Η «Αηδία» του Λάνθιμου

Τo παραδέχεσαι: οι ταινίες του Λάνθιμου έχουν πάντα κάτι που σε αναστατώνει, σε ενοχλεί. Δεν μπορείς να χωθείς στην πολυθρόνα του σινεμά και να τις παρακολουθήσεις χωρίς κάποιο κόστος.

Είναι από αυτές που δείχνουν τα πράγματα λίγο σκληρότερα απ’ όσο αντέχεις («Ο κυνόδοντας»), που η κριτική ειρωνεία τους δεν σε πιάνει ξώφαλτσα αλλά νιώθεις να σε διαπερνά («Ο αστακός»), που οι αλληγορίες τους λένε κάτι παραπάνω από αυτό που εκ πρώτης όψεως συλλαμβάνεις με το διαθέσιμο δυναμικό των αισθήσεων («Ο θάνατος του ιερού ελαφιού»).

Και ήρθε αυτή η τελευταία του ταινία. Εξωτερικά συνηθισμένη: μια ακόμα βασίλισσα μες σε ένα ακόμα παλάτι, κυνικά «παιχνίδια» εξουσίας, δραματικές προσωπικές ιστορίες βυθισμένες στο αδιέξοδο, καπρίτσια κεκλεισμένων των θυρών. Ναι, οι εστεμμένοι είναι σίγουρα ένα θέμα διαχρονικό, πολυπαιγμένο, σταθερή αξία για την καλλιτεχνική έμπνευση.

Κι εκεί που απλώνεσαι στη θωπευτική επανάληψη των γνώριμων εικόνων του παραμυθιού να την πάλι αυτή η αίσθηση δυσαρέσκειας, αυτή η παράξενη ενόχληση που αρχίζει να σε καταλαμβάνει.

Καρέ, καρέ νιώθεις να εγκλωβίζεσαι μέσα στους εσωτερικούς χώρους του παλατιού που πλαταίνουν και μακραίνουν αφύσικα, μέσα στους δαιδαλώδεις διαδρόμους απ’ όπου μοιάζει να μην υπάρχει διέξοδος διαφυγής, δίπλα σε κλουβιά όπου ζουν φυλακισμένα τα υποκατάστατα μιας ζωής, κάτω από μεταξωτά σκεπάσματα όπου το τίμημα της εύνοιας πληρώνεται με πολύ σάλιο, μπροστά σε παιχνίδια όπου οι παρατρεχάμενοι της αυλής εξευτελίζουν ώσπου να έρθει η σειρά τους να εξευτελιστούν κι αυτοί, όπου οι εξυπηρετημένοι χάνουν εν μία νυκτί την υψηλή προστασία, όπου ο κόσμος έξω από το παλάτι εξαφανίζεται ως διά μαγείας και οι πολιτικές αποφάσεις παίρνονται μέσα σ’ αυτό από το κατεστημένο με τη διαμεσολάβηση των «έμπιστων».

Κι ανάμεσά τους αυτή η ξεπεσμένη λαίδη, η καλομαθημένη ψηλομυτού που απευθύνεται στη μακρινή μεγαλόσχημη συγγενή της για μια μικρή εκδούλευση: να τρυπώσει δίπλα της στο παλάτι. Η φιλόδοξη, ανηδονική νεαρή που θέλει διακαώς να αποκατασταθεί, να κερδίσει μια θέση στην ιεραρχία και που, παρακολουθώντας προσεκτικά τη μακρινή συγγενή της, μυείται στο παιχνίδι της αναρρίχησης: έμπιστη, υποτακτική, χρήσιμη, προσαρμόσιμη, μέχρι να έρθει η κατάλληλη στιγμή…

Κι έτσι έγκλειστος στον εσωτερικό χώρο (σκηνικό και ψυχικό) αυτής της λυσσαλέας μάχης για την εύνοια της εξουσίας σαν να μπερδεύεις τον χρόνο και να ξεχνάς ότι η ταινία είναι ιστορική. Και μέσα στη δίνη της ενόχλησής σου η Αμπιγκέιλ των αρχών του 18ου αιώνα γίνεται πρόσωπα και εικόνες της δικής σου ζωής.

Κοπελίτσες που γδύνονται ή ντύνονται, για να ζυγίσουν με το έμπειρο βλέμμα τους οι ειδικοί αν είναι «έτοιμες για όλα» προκειμένου να κερδίσουν συμβόλαια σε φωτεινές πασαρέλες με σκοτεινά παρασκήνια. Ψεύτικα ζευγάρια που προσποιούνται μεγάλους έρωτες και δείχνουν «έτοιμα για όλα» μπροστά σε κάμερες που μετρούν τη διαθεσιμότητα τους επί σκηνής. Πολιτικοί και δημοσιογράφοι που παίρνουν το σχήμα του δοχείου που θα τους ζητηθεί παζαρεύοντας την αξία μεταπώλησης-προσαρμογής. Ασημοι και ασήμαντοι που γίνονται με αστρονομική ταχύτητα διάσημοι και «σημαντικοί» προσφέροντας κάθε είδους υπηρεσίες σε ένα non stop μιντιακό γιουσουρούμ.

Και μέσα σ’ αυτή τη σύγχυση νιώθεις να σε κατακλύζει μια πραγματική αηδία. Ναι, ο Λάνθιμος γυρίζει μια τέτοια ταινία σήμερα που αναβιώνει η λατρεία της εξουσίας και η μυθολογία της αξιότητάς της, που οι εστεμμένοι με ή χωρίς κορόνα γίνονται και πάλι το αντικείμενο ενός μετανοημένου θαυμασμού (όχι οι πολιτικοί εκπρόσωποί της αλλά η ίδια η οικονομική ελίτ), το εικόνισμα που χρειάζεται κάθε φτωχός για τη γονυκλισία του, το όνειρο που κάθε μικροαστός είναι έτοιμος να κάνει τα πάντα για να γευτεί… ακόμη κι αν κατά βάθος ξέρει ότι η βασίλισσα όσο άρρωστη ή «ανίκανη» κι αν φαίνεται, είναι αυτή που τελικά θα επιβληθεί (η τελευταία σκηνή), γιατί το παιχνίδι έχει στηθεί γύρω από αυτήν και γι’ αυτήν.

Ο Λάνθιμος σε αναγκάζει να κοιτάξεις στον καθρέφτη της «προστατευόμενης» χυδαιότητας, να συρθείς μέσα κι έξω από τα κρεβάτια όπου για να γίνεις ο «ευνοούμενος» πρέπει να τρίψεις πολύ, όπου κανείς δεν καταλήγει πιο συμπαθητικός ή πιο αντιπαθητικός από τον άλλον γιατί όλοι σου έχουν προκαλέσει την ίδια αποστροφή.

Το μακροβιότατο φλερτ με την εξουσία αλληγορικά επικαιροποιημένο και χωρίς προσχήματα. Ετσι που δεν μπορούν να ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα, εις τους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

(Και μάλλον δεν μπορούν να πάρουν και το Οσκαρ.)

*Η Αλεξάνδρα Μητσιάλη είναι συγγραφέας

Πηγή: efsyn.gr

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr