Η Formula 1 γίνεται όχημα για το «ξέπλυμα» της Σαουδικής Αραβίας

Τον Ιανουάριο του 2019, η Τζέντα άνοιξε το αστραφτερό της γήπεδο για να φιλοξενήσει τον τελικό του ιταλικού Σούπερ Καπ, ανάμεσα στη Γιουβέντους, που κατέκτησε πρωτάθλημα και Κύπελλο και τη φιναλίστ του Κυπέλλου Μίλαν. Οι Σαουδάραβες έδωσαν 20 εκατομμύρια για να εξασφαλίσουν την διεξαγωγή τριών από τους επόμενους πέντε τελικούς του ιταλικού Supercoppa. Λίγους μήνες μετά, τον ίδιο δρόμο ακολούθησε και η Ισπανία, η οποία διεξήγαγε για πρώτη φορά Final 4 για το Κύπελλο. Οι πληροφορίες έκαναν λόγω για ένα deal που θα φτάσει τα 120 εκατομμύρια σε βάθος τριετίας. Παρά τις αντιδράσεις που υπήρξαν, το πλάνο προχώρησε κανονικά.

Η Σαουδική Αραβία τα τελευταία χρόνια καταβάλει προσπάθειες για να προσελκύσει σημαντικές αθλητικές διοργανώσεις. Από τον μηχανοκίνητο αθλητισμό, μέχρι τα μαχητικά αθλήματα και ποδόσφαιρο. Τον προηγούμενο Φεβρουάριο, ο πλουσιότερος αγώνας ιπποδρομίας, το Σάουντι Καπ, έλαβε χώρα στην πρωτεύουσα, ενώ κρατικό fund έκανε απόπειρα για την εξαγορά της αγγλικής Νιούκαστλ. Τελευταίος στόχος η Formula 1, καθώς επιβεβαιώθηκε ότι θα προσθέσει στο καλεντάρι της το Γκραν Πρι της Σαουδικής Αραβίας. Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, το Νοέμβριο του 2021, τα μονοθέσια της F1 αναμένεται να πάρουν για πρώτη φορά θέση στo βασίλειο. Το μόνο που απομένει είναι η επικύρωση της απόφασης.

Το πρόβλημα δεν είναι το ξαφνικό ενδιαφέρον για μεγάλα αθλητικά γεγονότα, αλλά το ίδιο καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας, το οποίο δεν έχει καμία σχέση με τα ιδανικά που πρεσβεύει ο αθλητισμός. Από τους βομβαρδισμού στην Υεμένη, μέχρι τις αποκαλύψεις για την δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στην πρεσβεία της χώρας στην Κωνσταντινούπολη κι από την καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών μέχρι τους βασανισμούς ακτιβιστών και επικριτών του καθεστώτος, η Σαουδική Αραβία συνεχίζει να απασχολεί συχνά τις ανακοινώσεις των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην παγκόσμια έκθεση για την έλλειψη ισότητας των φύλων, η Σαουδική Αραβία το 2018 βρέθηκε στην 141η θέση σε σύνολο 149 χωρών. Ως «αντίδοτο» στην εικόνα αυτή, η οποία δεν μπορεί πια να μείνει κρυφή, φαίνεται ότι χρησιμοποιεί τον αθλητισμό.

«Ξέπλυμα μέσω του αθλητισμού»

Ο Μίνκι Γόρντεν, διευθυντής αθλητισμού του Παρατηρητήριου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ήταν ξεκάθαρος σχετικά με τη διεύρυνση της Formula: «Οι αθλητικοί φορείς, όπως η FIA και η Formula 1, δεν μπορούν να αγνοήσουν το γεγονός ότι οι ίδιοι και φίλοι του αθλήματος χρησιμοποιούνται για ξέπλυμα μέσω του αθλητισμού. Αποτελεί μέρος μιας κυνικής στρατηγικής απόσπασης της προσοχής από τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σαουδική Αραβία, των φυλακίσεων και των βασανισμών των ανθρώπων που αμύνονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και των ακτιβιστών για τα δικαιώματα των γυναικών».

Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι πρότινος η είσοδος των γυναικών στα γήπεδα απαγορευόταν. Η είσοδός τους με συγκεκριμένους περιορισμούς συνέπεσε με το «άνοιγμα» στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Ο Γόρντεν συνέχισε: «Η Formula One έχει προχωρήσει σε δεσμεύσεις για τα ατομικά δικαιώματα και οφείλει να εξηγήσει πώς οι επιχειρηματικές δραστηριότητές της θα βελτιώσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Σαουδική Αραβία. Οι εκπρόσωποι της F1 χρησιμοποίησαν τη διαπραγματευτική διαδικασία με τους Σαουδάραβες ηγέτες για να συνηγορήσει υπέρ της απελευθέρωσης των ακτιβιστών, που το μόνο που έκαναν ήταν να υπερασπιστούν τα δικαιώματα των γυναικών; Οι φίλοι του αθλήματος, τα ΜΜΕ και οι αγωνιστικές ομάδες οφείλουν να δηλώσουν ότι το άθλημά τους δεν μπορεί να συσχετίζεται με τόσο σοβαρές παραβιάσεις».

Κάλεσμα στους πιλότους και τις ομάδες

Πριν από περίπου έναν χρόνο, η Διεθνής Αμνηστία κατακεραύνωσε το κράτος της Σαουδικής Αραβίας, το οποίο χαρακτήρισε τον φεμινισμό, την ομοφυλοφιλία και τον αθεϊσμό ως εξτρεμιστικές ιδέες. «Η ανακοίνωση της κρατικής υπηρεσίας ασφαλείας της Σαουδικής Αραβίας, η οποία χαρακτηρίζει τον φεμινισμό, τον αθεϊσμό κι την ομοφυλοφιλία ως εξτρεμιστικές ιδέες, που τιμωρούνται με φυλάκιση και μαστίγωμα, είναι εξοργιστική. Ξεκάθαρα είναι αντίθετη με το ψεύτικο αναμορφωτικό προφίλ, το οποίο ο πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν συνεχίζει να επιδεικνύει διεθνώς», έλεγε ο διευθυντής Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής του οργανισμού, Χέμπα Μοράγιεφ.

Ο Φέλιξ Τζέικενς, επικεφαλής εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας στην Αγγλία, ζήτησε από τις ομάδες και τους οδηγούς να βγουν μπροστά. «Με τους επικριτές της κυβέρνησης να καταλήγουν είτε στη φυλακή, είτε στην εξορία, είτε να καταδιώκονται για να σωπάσουν, οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας επιδιώκουν μια διττή προσέγγιση. Από τη μία συντρίβουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, από την άλλη πετούν τεράστια χρηματικά ποσά σε λαμπερές αθλητικές διοργανώσεις. Η πικρή ειρωνεία του Γκραν Πρι είναι ότι οι ίδιοι άνθρωποι που πάλεψαν για το δικαίωμα των γυναικών να οδηγούν, μαραζώνουν τώρα στη φυλακή. Στην προετοιμασία για τον αγώνα, λέμε στους οδηγούς της F1, στους ιδιοκτήτες και στις ομάδες ότι πρέπει να ενημερωθούν για την κατάσταση στη χώρα και να προετοιμαστούν για να μιλήσουν ανοιχτά».

Η απάντηση του Χάμιλτον

Ο Λούις Χάμιλτον δεν ξεχωρίζει μόνο για τις επιδόσεις του στις πίστες, αλλά και για τη στάση που κρατά έξω από αυτές, όντας έτοιμος να δώσει τις δικές του μάχες για την κοινωνία. Aπό τη στιγμή της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ, ο πιλότος της Mercedes ήταν από τους πρώτους αθλητές σε παγκόσμιο επίπεδο που βγήκαν στο προσκήνιο για να μιλήσουν για τον ρατσισμό. Ήταν εκείνος που απευθύνθηκε στον Τότο Γουλφ, εκφράζοντας την επιθυμία του για κοινή δράση μέσω της ομάδας. Ο Χάμιλτον υπερασπίστηκε τους διαδηλωτές που γκρέμισαν το άγαλμα του δουλέμπορου Έντουαρντ Κόρτον στο Μπρίστολ, διαδήλωσε ο ίδιος και κάλεσε την κοινότητα της Formula 1 να πάρει θέση για τον θάνατο του αφροαμερικανού στη Μινεάπολη.

Ο Χάμιλτον, στο Γκραν Πρι της Εμίλια-Ρομάνα εμφανίστηκε με μπλουζάκι Black Lives Matter, το οποίο έγραφε τη φράση: «Τα δικαιώματα των γυναικών είναι ανθρώπινα δικαιώματα». Δεν ήταν ξεκάθαρο αν η τοποθέτηση που επέλεξε έγινε λόγω τς Σαουδικής Αραβίας, όμως, όταν ρωτήθηκε σχετικά, ο Βρετανός πιλότος έδειξε ενήμερος για το θέμα και απάντησε στους δημοσιογράφους ότι χρειάζεται να μάθε περισσότερα για το καθεστώς που επικρατεί στη χώρα πριν προβεί σε κάποια δήλωση. Η F1, από την πλευρά της, ξεκαθάρισε πως: «Παίρνουμε πολύ σοβαρά τις ευθύνες μας και έχουμε κάνει τη θέση μας στα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ξεκάθαρη σε όλους τους συνεργάτες μας και τις διοργανώτριες χώρες, που δεσμεύονται να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στον τρόπο που τα events τους διοργανώνονται».

Το θέμα δεν είναι, φυσικά, μόνο τα events του κάθε αθλήματος, αλλά η γενικότερη εικόνα της χώρας. Γιατί σε αντίθετη περίπτωση, η κάθε Formula συντελεί στο «ξέπλυμα», για το οποίο κατηγορούν τη Σαουδική Αραβία. Καταπώς φαίνεται, πάντως, σε μια χρονιά που η Formula 1 έχει καταγράψει πολλές απώλειες, τα 50 εκατομμύρια, που σύμφωνα με τα ρεπορτάζ θα εισρεύσουν στα ταμεία της μετά την ένταξη της Σαουδικής Αραβίας στο καλεντάρι, σχηματίζουν ένα πέπλο που κρύβει καλά τους εξαφανισμένους, τους φυλακισμένους και τις γυναίκες…