Το πείραμα της Ισπανίας: Ανοίγει ο δρόμος για την τετραήμερη εργασία; 

Μια από τις πρώτες χώρες του πλανήτη που θα δοκιμάσει την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας ετοιμάζεται να γίνει η Ισπανία, καθώς η κυβέρνηση Σάντσεθ, συμφώνησε στην πρόταση του αριστερού κόμματος Mas Pais, και αναμένεται να ξεκινήσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα που επιτρέπει στις εταιρείες να δοκιμάσουν την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, ενώ περαιτέρω συναντήσεις αναμένεται να πραγματοποιηθούν τις επόμενες εβδομάδες.

«Με την τετραήμερη (32ωρη) εβδομάδα εργασίας ξεκινήσαμε την πραγματική συζήτηση της εποχής μας», δήλωσε ο Ινίγο Ερεχόν από το Más País στο Twitter. «Είναι μια ιδέα της οποίας ήρθε η ώρα.»

Η ιδέα της τετραήμερης εβδομάδας βρίσκει έδαφος σε όλο τον κόσμο, καθώς οι υποστηρικτές της επιμένουν ότι θα αυξήσει την παραγωγικότητα, θα βελτιώσει την ψυχική υγεία των εργαζομένων και θα βοηθήσει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Η πανδημία δημιούργησε ένα πιο πρόσφορο έδαφος για τη συγκεκριμένη ιδέα, ανοίγοντας τον δημόσιο διάλογο σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. 

Για τα αριστερά κόμματα στην Ισπανία, που είναι μία από τις πρώτες χώρες που κατοχύρωσαν το 8ωρο, η συνθήκη αυτή είναι ιδανική για να ξεδιπλώσουν το σχέδιό τους και να κερδίσουν περισσότερους υποστηρικτές αυτής της «γραμμής».

«Η Ισπανία είναι μία από τις χώρες στις οποίες οι εργαζόμενοι εργάζονται περισσότερες ώρες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο», δηλώνει ο Ερεχόν, για να συνεχίσει: «Ωστόσο αυτό δε μας κάνει να είμαστε μια από τις πιο παραγωγικές χώρες. Επιμένω ότι η εργασία για περισσότερες ώρες δε σημαίνει και καλύτερη δουλειά.»

To Más País πρότεινε ένα τριετές πρόγραμμα αξίας 50 εκατομμυρίων ευρώ που θα επέτρεπε στις εταιρείες να λειτουργούν με μειωμένο ωράριο εργασίας με ελάχιστο κίνδυνο. Στο πλαίσιο του προγράμματος, το κόστος μετάβασης στην εβδομάδα τετραήμερης εργασίας, για παράδειγμα, μπορεί να καλυφθεί στο 100% από το κράτος το πρώτο έτος, κατά 50% το δεύτερο έτος και 33% το τρίτο έτος.

«Με αυτά τα στοιχεία, υπολογίζουμε ότι θα μπορούσαμε να έχουμε περίπου 200 εταιρείες που θα συμμετέχουν, με ένα σύνολο μεταξύ 3.000 και 6.000 εργαζομένων», δήλωσε ο Έκτορ Τεχέρο της Más País, σύμφωνα με τον Guardian. «Οι μόνες κόκκινες γραμμές είναι ότι θέλουμε να δούμε μια πραγματική μείωση των ωρών εργασίας χωρίς αυτό να συνεπάγεται απώλεια μισθών ή θέσεων εργασίας.»

Ο Τεχέρο υπολογίζει ότι το πιλοτικό αυτό πρόγραμμα θα μπορούσε να ξεκινήσει ήδη από το φθινόπωρο, εγκαινιάζοντας την πρώτη εθνική πρωτοβουλία για τη μείωση των ωρών εργασίας από τη στιγμή που η Γαλλία άρχισε να περιορίζει την εβδομάδα εργασίας στις 35 ώρες το 1998. «Η Ισπανία θα είναι η πρώτη χώρα που θα πραγματοποιήσει μια δοκιμή αυτού του μεγέθους », αναφέρει ο Τεχέρο. «Ένα πιλοτικό εγχείρημα σαν αυτό δεν έχει πραγματοποιηθεί πουθενά στον κόσμο.»

Το Más País προτείνει το πιλοτικό πρόγραμμα να καθοδηγείται από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων – συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων της κυβέρνησης, συνδικάτων και επιχειρηματικών λόμπι – που θα βοηθήσουν επίσης στην ανάλυση των αποτελεσμάτων.

Αυτό που ελπίζει να δει το Más Pais είναι τα αποτελέσματα της εμπειρίας της Software Delsol, μιας εταιρείας που εδράζεται στον ισπανικό νότο και πέρυσι έγινε η πρώτη εταιρεία στη χώρα που εφάρμοσε την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας. «Έβλεπαν μείωση της κατ’ εξακολούθηση απουσίας από τη δουλειά, αύξηση της παραγωγικότητας και οι εργαζόμενοι δηλώνουν πιο ευτυχισμένοι», είπε ο Τεχέρο.

Πηγές του υπουργείου βιομηχανίας της Ισπανίας αναφέρουν ότι οι συνομιλίες για το πιλοτικό αυτό πρόγραμμα βρίσκονται σε αρχικό στάδιο. Σε αυτή τη φάση όλα είναι προς συζήτηση, από το κόστος μέχρι τον αριθμό εταιρειών που θα εμπλακούν και το χρονοδιάγραμμα.

Εύκολα μπορεί να υποθέσει κανείς πως δεν υποδέχτηκαν όλοι με χαρά την ιδέα της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η στάση του προέδρου της Συνομοσπονδίας Ιδιοκτητών Επιχειρήσεων στην Αραγονία, ο οποίος χαρακτήρισε «τρέλα» την ιδέα αυτή, καθώς βρισκόμαστε στο κατώφλι της χειρότερης ύφεσης που έχει «χτυπήσει» τη χώρα μετά τον ισπανικό εμφύλιο. «Η έξοδος από αυτήν την κρίση απαιτεί περισσότερη δουλειά, όχι λιγότερη», δήλωσε ο Ρικάρντο Μουρ της CEOE σε φόρουμ τον Δεκέμβριο.

Καθώς η Ισπανία πρωτοστατεί στην απόπειρα υιοθέτησης της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας, τα μάτια των κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο είναι στραμμένα πάνω της. «Καλούμε τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να ακολουθήσουν το ισπανικό παράδειγμα για να ανοίξει ο δρόμος για την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας» δηλώνει ο Τζόι Ράιλ, που συμμετέχει στην καμπάνια προώθησής της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας.

Μάλιστα, περιγράφει τη μείωση των ωρών εργασίας ως κάτι που έχει καθυστερήσει πολύ να εφαρμοστεί. «Είναι σαφές ότι ο τρόπος με τον οποίο εργαζόμαστε κάνει τους να στρεσάρονται, να παθαίνουν burn out, να εργάζονται υπερβολικά, ζητήματα που προκαλούν τεράστιο πρόβλημα στο χώρο εργασίας και στην ψυχική υγεία των ανθρώπων», αναφέρει. «Η εβδομάδα των τεσσάρων εργάσιμων ημερών θα έχει θετικό αντίκρυσμα στην οικονομία, στους εργαζόμενους και στο περιβάλλον. Τι μπορεί να μη σου αρέσει σε αυτό;».

Από τη Νέα Ζηλανδία έως τη Γερμανία, η ιδέα της τετραήμερης εργασίας κερδίζει σταθερά έδαφος σε παγκόσμιο επίπεδο, κι αυτό είναι κάτι το οποίο οφείλει να προβληματίσει. 

Tο 2020, η πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας πρότεινε στους εργοδότες να εξετάσουν την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας και την ευελιξία στην επιλογή των ωρών εργασίας για την αντιμετώπιση ζητημάτων που άπτονται της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Σε βίντεο που ανέβασε στο Facebook, μίλησε επίσης για το πώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ενισχύσει τον εγχώριο τουρισμό και επομένως την οικονομία.

Την ίδια χρονιά, το μεγαλύτερο συνδικάτο της Γερμανίας IG Metall – που εκπροσωπεί 2,3 εκατομμύρια υπαλλήλους στους τομείς του μετάλλου και της ηλεκτρικής ενέργειας – πρότεινε τη μετάβαση σε ένα μοντέλο τεσσάρων ημερών εργάσιμης εβδομάδας σε μια προσπάθεια εξασφάλισης θέσεων εργασίας ενάντια στις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης του κορονοϊού, προσανατολισμένοι σε διαρθρωτικές αλλαγές στην αυτοκινητοβιομηχανία, χωρίς, όπως είπαν, αυτό να συνεπάγεται κάποια μείωση στον μισθό τους.

Η 34χρονη φινλανδή πρωθυπουργός, Σάνα Μαρίν είχε προτείνει την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας με την εργάσιμη μέρα να αποτελείται από έξι ώρες, ακόμη και πριν από τηνεκλογή της, τον Δεκέμβρη του 2019. «Είναι σημαντικό να επιτρέψουμε στους φινλανδούς πολίτες να εργάζονται λιγότερο», ανέφερε.

Η Φινλανδία έχει υιοθετήσει ένα σύμφωνο για τις ώρες εργασίας από το 1996, σύμφωνα με το οποίο οι εργαζόμενοι μπορούν να προσαρμόζουν τις ώρες εργασίας τους ξεκινώντας ή ολοκληρώνοντάς την τρεις ώρες νωρίτερα ή αργότερα.

Ακόμα και στην Ινδία, η κυβέρνηση δήλωσε πρόσφατα ότι εξετάζει να υιοθετήσει ένα ευέλικτο ωράριο εργασίας για τις εταιρείες, μειώνοντας τις εργάσιμες ημέρες από πέντε ή έξι σε τέσσερις. Το κατώτατο όριο των ωρών εργασίας που είναι 48 για μια εβδομάδα, ωστόσο, δεν είναι κάτι το οποίο η κυβέρνηση εμφανίζεται διατεθειμένη να αλλάξει, κάτι που συνεπάγεται περισσότερες ώρες εργασίας.

Στην Ελλάδα πάλι, ούτε οι μέρες εργασίας μειώνονται, αλλά διευρύνονται και οι ώρες που μπορεί να δουλεύει ο εργαζόμενος.

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, το νομοσχέδιο Χατζηδάκη που αναμένεται να τεθεί σε διαβούλευση στα τέλη Μάρτη, δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να μπορούν να απασχολούν εργαζομένους ως 10 ώρες ημερησίως κατά μέγιστο, χωρίς πρόσθετη ή υπερωριακή αμοιβή. Η επιπλέον εργασία των 2 ωρών ανά ημέρα θα αναπληρώνεται με αντίστοιχη μείωση ωραρίου σε άλλη περίοδο ή με ρεπό, σε βάθος εξαμήνου, καταργώντας, έτσι, το 8ωρο στην πράξη ενώ παράλληλα αναγνωρίζει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να διευθετούν το χρόνο εργασίας των εργαζομένων κατά το δοκούν. Πρόκειται για ένα βαθιά αντεργατικό νομοσχέδιο που φέρνει επιπλέον μείωση του κόστους των υπερωριών στις βιομηχανίες, διευρύνεται για ακόμα περισσότερους η δουλειά τις Κυριακές και προβλέπει δυσμενέστερους όρους για να αποφασιστεί μια απεργία. 

Μπορεί η διεκδίκηση για λιγότερες ημέρες εργασίας την εβδομάδα ή ακόμα και ώρες να είναι μια πραγματική ανάγκη για εκατομμύρια εργαζόμενους παγκοσμίως, ωστόσο, από τη στιγμή που ζητήματα όπως η ενδεχόμενη μείωση μισθού δε διασφαλίζεται απαραίτητα ότι δε θα συμβεί, μπορεί ακόμα και να οδηγήσει σε δυσμενέστερες συνθήκες για τους εργαζόμενους. Η βίαιη αποσάθρωση, άλλωστε, του εργασιακού περιβάλλοντος που έχει φέρει η πανδημία, έχει κάνει όλα τα ενδεχόμενα να μοιάζουν ρευστά, με τον συσχετισμό δύναμης μεταξύ εργαζομένων και κεφαλαίου να μη φαίνεται να αλλάζει προς όφελος των πρώτων.