Η Ελλάδα ως Ειδική Οικονομική Ζώνη

Η άρνηση της τρόικας, τα «παίγνια» των μεγάλων και το ΔΝΤ

Οι Ειδικές Οικονομικές Ζώνες (ΕΟΖ) αποτελούν πρακτική πολλών χωρών, όπως η Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες, για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων με την παροχή ειδικών κινήτρων, φορολογικών, δασμολογικών (transit), εργασιακών και αδειοδότησης, καθώς και με την δωρεάν παραχώρηση δημοσίων, ακόμη και ιδιωτικών εκτάσεων. Στις ευρωπαϊκές χώρες, οι ΕΟΖ απέβλεπαν είτε στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων και τεχνολογίας (Ιρλανδία), είτε στην συγκράτηση του εγχώριου κεφαλαίου μέσα στη χώρα και στην εκμετάλλευση φθηνού εργατικού δυναμικού γειτονικών χωρών, όπως έκαναν οι Γερμανοί στα πολωνικά σύνορα. Υπολογίζεται ότι σήμερα λειτουργούν περί τις 3.500 ΕΟΖ στον κόσμο και πολλές είναι ειδικού σκοπού, δηλαδή έχουν κλαδικό χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα για επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας, ή ναυπηγοεπισκευαστικού ή διαμετακομιστικού ενδιαφέροντος (πχ. ειδικό καθεστώς του ΟΛΠ για την Cosco) κ.ο.κ.

Στην Ελλάδα το θέμα των ΕΟΖ άνοιξε πριν δώδεκα χρόνια περίπου όταν άρχισε η μετανάστευση ελληνικών επιχειρήσεων στη Βουλγαρία για λόγους ανταγωνιστικότητας (εργατικό και φορολογικό κόστος), αλλά και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων, με στόχο να αποτραπεί η διαρροή κεφαλαίων και να διατηρηθεί η παραγωγή εντός συνόρων. Τότε η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ΕΟΖ στη Θράκη. Οι αντιδράσεις ήταν μεγάλες, ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονταν με τις εθνικές φοβίες και έτσι το σχέδιο δεν ευοδώθηκε.

Το θέμα των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών επανήλθε τελευταία με άλλη λογική, την προσέλκυση επενδύσεων με στόχο την απασχόληση, δεδομένου ότι η ανεργία έφτασε το 24,4% και καλπάζει προς το 29%. Οι περιφερειάρχες διαγκωνίζονται για το ποιος θα φιλοξενήσει μία ή και περισσότερες ΕΟΖ στην περιοχή του… Γενικά εκτιμάται ότι οι ΕΟΖ σε συνδυασμό με το fast track μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά κίνητρα για την προσέλκυση ευρωπαϊκών επενδύσεων στην Ελλάδα, υπό μία προϋπόθεση: η Ελλάδα παραμένει στο ευρώ.

Ο υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Κωστής Χατζηδάκης, στην πρόσφατη συνάντησή του με τους εκπροσώπους της ΕΕ, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ δέχθηκε την αναπάντεχη άρνηση της τρόικα για την δημιουργία ΕΟΖ, με κύριο επιχείρημα τα φορολογικά κίνητρα. Η πιο έντονη στάση ήταν του ΔΝΤ και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Ο υπουργός πάντως ενημέρωσε την τρόικα ότι σύντομα θα είναι έτοιμες οι αλλαγές στον αναπτυξιακό νόμο και στις διαδικασίες του fast track.

Τις τελευταίες ημέρες έγινε σαφές ότι η τρόικα δίνει ιδιαίτερο βάρος στην ριζική ανατροπή των εργασιακών δικαιωμάτων. Στην ουσία, σε ότι αφορά τα εργασιακά, αυτά που ζητάει η τρόικα είναι μάλλον πιο πολλά από τα κίνητρα που συνήθως χορηγούνται στις ΕΟΖ σε αυτό τον τομέα, ιδιαίτερα δε αν συνδυαστεί με τον προσδιορισμό του κατώτατου μισθού με υπουργική απόφαση. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μετατρέπεται ολόκληρη σε ΕΟΖ, εργασιακά τουλάχιστον… κάτι σαν «εργασιακός παράδεισος».

Το γερμανικό όραμα

Αυτή άλλωστε είναι και η πρόταση του προέδρου των Γερμανών Βιομηχάνων, Χανς Πέτερ Κάιτελ, ο οποίος μέσω του Spiegel ζήτησε να κηρυχτεί η Ελλάδα Ειδική Οικονομική Ζώνη και να αντιμετωπιστεί ως «θυγατρική εταιρεία». Εξήγησε ότι η Ελλάδα πρέπει να γίνει ένα είδος Ειδικής Οικονομικής Ζώνης εντός της ευρωζώνης, εξοπλισμένη με την απαραίτητη και θεμιτή οικονομική βοήθεια, αλλά και με προσωπικό από την Ε.Ε. Διευκρίνισε δε ότι η χώρα δεν χρειάζεται να εκχωρήσει κυριαρχία, αλλά να δώσει σε όσους την στηρίζουν από την Ε.Ε την ευκαιρία, «να συνδιαμορφώνουν επί τόπου τις μεταρρυθμίσεις» και πρόσθεσε με νόημα ότι «μπορεί κανείς να εξετάσει και το ενδεχόμενο εμπράγματων εγγυήσεων». Το σχέδιο είναι σαφές, έχει την εσωτερική λογική του σε ότι αφορά την συνδιαμόρφωση των «μεταρρυθμίσεων» και το προφανές αποτέλεσμα που θα είναι η οικονομική δορυφοροποίηση της χώρας. Ίσως, στο μυαλό του κ. Κάιτελ η «θεμιτή οικονομική βοήθεια» να αφορά στο ΕΣΠΑ και τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Οπότε…

Μπορεί δε να υποθέσει κανείς με σχετική ασφάλεια ότι το γερμανικό σχέδιο θα έχει εντοπίσει, πέρα από το project μεταφοράς ηλιακής ενέργειας στη Γερμανία HELIOS, όλους τους στρατηγικούς κλάδους που θα επενδύσει το γερμανικό κεφάλαιο στην ΕΟΖ Ελλάδα.

