Το χρυσό «10» μιας ζωής μαύρης

Η σκυθρωπή αποστολή της Ρουμανίας δεν σήκωνε χωρατά. Οσοι αθλητές κρίνονταν ύποπτοι για αγκιτάτσιες και αιτήματα πολιτικού ασύλου κλειδαμπαρώνονταν στα δωμάτιά τους και έβγαιναν μόνο για προπόνηση και αγώνα. Στη Ρουμανία του 1976 όλοι οι πολίτες κρίνονταν ύποπτοι για αγκιτάτσιες και αιτήματα πολιτικού ασύλου.

Το αεροπλάνο επέστρεψε στο Βουκουρέστι βαρύτερο κατά τέσσερα χρυσά μετάλλια και ελαφρύτερο κατά 300 κιλά, αφού τέσσερις αθλητές βρήκαν αναπόδραστα τρόπο να αποδράσουν στη Δύση…

Τα τρία από τα τέσσερα χρυσά μετάλλια είχαν τη σφραγίδα του αγέλαστου κοριτσιού από τα Καρπάθια. Το λαστιχένιο κορμί των 45 κιλών έκρυβε μέσα του την καρδιά μιας πρωταθλήτριας που όμοιά της δεν είχε ξαναδεί ο παγκόσμιος αθλητισμός. «Η Κομανέτσι ήταν η πρώτη γυμνάστρια για την οποία ο ηλεκτρονικός πίνακας έγραψε 10.0» ισχυρίζονται τα βιβλία της Ιστορίας. Λάθος.

Η Κομανέτσι ήταν η αθλήτρια που άλλαξε την τεχνολογία. Τα μηχανήματα του διαβόλου δεν είχαν πρόβλεψη για τέταρτο ψηφίο, αφού ουδείς και ουδεμία τολμούσε να διανοηθεί το άριστα 10 στην ενόργανη. Μοιραία οι Καναδοί κατέφυγαν σε αλχημείες: «1.00» έγραψαν μετά την αψεγάδιαστη παράσταση της 14χρονης στους ασύμμετρους ζυγούς. Αριστα 1, δηλαδή 10! Ο άριστος «άσος» της Νάντιας έγινε σχεδόν ρουτίνα τις μέρες που ακολούθησαν, αφού εμφανίστηκε άλλες έξι φορές. Η Κομανέτσι κέρδισε το σύνθετο ατομικό, κέρδισε τη δοκό, μάζεψε και άλλα δύο μετάλλια για να γεμίσει πιο εύκολα τη βαλίτσα και ζωγράφισε το προσωπάκι της στις αφίσες της φίλαθλης και λιγότερο φίλαθλης οικουμένης.

Πίσω στην πατρίδα της οι στρατηγοί του Τσαουσέσκου καμάρωναν σαν γύφτικα σκεπάρνια. Η Ρουμανία είχε αποκτήσει το ζωντανό είδωλο που χρειαζόταν για να βαδίσει υπερήφανη προς μια νέα εποχή. Το έπαθλο που της παραδόθηκε πάνω στο κόκκινο χαλί του αεροδρομίου του Βουκουρεστίου ήταν ένα χρυσό σφυροδρέπανο. «Ηρωίδα της σοσιαλιστικής εργατιάς» έγραφε το παράσημο με το οποίο τη στόλισαν όσο ο εθνικός ύμνος παιάνιζε. Η Κομανέτσι το παρέλαβε με το χαμόγελο Ανατολικοευρωπαίας Τζοκόντα.

Αλλά αυτό δεν ήταν παρά το ξεκίνημα της ιστορίας μας. Στα 13 χρόνια που ακολούθησαν η Νάντια εξελίχτηκε σε απρόθυμο τρόπαιο ενός τυραννικού καθεστώτος, το οποίο δεν της επέτρεπε να ξεμυτίσει από τη βιτρίνα. Οταν ο προπονητής της Μπέλα Κάρολι αποσκίρτησε στις ΗΠΑ το 1981, η Κομανέτσι τέθηκε υπό διαρκή παρακολούθηση ενώ της αφαιρέθηκε το διαβατήριο. «Ακουγαν τα τηλεφωνήματά μου, με παρακολουθούσαν, μου έκαναν τη ζωή κόλαση». Η ίδια διαψεύδει τις ιστορίες τρόμου που κυκλοφορούσαν στη Δύση (ότι έκανε απόπειρα αυτοκτονίας, ότι υπήρξε σεξουαλικό υποχείριο του υιού Τσαουσέσκου), αλλά ομολογεί ότι της έκαναν τον βίο στο Βουκουρέστι αβίωτο.

Ώσπου πήρε τη μεγάλη απόφαση και απέδρασε από τη Ρουμανία στην Αυστρία μέσω Ουγγαρίας, διασχίζοντας βουνά μέσα στη νύχτα μαζί με άλλους έξι γυμναστές, τη νύχτα της 27ης Νοεμβρίου 1989. Μερικές εβδομάδες αργότερα ο Τσαουσέσκου γκρεμοτσακίστηκε με πάταγο από την εξουσία. «Εάν το ήξερα, θα περίμενα…».

Η 57χρονη Νάντια Κομανέτσι ζει στις ΗΠΑ μαζί με τον σύζυγο και πατέρα του γιου της, τον γυμναστή Μπαρτ Κόνερ, με τον οποίο γνωρίστηκε μέσα σε ένα πούλμαν αθλητών τον καιρό του Μόντρεαλ. Ο γάμος τους έγινε σε ένα πολύ διαφορετικό Βουκουρέστι, το 2009, είκοσι χρόνια μετά τη φυγή της κοπέλας που έβαλε τον ρουμανικό αθλητισμό στον χάρτη. «Είχε δέκα χιλιάδες κόσμο στους δρόμους. Δεν περίμενα τόση αγάπη. Ηταν η πιο συγκινητική μέρα της ζωής μου». Το χαμόγελό της βγαίνει αβίαστο πια…

* Περιοδικό HOT DOC #174, Γυναίκα, 09/03/19