsted, του φορέα που είναι υπεύθυνος, στην Αγγλία,  για την εξωτερική αξιολόγηση των δημόσιων σχολείων (βλ. Guardian (2014)  “Academy chain under fire following revelation of payments made to bosses”  

Η δε εταιρεία Wakefield City Academies Trust, η οποία ήλεγχε 21 σχολεία αποφάσισε να αποσυρθεί και να εγκαταλείψει πλήρως τις σχολικές της μονάδες, καθώς 11 από τα 14 πρωτοβάθμια σχολεία της και 6 από τα 7 δευτεροβάθμιά της βρίσκονται κάτω από τον εθνικό μέσο όρο, σύμφωνα με τις εθνικές αξιολογήσεις.  ( βλ. Guardian (2017) “Failing academy trust to pull out of 21 schools )

 Στον αντίποδα αυτών των μοντέλων, που αν εφαρμοσθούν στη χώρα μας θα διευρύνουν τις μορφωτικές ανισότητες και θα ικανοποιήσουν μόνο ένα σημαντικό αριθμό επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στην αγορά της εκπαίδευσης, βρίσκεται η εκπαιδευτική πολιτική που ασκεί η σημερινή κυβέρνηση.

 Η οποία ως βασικό της στόχο έχει τη διαρκή  μείωση των μορφωτικών ανισοτήτων, μέσα από την ενίσχυση της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης και την παροχή της χωρίς φραγμούς, απεριόριστα σε όλες και όλους. Εντούτοις για όσα έχουν υλοποιηθεί σε αυτή την κατεύθυνση, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης από το 2015 μέχρι σήμερα, θα επανέλθω με νέο σημείωμα.

* Ο Χρήστος Πιλάλης, είναι δάσκαλος και υπεύθυνος για την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο Τμήμα Παιδείας της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr