ΜΖ

Μιλτιάδης Ζαμπάρας

Ο Μάρξ, ο Κέυνς και ο Φρίντμαν σε καραντίνα

Πως θα σας φαίνονταν να βρίσκονταν στο ίδιο δωμάτιο εν μέσω πανδημίας ο Μάρξ, ο Κέυνς και ο Φρίντμαν; Το σίγουρο είναι ότι σε συνθήκες καραντίνας θα είχαν αρκετό χρόνο να κουβεντιάσουν. Τι θα σκέφτονταν; 

Πως θα ανέλυαν την υπάρχουσα κατάσταση με βάση τις θεωρίες που ανέπτυξαν; Τι από τα όσα σχολαστικά ανέλυσαν και υποστήριξαν θα αναθεωρούσαν;  Ποιος άραγε σήμερα θα δικαιώνονταν;

Ο Μίλτον Φρίντμαν, ιδρυτής της Σχολής του Σικάγο, οικονομικός σύμβουλος του ρεπουμπλικανού Προέδρου των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν, υπέρμαχος της «ελευθερίας» των αγορών σίγουρα θα δυνασχετούσε. Η πολιτική του φιλοσοφία τόνιζε τα πλεονεκτήματα ενός οικονομικού συστήματος ελεύθερης αγοράς με μηδαμινή κρατική παρέμβαση.

Απέρριπτε τη χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής ως εργαλείο τόνωσης της ζήτησης και υποστήριζε ότι ο ρόλος της κυβέρνησης στην καθοδήγηση της οικονομίας θα πρέπει να περιοριστεί δραστικά. Σήμερα θα υποστήριζε τα ίδια με το ίδιο σθένος;  

Ο Τζων Κέυνς μάλλον θα ένοιωθε δικαιωμένος μιας και τηρουμένων των αναλογιών, η παρούσα κατάσταση μοιάζει με εκείνη του 1929 όπου το ¼ του παγκόσμιου εισοδήματος χάθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης. Με το έργο του “Γενική Θεωρία” έδωσε έμφαση στο ρόλο της κρατικής παρέμβασης ως ανάχωμα στις υφεσιακές συνθήκες των κρίσεων. Είχε επίσης υποστηρίξει ότι ακόμα και τα «αμφίβολα» χρησιμότητας για την οικονομία δημόσια έργα και υποδομές, μπορούν να αποδίδουν πολλαπλώς σε συνθήκες σοβαρής κρίσης. Μάλλον είχε πέσει μέσα σε αυτό, αν αναλογιστούμε τις όψιμες (λεκτικές) μετατοπίσεις ακραία νεοφιλελεύθερων (Μητσοτάκης) υπέρ ενός δημόσιου συστήματος υγείας, υπερθεματίζοντας την αξία της δημόσιας περίθαλψης.

Ο Καρλ Μαρξ θα κάθονταν αρχικά λιγομίλητος, κοιτώντας με το βλοσυρό βλέμμα τους άλλους δύο. Το σίγουρο είναι ότι θα μιλούσε έξω από τα δόντια για την χρεωκοπία του καπιταλιστικού μοντέλου παραγωγής και ότι οι κρίσεις είναι έμφυτο στοιχείο του συστήματος στο οποίο ζούμε. Πιο σοφός από το 1870, και έχοντας ζυμωθεί πολιτικά με τις εμπειρίες και τα διδάγματα των τελευταίων 100 χρόνων, ίσως στο λιγοστό χρόνο που θα μιλούσε να απεύθυνε ένα ερώτημα στους συνομιλητές του: «Ωραία λοιπόν, Σας ικανοποιεί το υπάρχον σύστημα κύριοι; Πρέπει να αλλάξουμε μοντέλο παραγωγής ναι ή όχι;»  

Από το 1991 ως τις μέρες μας, η νεοφιλελεύθερη αντίληψη ήταν (και είναι) κυρίαρχη. Στις αρχές του 2000, το αποτύπωμα του νεοφιλελευθερισμού είχε καταλήξει να γίνει αποτύπωμα της πλειονότητας της κοινωνίας. Στον τρόπο σκέψης, στις συνήθειες, στην καθημερινή στάση. Ακόμα και στο όραμα. Βλέπε «Ισχυρή Ελλάδα», να πιάσω την καλή, εύκολος πλουτισμός κλπ. Οι μικρές χαραμάδες φωτός όπως τα κοινωνικά φόρουμ, τα κινήματα στα χρόνια των μνημονίων, οι αριστερές κυβερνήσεις στη Νότια Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, δημιούργησαν ρωγμές, όχι όμως τόσο ικανές ώστε να αμφισβητηθεί πλήρως το νεοφιλελεύθερο πρόταγμα. Συνέχισε να πείθει ακόμα και όταν το ίδιο έπεφτε σε αντιφάσεις. π.χ. Γιατί πρέπει να πληρώσουμε εμείς την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών όταν όλα αυτορυθμίζονται; 

Είναι βέβαιο ότι η έλευση και τα αποτελέσματα της πανδημίας δημιούργησαν ένα σημείο τομής. 

Την επόμενη φορά δεν θα υπάρχει δικαιολογία αν βρεθούμε απροετοίμαστοι. Το δημόσιο σύστημα υγείας είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση υγειονομικών κρίσεων που εμφανίζονται σε μικρή, μέση και μεγάλη κλίμακα. Με έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας που ήταν πάντα (συνειδητά εκχωρημένο στους ιδιώτες τα τελευταία 30 χρόνια) ο φτωχός συγγενής της δημόσιας περίθαλψης. 

Χωρίς ντετερμινιστικές αυταπάτες ότι όλα θα γίνουν νομοτελειακά, πρέπει να βάλουμε τα δικά μας σημεία «σήμανσης» στο δρόμο που θέλουμε να χαράξουμε. Όλα θα είναι αλλιώς και όλα πρέπει να επανακαθοριστούν. Κυρίως όμως αρχικά πρέπει να όλα να επανανοηματοδοτηθούν στο νέο πλαίσιο. Και αυτό θα γίνει εάν περιγράψουμε την επαναθεμελίωση του κοινωνικού κράτους στη μετά κορονοϊού εποχή. Μια κοινωνία χωρίς κοινωνικές αποστασιοποιήσεις, με ισχυρή την κουλτούρα της πρόληψης και αγωγής υγείας. Όπου οι σχέσεις εργασίας, η εκπαίδευση και το σύστημα υγείας θα επανακαθοριστούν στο πλαίσιο των κοινωνικών αναγκών, ως αντιστάθμισμα των νέων κρίσεων που θα έρθουν. Η ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού δεν έχει γίνει ακόμα. Η αλλοίωση όμως του αποτυπώματος του στην κοινωνία και στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων είναι γεγονός. Ας πάμε στο επόμενο βήμα.

* Ο Μιλτιάδης Ζαμπάρας είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής, πρ. υποδιοικητής Υγειονομικής Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Ηπείρου και Ιονίων Νήσων 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr

Διπλός ισχυρός σεισμός ταρακούνησε τη μισή Ελλάδα: Τι είναι γνωστό μέχρι τώρα – Οι πρώτες εκτιμήσεις

σεισμός

Διπλός ισχυρός σεισμός ταρακούνησε τη μισή Ελλάδα: Τι είναι γνωστό μέχρι τώρα – Οι πρώτες εκτιμήσεις

Δύο ισχυροί σεισμοί σημειώθηκαν στην Ηλεία - Οι πρώτες εκτιμήσεις από τους σεισμολόγους