Η δεκαετία που νίκησε η τρομοκρατία

Τι έγινε λέω από μέσα μου, πάλι δουλειά θα έχω αύριο σκέφτομαι μιας και τα Σαββατοκύριακα δεν είναι για όλους ημέρες ξεκούρασης. Παρόλα αυτά δεν μπήκα στον κόπο να ανοίξω την είδηση. Είχα ήδη «υπερπληροφορηθεί» όπως το λέω εγώ εκείνη την ημέρα. Είκοσι λεπτά αργότερα, το κινητό ανάβει και πάλι για μια δεύτερη ειδοποίηση «Χάος στο Παρίσι: Πυροβολισμοί και όμηροι στο θέατρο Μπατακλάν». Ο τίτλος ήταν αρκετά τρομολαγνικός για να μην τον ανοίξω. Συγκεχυμένες πληροφορίες συνέθεταν μια είδηση που ξαφνικά έπαυε να είναι συνηθισμένη. «Κάτι γίνεται στο Παρίσι» λέω στη φίλη μου, «μοιάζει σοβαρό». «Καλά άστα αυτά τώρα και διασκέδασε» μου λέει και με πείθει τόσο που έκλεισα ακόμα και τα δεδομένα. Το δημοσιογραφικό μικρόβιο όμως της ενημέρωσης υπάρχει πάντα και παντού. Μισή ώρα μετά μπαίνω να διαβάσω τις εξελίξεις. Ακόμα θυμάμαι πως είχα ανατριχιάσει από αυτά που διάβαζα. Δεν ήταν κάτι απλό, δεν ήταν κάτι συνηθισμένο. Οι εικόνες και τα βίντεο από τη στιγμή των επιθέσεων σόκαραν ακόμα και τον ποιον αδιάφορο. Δεν ήταν μια τρομοκρατική επίθεση στο Ιράκ, το Ιράν, το Πακιστάν, τη Συρία που ήταν κάτι συνηθισμένο να ακούμε. Ήταν δίπλα μας, στα αδέρφια μας (όπως συνηθίζουμε να αποκαλούμε τους Γάλλους), εκεί που πριν μερικές μέρες κάποιοι είχαν πάει διακοπές, εκεί που έχουμε φίλους, εκεί που έχουμε σπουδάσει. Με λίγα λόγια στο σπίτι μας, στην Ευρώπη. 

Ήταν μια άλλη 11η Σεπτεμβρίου. Κι αν εκείνη η μέρα άλλαξε τον κόσμο, η 13η Νοεμβρίου άλλαξε σίγουρα την Ευρώπη. Και αυτή ήταν μόνο η αρχή μιας νέας σκοτεινής εποχής για εκείνη. Τα έχουν βάλει με τους Γάλλους άρχισαν να σχολιάζουν έμπειροι αναλυτές. Δεν ήταν όμως μόνο οι Γάλλοι ο στόχος, αλλά ολόκληρη η Γηραιά Ήπειρος. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τρομοκρατικά χτυπήματα όπως αυτό στα γραφεία του σατιρικού γαλλικού περιοδικού ‘Charlie Hebdo’ στις 7 Ιανουαρίου του 2015 με 12 νεκρούς, το τρομοκρατικό χτύπημα στο αεροδρόμιο και το μετρό των Βρυξελλών τον Μάρτιο του 2016 με 32 νεκρούς, αυτό στη Νίκαια της Γαλλίας τον Ιούλιο του 2016 με 84 νεκρούς,  στις 19 Δεκεμβρίου στην χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου με 12 νεκρούς, την 1η Ιανουαρίου του 2017 στο κλαμπ Ρείνα της Κωνσταντινούπολης με 39 νεκρούς ή στο Μάντσεστερ Αρένα τον Μάιο του 2017 με 23 νεκρούς. Η ανάληψη της ευθύνης σε κάθε επίθεση ήταν πάντα η ίδια, το Ισλαμικό Κράτος.

Λέξεις όπως «τρομοκρατία», «επιθέσεις», «τζιχαντιστές», «ISIS», «μοναχικοί λύκοι» έγιναν συνήθεια για τα επόμενα χρόνια, μέχρι και σήμερα αγγίζοντας σχεδόν τα όρια της ρουτίνας. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις αποτελούν αδιαμφισβήτητα φαινόμενο της δεκαετίας διαμορφώνοντας ένα νέο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο στρατός πλημμύρισε τους δρόμους, όπως στο Β΄ Παγκόσμιο για χάρη της ασφάλεια των πολιτών. Κι αν η εικόνα αυτή φάνταζε στην αρχή παράξενη, στη συνέχεια έγινε συνήθεια. Σε όλες τις Ευρωπαϊκές πόλεις αστυνομία και στρατός κυκλοφορούν με το δάχτυλο στην σκανδάλη. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες που μέχρι το 2014 είχαν ως δευτερεύον θέμα στην ατζέντα τους την τρομοκρατία, ξαφνικά το θεώρησαν προτεραιότητα αφού πρώτα πιάστηκαν στον ύπνο. Επέβαλλαν νόμους στο όνομα της ασφάλειας, που παραβίαζαν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Ο οικονομικός αντίκτυπος για την ΕΕ εξίσου μεγάλος. Αν μια μαζική τρομοκρατική επίθεση είναι πιθανόν να κοστίζει στο Ισλαμικό Κράτος περίπου 8.000 ευρώ, η ζημιά που προκάλεσαν στην οικονομία της Ευρώπης ήταν πολύ μεγαλύτερη. Τομείς όπως το εμπόριο, οι επενδύσεις, οι μεταφορές και ο τουρισμός επλήγησαν σημαντικά. Την περίοδο 2004-2016, η τρομοκρατία στοίχησε στην ευρωπαϊκή οικονομία 185 δισεκατομμύρια 431 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με έκθεση για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας.

Αλλά μέσα σε όλα αυτά ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα διογκώθηκε, αυτό της ξενοφοβίας. Ένα αντι-μουσουλμανικό αίσθημα άρχισε να καλλιεργείται και η παρουσία περίπου 25 εκατομμυρίων μουσουλμάνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε να δημιουργεί καχυποψία και μίσος. Οι μουσουλμάνοι άρχισαν να θεωρούνται ξαφνικά απειλή για την εθνική ταυτότητα, την εσωτερική ασφάλεια και τον κοινωνικό ιστό. Μια θρησκεία, το Ισλάμ, μετατράπηκε σε φόβος, για τους Ευρωπαίους. Εν έτη 2019 και προσεχώς 2020, το ζήτημα δεν περιορίζεται στους μουσουλμάνους, αλλά γενικεύεται στους μετανάστες. Το διαφορετικό που πάντα δημιουργεί μια μικρή ανησυχία, έγινε κίνδυνος. Η δυσαρέσκεια απέναντι στους Ευρωπαίους ηγέτες για την αδράνειά τους ως προς την ασφάλεια των πολιτών απέναντι στην τρομοκρατία ήταν αρκετή για ορισμένους εθνικιστές να αδράξουν την ευκαιρία για να σπείρουν τον φόβο και ταυτόχρονα την ελπίδα για κάτι καλύτερο, προβάλλοντας τα δικά τους πολιτικά σχέδια ως μοναδική λύση. Ακροδεξιά κόμματα όπως της Λεπέν στη Γαλλία, του Όρμπαν στην Ουγγαρία, του Σαλβίνι στην Ιταλία, του Γκέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία αλλά και η Χρυσή Αυγή εδώ στην Ελλάδα, τα είδαμε να κερδίζουν  έδαφος παρουσιάζοντας την μετανάστευση ως απειλή. 

Και κάπως έτσι η αναζήτηση μιας δεύτερης ευκαιρίας για μια νέα ζωή έγινε ισχυρό όπλο στα χέρια ορισμένων που το χρησιμοποίησαν για να διεκδικήσουν μερίδιο στην εξουσία. Ρίχνοντας μια τελευταία ματιά πίσω, συνειδητοποιούμε ότι η τρομοκρατία και ο φόβος νίκησαν και δεν νικήθηκαν. Είναι η κληρονομιά που άφησε πίσω της μια ολόκληρη δεκαετία. Και ακόμα κι αν επιμένουμε πως ο κόσμος πάει μπροστά όσο περνάνε τα χρόνια, σε κάποια θέματα παραμένει κολλημένος και τελικά όπως λέει και το τραγούδι «όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν».