Η εξέγερση στη Χιλή δε γίνεται για τα 30 πέσος, αλλά για τα 30 χρόνια

Στη Χιλή, οι διαδηλώσεις κατά της αύξησης στα εισιτήρια των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς έχουν λάβει διαστάσεις εξέγερσης, όπου χιλιάδες άνθρωποι έχουν κατακλύσει τους δρόμους σε ολόκληρη τη χώρα. Το αυξημένο κόστος ζωής, η λιτότητα, η διαφθορά, οι κοινωνικές ανισότητες, είναι μονάχα μερικά από τα απότοκα του πειράματος του νεοφιλελευθερισμού που κληροδότησε η δικτατορία Πινοσέτ στη Χιλή και σάρωσε τη χώρα.

Το βράδυ της Παρασκευής, ο πρόεδρος Πινιέρα αποφασίζει να θέσει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης την πόλη του Σαντιάγο, μετά από μια βδομάδα μαζικών διαδηλώσεων. Οι διαδηλωτές αρνούνται να πληρώσουν εισιτήριο μαζικά και κατακλύζουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς, με τις εκκλήσεις προς το επιβατικό κοινό να επιβιβαστεί στους συρμούς χωρίς εισιτήριο, να πληθαίνουν. Η κυβέρνηση έκπληκτη παρακολουθεί τα μαχητικά αντανακλαστικά των διαδηλωτών που καταφέρνουν να «μπλοκάρουν» δύο από τις έξι γραμμές του μετρό του Σαντιάγο, ενώ τα λεωφορεία της πόλης «ξεχυλίζουν» από επιβάτες. Η αστυνομική καταστολή δε θα μπορούσε να εμποδίσει τους αποφασισμένους διαδηλωτές, με αποτέλεσμα χιλιάδες φοιτητές και εργαζόμενοι να βγουν μαζικά στους δρόμους.

Φαινομενικά, θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μια πράξη ανυπακοής απέναντι στις αυξήσεις των τιμών των εισιτηρίων στις δημόσιες συγκοινωνίες. Οι διαδηλωτές όμως, αμφισβητούν πολλά περισσότερα από την αύξηση των εισιτηρίων.

«Δεν είναι για τα 30 πέσος, είναι για τα 30 χρόνια»

Ένα από τα συνθήματα που θα συναντήσεις στους δρόμους της Χιλής, δίνει την πιο χαρακτηριστική εικόνα του τι συμβαίνει αυτές τις μέρες στην πολύπαθη χώρα της Λατινικής Αμερικής.

Περίπου τριάντα χρόνια πριν, το 1988, η Χιλή άφηνε πίσω της τη δικτατορία του Πινοσέτ, ωστόσο, το άγρια νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο που έφερε η δικτατορία, όχι μόνο δεν εγκαταλείφθηκε, επεκτάθηκε και εξελίχθηκε. Η καταστροφή του συνταξιοδοτικού συστήματος, η περιθωριοποίηση του οργανωμένου εργατικού κινήματος και η καπιταλιστική συσσώρευση με βασικό πυλώνα τις εξορύξεις και την εξαγωγή πρώτων υλών χαρακτηρίζουν τη – μετά Πινοσέτ – Χιλή, μια χώρα γεμάτη αποκλεισμούς και ανισότητες. Η αυθόρμητη εξέγερση που ξέσπασε τις προηγούμενες μέρες ως απάντηση σε ένα διαρκώς αυξανόμενο κόστος ζωής, δεν αποτελεί απλά μια «κραυγή αγωνίας», αλλά αμφισβητεί το υπάρχον πολιτικό σύστημα και διεκδικεί μια εναλλακτική πολιτική επιλογή, εκτός του πλαισίου της λιτότητας.

Ο Economist γράφει χαρακτηριστικά σήμερα: «Οι Χιλιανοί δεν είναι θυμωμένοι μόνο με τις τιμές στα ΜΜΜ. Πληρώνουν ένα σωρό για το σύστημα υγείας και γενικά, πρέπει να περιμένουν μεγάλο διάστημα για να δουν έναν γιατρό. Η δημόσια παιδεία είναι υποβαθμισμένη. Οι συντάξεις, τις οποίες διαχειρίζονται ιδιωτικές εταιρείες βάσει ενός συστήματος που εγκαθίδρυσε η χούντα του Πινοτσέτ, είναι χαμηλές. Η αυξανόμενη ανισότητα εντείνει την οργή. To 2017, το εισόδημα του πλουσιότερου τμήματος του πληθυσμού ήταν 39,1 φορές υψηλότερο από το εισόδημα του φτωχότερου τμήματος, σύμφωνα με έρευνα του υπουργείου Κοινωνικής Ανάπτυξης. Οι μισοί Χιλιανοί κερδίζουν λιγότερα από 400 δολάρια τον μήνα. Και μέσα σε όλα αυτά, έρχεται η αύξηση των εισιτηρίων σε μία από τις ακριβότερες πόλεις της Νότιας Αμερικής. Η αύξηση, αν εφαρμοζόταν, θα μπορούσε να ανεβάσει το κόστος της μεταφοράς στα 32 δολάρια τον μήνα για κάθε κάτοικο της πρωτεύουσας».

Το καθεστώς Πινιέρα και η διασύνδεσή του με τη δικτατορία

Μετά την κήρυξη σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης, ο Πινιέρα θέτει τον Ιτουριάγα, έναν άνθρωπο που η οικογένειά του συνδέεται με σειρά από παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων την εποχή Πινοσέτ, αρχηγό Εθνικής Άμυνας. Δε θα μπορούσε να υπάρξει πιο τρανή απόδειξη ότι το καθεστώς Πινοσέτ, συνεχίζει να στοιχειώνει τη σημερινή Χιλή.

Ο στρατός έχει βγει ξανά στο δρόμο, σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της δημόσιας τάξης. Τα γεγονότα της Παρασκευής και του πρωινού του Σάββατου, όμως, κατέστησαν σαφές ότι ο λαός της Χιλής δε θα κάνει πίσω τόσο εύκολα. Παρά τις διαρκείς αστυνομικές και στρατιωτικές περιπολίες, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι παρέμειναν στους δρόμους, με οδοφράγματα και φωτιές. Σταθμοί του μετρό λεηλατούνται και φλέγονται, ενώ σε κάθε γωνιά της πόλης του Σαντιάγο γίνονται συγκρούσεις με την αστυνομία.

Μέχρι το Σάββατο το απόγευμα οι διαμαρτυρίες επεκτάθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να ανακοινώσει ότι παίρνει πίσω τις αυξήσεις στην τιμή των εισιτηρίων. Ωστόσο, εκείνη τη στιγμή το ζήτημα δεν ήταν πια οι αυξήσεις των εισιτηρίων, αλλά κάτι πέρα από αυτό. Οι διαμαρτυρίες συνεχίστηκαν μέχρι τις 8μ.μ. του Σαββάτου, όταν ανακοινώθηκε η απαγόρευση κυκλοφορίας μεταξύ 10 πμ και 7 πμ για την Κυριακή. Ένα μέτρο που δεν ήταν τίποτα άλλο παρά οδυνηρή υπενθύμιση των ετών δικτατορίας που έζησε η Χιλή.

Πρακτικές της χούντας του Πινοσέτ έχουν επιστρέψει, και – δυστυχώς για την κυβέρνηση Πινιέρα – υπάρχουν αποδείξεις. Σε βίντεο που κάνει το γύρο του διαδικτύου, όπως καταγγέλεται, αστυνομικοί φαίνεται να ακολουθούν μεθόδους των ταγμάτων θανάτου της χούντας. Λένε στα θύματα πως τους αφήνουν ελεύθερους και να τρέξουν μακριά, για να τους πυροβολησουν λίγα δευτερόλεπτα μετά, πισώπλατα. Για να μην υπάρξουν πειστήρια, στο τέλος μαζεύουν τους κάλυκες από το έδαφος.

«Εργαλειοθήκη» Πινοσέτ: Κατάσταση έκτακτης ανάγκης και απαγόρευση κυκλοφορίας επιστρατεύει ο Πινιέρα για να σταματήσει τους διαδηλωτές

Το Σαββατοκύριακο, η κυβέρνηση επέκτεινε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης και την απαγόρευση της κυκλοφορίας σε Βαλπαραΐσο και Κονσεψιόν, δύο από τις μεγαλύτερες πόλεις της Χιλής, ενώ ακολούθησαν οι πόλεις Λα Σερένα, Κοκίμπο και Ρανκάγουα. Στο Σαντιάγο, η απαγόρευση επιβλήθηκε για τρίτη συνεχόμενη νύχτα, από τις οκτώ το βράδυ της Δευτέρας, ώρα Χιλής, ως τις έξι το πρωί σήμερα Τρίτη (01:00 ως 12:00 της Τρίτης, ώρες Ελλάδας).

Η εξέγερση έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα, όπου δεν υπάρχει γωνιά χωρίς οδόφραγμα και φωτιά, λεηλατούνται σούπερ μάρκετ και εμπορικά κέντρα, γίνονται επιθέσεις σε αστυνομικούς σταθμούς και κυβερνητικά κτίρια.

Το βράδυ της Δευτέρας υπέκυψε στα τραύματά του ένας νεαρός άντρας, τον οποίο χτύπησε φορτηγό του στρατού, κατά τη διάρκεια επίθεσης σε εγκαταστάσεις εταιρείας, στο λιμάνι της πόλης Ταλκαουάνο, στα νότια της χώρας, με τον αριθμό των νεκρών να φτάνει στους δώδεκα.

Ο απολογισμός των τραυματιών, σύμφωνα με τους υπουργούς Υγείας και Εσωτερικών, ανέρχεται στους 239 πολίτες, οκτώ εκ των οποίων βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, ενώ οι τραυματίες στις τάξεις των δυνάμεων ασφαλείας είναι περίπου 50. Κατά τον στρατηγό Ιτουριάγα, 97 άτομα συνελήφθησαν μόνο τη Δευτέρα, ενώ συνολικά, έχουν πραγματοποιηθεί 2.151 συλλήψεις.

Όλο αυτό το διάστημα, η κυβέρνηση βαφτίζει τους διαδηλωτές κομμάτι κάποιας εγκληματικής συνωμοσίας, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να υποβαθμίσει τον αυθόρμητο και μαζικό χαρακτήρα των διαδηλώσεων. Παρά την απαγόρευση κυκλοφορίας, χιλιάδες άνθρωποι παρέμειναν στους δρόμους στήνοντας οδοφράγματα και φωνάζοντας συνθήματα κατά του Πινιέρα, της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, του στρατού και της «κληρονομιάς» της δικτατορίας. Η «επίδειξη δύναμης» από πλευράς των διαδηλωτών θυμίζει έντονα τη δεκαετία του 1980: Τις μέρες που οι χιλιανοί έδιωχναν τον Πινοσέτ, χτυπώντας τα άδεια δοχεία ως ένδειξη της φτωχής και χρεωμένης ζωής της πλειοψηφίας του κόσμου.

Όταν η κυβέρνηση το μόνο που έχει να προτάξει απέναντι στους διαδηλωτές είναι το δόγμα της καταστολής και η διαφύλαξη της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, είναι δεδομένο ότι αυτό που καταφέρνει είναι να συλλέξει τους σπόρους της οργής που έσπειρε.