Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της Αθήνας

Ποιοι είναι οι επαρχιώτες που ήρθαν στην Αθήνα με τις γυναίκες τους μετά τον Εμφύλιο και «τσιμέντωσαν» την πόλη; Ποιοι «γκρέμισαν» τα νεοκλασικά και γιατί γέμισαν το λεκανοπέδιο με πολυκατοικίες; Πώς έμαθαν και ανέπτυξαν την τέχνη τους, από πού προέρχονται, ποιες τεχνικές και γνώσεις είχαν μαζί τους; Πώς τροποποίησαν τα εργαλεία τους για να ικανοποιήσουν τις νέες ανάγκες που αναδύονταν;

Πώς επικοινωνούσαν και διαπραγματεύονταν με τους μορφωμένους αρχιτέκτονες; Τι ζητούσαν οι γυναίκες τους; Με άλλα λόγια, ποια ήταν η ιστορία της συνάντησής τους με το «σχέδιο του μοντερνισμού»; Όσο παραμένουν αόρατοι αυτοί και αυτές οι «συν-δημιουργοί», η ιστορία της σύγχρονης Αθήνας εξακολουθεί να είναι ελλιπής, αν όχι και βαθιά παραπλανητική. Το ντοκιμαντέρ «Χτίστες, Νοικοκυρές και η Οικοδόμηση της Σύγχρονης Αθήνας» βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Ιωάννας Θεοχαροπούλου, το οποίο κυκλοφορεί φέτος σε νέα έκδοση από το Ίδρυμα Ωνάση.

Το ντοκιμαντέρ συμμετέχει στο Διεθνές Διαγωνιστικό Ντοκιμαντέρ – Stranger Than Fiction του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας και θα προβληθεί στις 26 Σεπτεμβρίου στο Τριανόν και την 1η Οκτωβρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας (Λαΐς). Όπως αναφέρουν οι σκηνοθέτες, Τάσος Λάγγης και Γιάννης Γαϊτανίδης «Η Αθήνα είναι η πόλη μας, εκεί που γεννηθήκαμε και ζούμε και την αγαπάμε σαν να είναι “το χωριό μας”.

Είναι, όμως, αντιφατική και σχεδόν άγνωστη καθώς η επαναλαμβανόμενη υφή των πολυκατοικιών απλώνεται τριγύρω κλονοποιημένη. Ένας χώρος σαν κείμενο αδιαπέραστο στη γενικότητα του, ακατανόητο, χωρίς εμφανείς ιστορικές αναφορές, πέρα από το ορόσημο της Ακρόπολης και μερικών διάσπαρτων, ασύνδετων μνημείων. “Πως χτίστηκε όλο αυτό;” διερωτάται κανείς. Σίγουρα όχι από αρχιτέκτονες και πολεοδόμους. Με αφορμή και οδηγό το βιβλίο της Ιωάννας Θεοχαροπούλου ψάξαμε στις ρωγμές της σύγχρονης αστικής μας Ιστορίας για να βρούμε ποιοι και ποιες ήταν αυτοί οι εσωτερικοί μετανάστες συν-δημιουργοί του χτισμένου περιβάλλοντός μας.

Ξεκινήσαμε με τις ίδιες προκατειλημμένες ιδέες ότι δηλαδή αυτοί κατέστρεψαν την Αθήνα, η “αντιπαροχή του Καραμανλή”, κλπ. Δεν γνωρίζουμε αν αυτές οι προκαταλήψεις και οι μύθοι για την Αθήνα θα πάψουν υπάρχουν. Απλώς τώρα πια, μια ακόμα ιστορία προστέθηκε, για τη δημιουργία της πιο παλιάς, καινούριας πρωτεύουσας της Ευρώπης.»