ΚΔ

Κώστας Δουζίνας

Η δυστοπία της Μεγάλης Βρετανίας

Αντίο, κύριε Κόρμπιν. Μας ενθουσίασες, μας έδωσες τεράστιες ελπίδες, μας στενοχώρησες. Ισως είσαι ο μεταβατικός άνθρωπος μεταξύ ενός κατεστραμμένου κόσμου που δεν έφυγε ακόμη και ενός άλλου που δεν έχει γεννηθεί. Δεν αρκούσε η απόδραση στο παρελθόν, χρειαζόμαστε μια επιστροφή στο μέλλον.

AP Corbyn

Εχασε το Εργατικό Κόμμα, ο Κόρμπιν, το αριστερό πρόγραμμα, οι χιλιάδες νέες και νέοι που γύρισαν πόρτα πόρτα στην προεκλογική εκστρατεία δίνοντας το μήνυμα: «Αυτές οι εκλογές είναι για τη ζωή μας» («This is the election of a lifetime»).

Κέρδισαν οι Συντηρητικοί, ο Τζόνσον, το πρόγραμμα του business as usual, τα εκατομμύρια στην προεκλογική εκστρατεία, με το ένα, μονότονο μήνυμα: «Κάνουμε πράξη το Brexit» («Get Brexit done»).

Ο Κόρμπιν, σοσιαλιστής παλιάς κοπής σαν τον Τόνι Μπεν και τον Μάικλ Φουτ –μαθητής του πρώτου, σύντροφος του δεύτερου–, βγαίνει από τις παραδόσεις του προτεσταντικού σοσιαλισμού, τις κοινότητες και τα χωριά ανθρακωρυχείων της Ουαλίας, του Σέφιλντ και του Ντάραμ. Κατάγεται από τα εργατικά clubs στο Μάντσεστερ, το Λίβερπουλ, το Νιούκασλ, τη Γλασκόβη. Ερχεται από τα παλιά ένδοξα χρόνια όταν, μετά τη νίκη στον πόλεμο, η εργατική τάξη ανακάλυψε για πρώτη φορά τη δύναμή της και δεν ψήφισε τον «νικητή» Συντηρητικό Τσόρτσιλ, αλλά τον Εργατικό Ατλι.

Αντιπροσωπεύει την παράδοση που έφτιαξε την κοινωνία της ταξικής αλληλεγγύης και το κράτος ευημερίας. Βαθιά ανθρωπιστής, όχι μόνο δεν είναι «αντισημίτης», όπως κατηγορήθηκε άδικα ακόμη και από τον αρχιραβίνο, αλλά είναι αυτός που πάλεψε σε όλη τη ζωή του τον ρατσισμό, τον σεξισμό, την ομοφοβία. Βουλευτής από τη δεκαετία του 1970 ψήφισε πάνω από 500 φορές ενάντια στην κυβέρνηση του Τόνι Μπλερ, παίρνοντας τον τίτλο του «μεγάλου αντάρτη».

Και όμως, η μεγάλη εργατική τάξη δεν υπάρχει πια. Η παράδοση είναι τώρα αντικείμενο νοσταλγίας και μουσείων που διατηρούν τη μνήμη ενός κόσμου που έφτιαξε τη χώρα, αλλά προδόθηκε συστηματικά από τους ηγέτες του.

Τα ανθρακωρυχεία άδειασαν, τα εργοστάσια μεταφέρθηκαν στη Μαλαισία, στο Βιετνάμ και στην Κίνα. Οι ανθρακωρύχοι και τα παιδιά τους είναι ντιλιβεράδες με συμβάσεις μηδενικών ωρών, οι βιομηχανικοί εργάτες και τα παιδιά τους, αν δεν είναι άνεργοι, δουλεύουν σε τηλεφωνικά κέντρα δίνοντας συμβουλές για το iPhone στους κοσμοπολίτες του Λονδίνου.

Ο Κόρμπιν είναι πολιτικός παλιάς κοπής, διατηρεί τις αξίες μιας τάξης και μιας πολιτικής που δεν υπάρχει πια. Οταν υποσχέθηκε στο εκλογικό μανιφέστο, που ήταν κάτι σαν γράμμα στον Αϊ-Βασίλη, την εθνικοποίηση του νερού, των σιδηροδρόμων, της ενέργειας και των ταχυδρομείων, γύριζε στις δεκαετίες του 1960 και του 1970.

Ομως το κόμμα, δέκα χρόνια στην αντιπολίτευση, δεν είχε συζητήσει την πρόταση, δεν την είχε προετοιμάσει για έναν λαό που παραμένει ιδεολογικά αντι-κρατιστής παρά την αγάπη του για το Εθνικό Σύστημα Υγείας και το BBC. Η εθνικοποίηση δεν μίλαγε πια στους πρώην εργάτες. Ο Κόρμπιν πήγε στις εκλογές ως ο λιγότερο δημοφιλής αρχηγός της αντιπολίτευσης στην ιστορία, αλλά ένας από τους πιο αξιοπρεπείς, ευγενείς πολιτικούς.

Δεν μπορούσε να επιτεθεί προσωπικά στον Τζόνσον, παρ’ ότι οι επιθέσεις που δέχτηκε ο ίδιος ήταν οι χειρότερες στην ιστορία: κομμουνιστής, τρομοκράτης, αντισημίτης, θα καταργήσει τις υπηρεσίες ασφαλείας, θα διαλύσει τις ένοπλες δυνάμεις. Υπάρχουν πολιτικοί των αξιών που κάνουν μόνο για αντιπολίτευση. Ησουν τέτοιος, κύριε Κόρμπιν. Ενας gentle-man στην εποχή των bullies, έντιμος τα χρόνια των διαπλεκόμενων και διεφθαρμένων, κάποιος που έλεγε την αλήθεια όταν στο χρηματιστήριο κυριαρχούν τα ψέματα.

Ο σχεδιαστής του προγράμματος, Τζον ΜακΝτόνελ, μόλις δύο μέρες πριν από τις εκλογές δήλωσε ότι μια συνέλευση εργαζομένων, πελατών και κρατικών αντιπροσώπων θα διοικούσε τις εθνικοποιημένες εταιρείες, εγκαταλείποντας το αποτυχημένο μοντέλο των κρατικών κολοσσών με τη γραφειοκρατική και αναποτελεσματική διοίκηση.

Too little, too late! Πολύ λίγο, πολύ αργά, αλλά χαρακτηριστικό αυτού του άβολου γάμου μεταξύ του μεταπολεμικού κρατικού σοσιαλισμού και των νέων ιδεών για τον εκδημοκρατισμό της οικονομίας που μπορούν να μιλήσουν σε εκείνους που μεγάλωσαν με τα smartphones, το Erasmus και τα κοινωνικά κινήματα για το περιβάλλον, τη φορολογική δικαιοσύνη, την εναντίωση στα πανεπιστημιακά δίδακτρα.

Οι νέοι και οι νέες ψήφισαν τους Εργατικούς –μην ξεχνάμε ότι το κόμμα πήρε 33,5%–, αλλά οι (πρώην) εργάτες το εγκατέλειψαν. Ηθελαν Brexit που εμφανίστηκε, όπως και το 2016, ως η αντισυστημική λύση, δίκαιη τιμωρία της λονδρέζικης και κοσμοπολίτικης κάστας, η εξέγερση των καταπιεσμένων κάτω από τις σημαίες εκείνων που τους καταπίεσαν.

Αντίο, κύριε Κόρμπιν. Μας ενθουσίασες, μας έδωσες τεράστιες ελπίδες, μας στενοχώρησες. Ισως είσαι ο μεταβατικός άνθρωπος μεταξύ ενός κατεστραμμένου κόσμου που δεν έφυγε ακόμη και ενός άλλου που δεν έχει γεννηθεί. Δεν αρκούσε η απόδραση στο παρελθόν, χρειαζόμαστε μια επιστροφή στο μέλλον.

Ο Μίστερ Μπιν της πολιτικής

Και απέναντι, ο Μπόρις Τζόνσον. Μια καρικατούρα, ένας γκροτέσκο γκαφατζής, ανάλγητος ταξικά, υπεροπτικά, αλαζονικά «ανώτερος», προορισμένος από γέννα να γίνει πρωθυπουργός και χωρίς τον παραμικρό ηθικό ή ιδεολογικό φραγμό στη φιλοδοξία του. Εχει παρομοιάσει τις μουσουλμάνες που φοράνε μπούρκα ή νικάμπ με «γραμματοκιβώτια», είπε την Αφρική «μαύρη ήπειρο», απαξίωσε την αστυνομική διερεύνηση παλιών υποθέσεων σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανήλικων από ανθρώπους του κατεστημένου λέγοντας πως είναι «χαμένα λεφτά», χαρακτήρισε την αντιμετώπιση της χώρας από την Ε.Ε. «ναζιστική τιμωρία».

Στην προεκλογική εκστρατεία μπήκε σε ψυγείο για να αποφύγει τις ερωτήσεις δημοσιογράφου, φωτογραφήθηκε κρατώντας τεράστιο ψάρι και τρώγοντας ένα κέικ με κρέμα στο πρόσωπο. Ενας γκροτέσκο κωμικός με μια μάσκα για πρόσωπο, ένα κακομαθημένο παιδί που κάνει «πρακτικά» αστεία στην αυλή του σχολείου.

Πολιτικοί ενός stand-up comedy μάς οδηγούν στη δυστοπία των έργων επιστημονικής φαντασίας, στην τραγωδία της μεταβιομηχανικής κοινωνίας των τειχών και των στρατοπέδων συγκέντρωσης: επαγγελματίες κωμικοί, όπως ο πρόεδρος Ζελένσκι στην Ουκρανία, ο πρωθυπουργός Σάρετς στη Σλοβενία, ή ερασιτέχνες και πιο επικίνδυνοι, όπως ο Τραμπ, ο Τζόνσον, ο Σαλβίνι.

Ανάλγητος πολιτικός. Δεν δέχτηκε να δει τη φωτογραφία του μικρού με πνευμονία που κειτόταν στο πάτωμα νοσοκομείου πάνω σε κουβέρτες επειδή δεν υπήρχε κρεβάτι λόγω της υποχρηματοδότησης του NHS. Και όταν ο δημοσιογράφος επέμεινε, του πήρε το τηλέφωνο και το έβαλε στην τσέπη του. Παρ’ ότι ο πατέρας του θύματος της τρομοκρατικής επίθεσης στο Λονδίνο είπε ότι ο Τζόνσον δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την τραγωδία για εκλογικούς λόγους διότι ο γιος του ήταν αντίθετος στην ισλαμοφοβία και αγωνιζόταν για την κοινωνική επανένταξη των φυλακισμένων, ο Τζόνσον επιτέθηκε στον Κόρμπιν, παρ’ ότι ο τρομοκράτης είχε αποφυλακιστεί την περίοδο των Συντηρητικών.

Ο μεγάλος του σύμμαχος Ρις-Μογκ δήλωσε ότι οι δεκάδες φτωχοί ένοικοι που κάηκαν στην πυρκαγιά του Grenfell Tower, σε μια από τις πιο πλούσιες περιοχές του Λονδίνου, έφταιγαν γιατί δεν είχαν τον «κοινό νου» για να σωθούν. Εφτακόσιοι (700) άστεγοι πέθαναν στους δρόμους πέρυσι, αλλά δεν απασχόλησε την κυβέρνηση. Μια οικονομία σε ύφεση, μια κοινωνία διαλυμένη, μια δημοκρατία σε υποχώρηση, όπως είδαμε με την αναστολή της λειτουργίας της Βουλής.

Καλώς ήρθατε στη δυστοπία του μέλλοντος

Η μεταπολεμική ιστορία της Βρετανίας διαπερνάται από μια μετα-αποικιοκρατική μελαγχολία. Η μεγαλοαστική τάξη ζει σε ένα παλαιοπωλείο περασμένων μεγαλείων, η εργατική σε μια ιστορία συνεχούς προδοσίας των ελίτ, από τα χαρακώματα του Βελγίου μέχρι την καταστροφή της παγκοσμιοποίησης. Η παρακμή άρχισε γύρω στο 1960. Η συμμετοχή στην Ε.Ε. ήταν μια αναγνώριση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι πια μεγάλη δύναμη και ότι χρειάζεται να είναι σε club με άλλους για να επιβιώσει. Τώρα, φεύγοντας, η παρακμή θα συνεχιστεί σε ένα σπιράλ προς τα κάτω. Το Βασίλειο από Ηνωμένο θα γίνει Διαιρεμένο: η Σκοτία θα ανεξαρτητοποιηθεί, η Βόρεια Ιρλανδία θα προχωρήσει προς την ένωση με τη Δημοκρατία, η Αγγλία θα χωριστεί μεταξύ της κοσμοπολίτικης μεγαλούπολης και των ξεχασμένων πόλεων ενός πληθυσμού που δεν έχει δουλειές ή ελπίδες. Αποικία των Αμερικανών, θα έχουμε γυρίσει στην αντεστραμμένη εικόνα της ιστορίας της νεωτερικότητας.

* Ο Κώστας Δουζίνας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρόεδρος του Ιδρύματος «Νίκος Πουλαντζάς»

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…

«Η ΛΑΡΚΟ ανήκει στους εργάτες» – Μαζικό συλλαλητήριο για τη ΛΑΡΚΟ στο κέντρο της Αθήνας

6167427

«Η ΛΑΡΚΟ ανήκει στους εργάτες» – Μαζικό συλλαλητήριο για τη ΛΑΡΚΟ στο κέντρο της Αθήνας

Στο μαζικό συλλαλητήριο για την ΛΑΡΚΟ συμμετέχουν και άλλα σωματεία, φορείς, συνδικάτα αλλά και φοιτητικοί…