Σάρα Κέιν: Παραβιάζοντας τα όρια του θεατή (In-yer-face theatre)

Με αφορμή την παράσταση “Blasted” που ανεβαίνει στο θέατρο Πορεία, αξίζει να ρίξουμε μία πιο κοντινή ματιά στη ζωή και το έργο της εκρηκτικής Σάρα Κέιν. H Σάρα Κέιν γεννήθηκε το 1971 στο Μπρέντγουντ του Έσσεξ. Ήταν κόρη μιας δασκάλας και ενός δημοσιογράφου. Από μαθήτρια εκδήλωσε την ανήσυχη και δημιουργική φύση της, ασύμβατη με τα αυστηρα πλαίσια και την πειθαρχία του εκπαιδευτικού συστήματος. Από πολύ νωρίς, ψάχνεται, προβληματίζεται και ασφυκτιά, αναζητώντας καταφύγιο στις καλές “εκλάμψεις” ορισμένων καθηγητών που εκτιμάει. 

Η δημιουργικότητα της απελευθερώθηκε με το θέατρο και το διάβασμα. Γράφει συνέχεια και δοκιμάζει τον εαυτό της σε καινούργια πράγματα. Θέλει να καθορίσει μόνη της την πορεία και την ταυτότητα της και μάχεται διαρκώς για να το καταφέρει.

Σπουδάζει θέατρο στο πανεπιστήμιο του Μπρίστολ. Γρήγορα συγκρούεται με τους καθηγητές της και το “κατεστημένο” που την πνίγει και διεκδικεί την ελεύθερη έκφρασή της. Κάποιο από τα δοκίμια της χαρακτηρίζεται πορνογράφημα και εκείνη θυμωμένη εκτοξεύει στον καθηγητή της περιοδικά πορνό.Το 1992 ξεκινάει μεταπτυχιακό στο πανεπιστήμιο του Μπέρμινχαμ, έχοντας συνειδητοποιήσει πως δεν θέλει να γίνει ακαδημαϊκός. Προτιμάει να ασχοληθεί με το θέατρο “επειδή δεν έχει μνήμη”. Τις δύο πρώτες σκηνές του “Blasted” τις έγραψε κατά τη διάρκεια των σπουδών της. Αναζητά την πρωτοτυπία στο θεατρικό βίωμα. Νοιώθει υποχρέωση να εκφράσει αυτούς που δεν μπορούν να εκφραστούν. 

Το έργο της (In – yer -face theatre)

Η Σάρα Κέιν έγραψε πέντε θεατρικά έργα κατά τη διάρκεια της ζωής της, που ταρακούνησαν για τα καλά το βρετανικό θέατρο και σόκαραν με τη βιαιότητα και τον ωμό ρεαλισμό τους. Απέσπασε τα χειρότερα σχόλια, αλλά υπήρξαν και αρκετοί που αναγνώρισαν το σπάνιο ταλέντο της και πίστεψαν σε αυτήν.

Η ταραχώδης δεκαετία του ’80 στη Βρετανία, αποτέλεσε την αφορμή να αναδυθεί μία νέα γενιά ταλαντούχων συγγραφέων, όπως η Άντρεα Ντάμπαρ, ο Χανίφ Κιουνέισι, η Σάρα Ντάνιελς και ο Τζιμ Κάρτράϊτ. Η πιο αντιπροσωπευτική συγγραφέας του κινήματος “in-yer-face theatre”, η Σάρα Κέιν,αποκάλυψε τις αλήθειες που έκρυβε μέσα της, κατακεραυνώνοντας την κοινωνική υποκρισία και το κατεστημένο της εποχής.Το Ρόγιαλ Κορτ έγινε εκείνη την περίοδο ένα από τα πιο “μοντέρνα” θέατρα της Ευρώπης. Με τα έργα που ανέβαζε, προσπαθούσε να αναπαραστήσει την πραγματικότητα χωρίς περιορισμούς και χωρίς όρια, “ενοχλώντας” τον θεατή μέχρι να γίνει κομμάτι της παράστασης. 

Το 1995, το Ρόγιαλ Κορτ ανέβασε το πρώτο έργο της Σάρα Κέιν “Blasted” και η αντίδραση των κριτικών ήταν η συνολική απόρριψη και κατακραυγή για τις σοκαριστικές σκηνές του. 

Ο Τζακ Τίνκερ της Daily Mail έκανε λόγο για «αηδιαστική γιορτή βρομιάς», ενώ ο Τσαρλς Σπένσερ της Telegraph το αποκάλεσε «δυσάρεστο έργο».

Το τελευταίο της κείμενο 4.48 Ψύχωση είναι αυτοβιογραφικό και αποτυπώνει τη συνειδητή της άρνηση να ενταχθεί σε έναν κόσμο που δεν (την) καταλαβαίνει. Σε έναν κόσμο που νοιώθει ότι προσπαθεί να την περιχαράξει στα όρια του και να τη “ρουφήξει”. Η πορεία της προς την αυτοκτονία είναι για εκείνη μονόδρομος, αφού χρόνια έπασχε από βαθιά κατάθλιψη. “Δεν υπάρχει φάρμακο στη ζη που να μπορεί να κάνει τη ζωή να έχει νόημα”, έλεγε.

Το επεισοδιακό τέλος

Η πρώτη της απόπειρα να αυκτονήσει έπεσε στο κενό. Μετά από μία γερή δόση χαπιών, άφησε πίσω της ένα σημείωμα με την φράση “με σκότωσα”. Οδηγείται στο νοσοκομείο υπό αυστηρή επιτήρηση, αλλα η νοσοκόμα που είναι υπεύθυνη για την “επίβλεψη” της ξυπνάει μόνο όταν ένας άλλος ασθενής προκαλεί επεισόδιο. Η Σάρα Κέιν κρεμάστηκε με τα κορδόνια των παπουτσιών της και ο πατέρας της έκανε μήνυση στο διοικητικό προσωπικό για εγκληματική αμέλεια. 

Η Σάρα Κειν αυτοκτόνησε σε ηλικία 28 ετών. Παραδόξως, από τα έργα της δεν λείπει ο ρομαντισμός και η τρυφερότητα, η αναζήτηση ενός βαθύτερου νοήματος στη ζωή, πάντα μέσα από το πρίσμα της θλίψης.

“Με το που συνειδητοποιήσεις  ότι η ζωή είναι πολύ σκληρή και βάναυση, η μόνη λύση είναι να ζήσεις  με όσο πιο πολύ ανθρωπισμό, χιούμορ και ελευθερία μπορείς”.

«Δε θεωρώ τα έργα μου καταθλιπτικά, ούτε πιστεύω ότι τους λείπει η ελπίδα. Βέβαια, ας μην ξεχνάμε ότι το αγαπημένο μου συγκρότημα είναι οι Joy Division, γιατί τα τραγούδια τους με ανεβάζουν. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αισιόδοξο, πιο ελπιδοφόρο από το να δημιουργείς κάτι όμορφο για την απελπισία ή μέσα από απελπισία». 

Η αναγνώριση

Αρκετά χρόνια μετά το θάνατο της το 2005, η εφημερίδα Guardian προσπάθησε να αποκαταστήσει το έργο της και το όνομα της γράφοντας: “Είναι η δημόσια συγγνώμη μιας μεγάλης εφημερίδας προς την οικογένεια και τους φίλους της έξι χρόνια αργότερα. Η αναγνώριση μιας συγγραφέως, της οποίας τα έργα μέχρι και σήμερα δεν έχουν παιχτεί στις μεγάλες σκηνές της Βρετανίας”. 

 

 

Η ζωή της και η απόφασή της να αυτοκτονήσει δεν έπαψαν στιγμή να απασχολούν τον κόσμο του θεάτρου. Αρκετά χρόνια μετά το θάνατο της, η Σάρα Κέιν αναγνωρίστηκε ως μία μεγάλη συγγραφέας της γενιάς της. Τα έργα της εξακολουθούν να ανεβαίνουν με εντυπωσιακή συχνότητα στα θέατρα όλου του κόσμου. 

Μία μικρή ματιά στη δουλειά της…

Blasted (1995)

«Δεν υπάρχει Θεός. Ούτε Άη-Βασίλης. Ούτε νεράιδες. Ούτε μάγισσες. Ένα γαμημένο τίποτα. Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει Θεός απλά και μόνο επειδή θα ήταν καλύτερα αν υπήρχε».

Phaedra’s Love (Φαίδρας Έρως – 1996)

ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ: «Μερικοί τά ‘χουν καταφέρει. Δεν σκοτώνουν τον χρόνο τους, τον ζουν. Ευτυχισμένοι. Με τους εραστές τους.
Τους μισώ».

Cleansed (Καθαροί Πια – 1998)

«ΡΟΝΤ: Τι σκέφτεσαι;
ΚΑΡΛ: Πως θα σ’ αγαπάω για πάντα.
ΡΟΝΤ: (γελάει)
ΚΑΡΛ: Πως δεν θα σε προδώσω ποτέ.
ΡΟΝΤ: (γελάει πιο δυνατά)
ΚΑΡΛ: Πως δεν θα σου πω ποτέ ψέματα.
ΡΟΝΤ: Μόλις είπες το πρώτο.»

4.48 Psychosis (Η Ψύχωση των 4:48 – 2000)

Στις 4.48

“Όταν κάνει επιδρομή η κατάθλιψη
θα κρεμαστώ στον ήχο της ανάσας του εραστή μου
Δεν θέλω να πεθάνω
Έχω τόσο αποκαρδιωθεί από το δεδομένο της θνητότητάς μου που έχω αποφασίσει να αυτοκτονήσω”.