Τώρα, αυτή είναι η γερμανική εκδοχή. Δεδομένου ότι η χώρα δεν μπορεί να γίνει ολόκληρη ΕΟΖ γιατί κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με πλήρη ανατροπή του ευρωπαϊκού κεκτημένου και κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε αντίθετα προς των συμφέροντα των άλλων εταίρων, η λογική των περιφερειακών ΕΟΖ που προωθεί η κυβέρνηση είναι μάλλον εφικτή. Το ΔΝΤ όμως που εκφράζει ευρύτερα και κυρίως αμερικανικά συμφέροντα αντιδρά στο να μετατραπεί η Ελλάδα σε οικονομικό δορυφόρο της Γερμανίας, για γεωοικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Έτσι, συναινούν με την ένσταση του ΔΝΤ για διαφορετικούς λόγους, τόσο ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, όσο και της ΕΚΤ.

Εδώ δηλαδή αρχίζει να αποκαλύπτεται το μεγάλο «παίγνιο» που σχετίζεται με την παραμονή της χώρας στο ευρώ που αποτελεί και προϋπόθεση συναλλαγματικής ασφάλειας των επενδύσεων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο σύγκρουσης συμφερόντων, ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ, Θάνος Κατσάμπας, βγαίνει στη Wall Street Journal και λέει ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί και τρίτο πακέτο διάσωσης, που σημαίνει είτε «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων που έχει η ΕΚΤ, είτε πρόσθετο δανεισμό 20 δις ευρώ για να γίνει η επιμήκυνση. Ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας υποστηρίζει ότι δεν θα χρειαστεί πρόσθετη χρηματοδότηση εάν γίνει η επιμήκυνση. Αυτό ενδέχεται να ισχύσει, εάν τα 50 δις ευρώ της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών δεν γραφτούν στο χρέος και φυσικά, γίνει και το κούρεμα των ομολόγων της ΕΚΤ…

Η μάχη των εντυπώσεων

Είναι γνωστό πάντως ότι το ΔΝΤ δεν θεωρεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος και πιέζει τους Ευρωπαίους να προχωρήσουν σε οριστική λύση, διαφορετικά, ίσως, δεν μπορέσει να συνεχίσει τη χρηματοδότηση της Ελλάδας. Υπάρχει δημοσιευμένο σενάριο που θέλει το ΔΝΤ να φεύγει εντός δεκαοκτώ μηνών και να αναλαμβάνει η ΕΚΤ τα 30 δις της ενίσχυσης και τα οποία πρέπει να αποπληρωθούν έως το 2015. Πάντως και οι δύο προτάσεις του Κατσάμπα δεν αρέσουν στους Γερμανούς, με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί ο διοικητής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι σε δηλώσεις να πει πως δεν υπάρχει θέμα «κουρέματος» του «επίσημου τομέα». Μια μέρα μετά, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, Τζέρι Ράις, διευκρίνισε ότι το ΔΝΤ δεν μιλά για τρίτο πρόγραμμα και επιδιώκει να μπει σε τροχιά υλοποίησης το δεύτερο πρόγραμμα που αποφασίστηκε τον Φεβρουάριο. Πρόκειται για ένα περίπλοκο μπρα ντε φερ. Ένα ύποπτο παιγνίδι δηλώσεων και εντυπώσεων πίσω από το οποίο κρύβονται σκοπιμότητες που ουσιαστικά υπερβαίνουν τα ελληνικά συμφέροντα.
Αν στα παραπάνω προστεθούν: πρώτον, η πρακτική της «εκμίσθωσης» γαιών και ακινήτων για 99 χρόνια σε επενδυτές προκειμένου να παρακαμφθούν πιθανά συνταγματικά κωλύματα και δεύτερον, αν οι επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις προσλάβουν χαρακτήρα «εξαίρεσης» από το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο, τότε γεννάται το ερώτημα με τι εργαλεία οι ελληνικές κυβερνήσεις θα κάνουν πολιτική. Το συναλλαγματικό εργαλείο το έχει η Φραγκφούρτη, το δημοσιονομικό οι Βρυξέλλες, το ρυθμιστικό η τρόικα και το ΕΣΠΑ και τις ΕΟΖ οι ξένοι επενδυτές. Οι κυβερνήσεις θα έχουν βέβαια την ευημερία των αριθμών: η ανάπτυξη θα τρέχει ως «τίγρης», τα δημοσιονομικά πλεονάσματα θα ξεπληρώνουν τα χρέη και ο πληθωρισμός θα είναι 1%. Μπορεί να καλυφθεί και η μισή ανεργία, τουλάχιστον για όσους είναι κάτω των 45 ετών. Οι υπόλοιποι, δηλαδή, οι μεγαλύτεροι θα μπορούν να φαντάζονται ότι έκαναν το καθήκον τους απέναντι στη νεώτερη γενιά, αφού τους εξασφάλισαν δουλειά με 400 ευρώ μικτά και φυσικά θα είναι υπερήφανοι που με τις θυσίες τους δεν άφησαν την Ελλάδα να γίνει Μέση Ανατολή…

Του Μάκη Ανδρονόπουλου

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr