Το χόρτο που γνωρίζαμε καλά

Η καλλιέργεια της κάνναβης και η χρήση της σε διάφορους τομείς όπως η υφαντουργία, η ναυτιλία αλλά και η φαρμακευτική ήταν συνήθεις πρακτικές στον ελλαδικό χώρο κατά την αρχαιότητα. Οπως αναφέρεται στο λεύκωμα του Μουσείου της Κάνναβης, οι πρώτες αναφορές για τη χρήση της κάνναβης στην αρχαιότητα εμφανίζονται τον 1ο αιώνα μ.Χ. στο βιβλίο του Διοσκουρίδη του Πεδάνιου «Περί ύλης της ιατρικής». Το βιβλίο, εκτός από τις θεραπευτικές της ιδιότητες, αναφέρει την ήμερη και την άγρια κάνναβη περιγράφοντας τις διαφορές και τις ομοιότητές τους. Δεν είναι όμως και η μοναδική αναφορά, καθώς νεότερες καταγραφές για την καλλιέργεια της κάνναβης συναντά κανείς στον Βυζαντινό Βάσο, ο οποίος μάλιστα στο βιβλίο του «Γεωπονικά» παρέχει και καλλιεργητικές συμβουλές.

Τη δεκαετία του ’60 σε ανασκαφή στους Τράχωνες Αλίμου εντοπίστηκε κομμάτι υφάσματος το οποίο έχει ταυτοποιηθεί ως καννάβινο και αποτελεί τμήμα της συλλογής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Καλλιέργεια κάνναβης στην Ηλεία καταγράφει και ο Παυσανίας στο βιβλίο του «Ηλιακά» τον 2ο αιώνα μ.Χ., ενώ στην Κύπρο συναντά κανείς τα λεγόμενα «Καννάβια». Πρόκειται, σύμφωνα πάντα με το λεύκωμα του Μουσείου της Κάνναβης, για χωριό της Κύπρου –το οποίο στην κυπριακή διάλεκτο λέγεται Καννάβκια– όπου η κάνναβη καλλιεργούνταν εκτεταμένα. Η καλλιέργεια κάνναβης και λινού ήταν διαδεδομένη στον ελλαδικό χώρο διότι όπως αναφέρεται τα χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή υφασμάτων, σχοινιών και σάκων σε επίπεδο οικοτεχνίας.

Σούπα με κάνναβη στη Φλώρινα

Καλλιέργεια κάνναβης συναντά κανείς κατά το παρελθόν και στη Φλώρινα, καθώς εκτός από τα σιτηρά οι κάτοικοι φύτευαν και μερικά χωράφια με κανναβούρι. Επρόκειτο για ποικιλία του φυτού που δεν είχε σχέση με ναρκωτικά, την κλωστική κάνναβη, την οποία χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο και όχι μόνο. Από τον βλαστό του φυτού οι ντόπιοι χρησιμοποιούσαν τις ίνες και έφτιαχναν σχοινιά, ενώ παράλληλα οι σπόροι του είχαν φαρμακευτική χρήση στα βρέφη. Συγκεκριμένα, τους ανακάτευαν με λίγο γάλα με το οποίο τάιζαν τα μωρά όταν έπασχαν από κολικούς. Με τους ίδιους σπόρους οι Πισοδερίτες και οι Μοναστηριώτες της Φλώρινας δημιουργούσαν μια νηστίσιμη σούπα την οποία «έτρωγαν κρύα με λίγο ψιλοκομμένο καρύδι».

Εμπόριο κάνναβης στην Αρκαδία το 1870

Στα μέσα του 19ου αιώνα η Τρίπολη και κυρίως η περιοχή της Μαντινείας αποτελούσαν το κέντρο της νόμιμης τότε εμπορίας και καλλιέργειας της κάνναβης. Μάλιστα, σύμφωνα με το λεύκωμα του Μουσείου της Κάνναβης, το 1870 ο νομός Αρκαδίας «πρωτοστατούσε στην καλλιέργεια της ινδικής κάνναβης», ενώ σύμφωνα με στοιχεία της εποχής η παραγωγή της το 1904 ανερχόταν σε περίπου 6.500 τόνους. Μάλιστα το σύνολό της εξαγόταν στο εξωτερικό και κυρίως στην Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με αναφορά του δημάρχου Ορχομενού της Μαντίνειας που δημοσιεύτηκε τον Μάρτη του 1887 στο μηνιαίο περιοδικό «Ελληνική Γεωργία» του Παναγιώτη Γ. Γεννάδιου, η καλλιέργεια και η παρασκευή του προϊόντος διδάχθηκαν από Αιγύπτιους, Κύπριους και άλλους μετανάστες χωρών της Ανατολής. Στην Τρίπολη η καλλιέργεια σταμάτησε το 1906 έπειτα από επίμονες πιέσεις των Βρετανών. Στην ουσία οι Βρετανοί απειλούσαν την ελληνική κυβέρνηση όταν εάν δεν έπαυε η καλλιέργεια της κάνναβης, δεν θα αγόραζαν στο εξής σταφίδα. Η τότε κυβέρνηση εισήγαγε νόμο προς ψήφιση στη Βουλή με τον οποίο φορολογούσε την καλλιέργεια ινδικής κάνναβης και απαγόρευε την εξαγωγή στην Αίγυπτο. Οπως προέκυψε από τις συζητήσεις στη Βουλή, η ψήφιση αυτού του νομοσχεδίου ήταν προαπαιτούμενο από την αιγυπτιακή κυβέρνηση για να υπογραφεί εμπορική συμφωνία μεταξύ των δύο κρατών η οποία θεωρούνταν πολύ σημαντική λόγω της ύπαρξης ελληνικού στοιχείου στη χώρα του Νείλου. Οι κινήσεις αυτές της ελληνικής κυβέρνησης προκάλεσαν την αντίδραση του ντόπιου πληθυσμού, διαμαρτυρίες του οποίου έφτασαν μέχρι και τη Βουλή αλλά μάταια. Μερικά χρόνια μετά, στις 7 Νοεμβρίου του 1925, θεσπίστηκε και η απαγόρευση του εμπορίου του.

Τα κανναβουργεία στην Ελλάδα

Στα χρόνια που ακολούθησαν πληροφορίες για καλλιέργεια κάνναβης εμφανίζονται το 1945 στη λίμνη των Γιαννιτσών η οποία είχε αποξηρανθεί. Η καλλιέργεια έγινε προκειμένου να καταστραφούν ορισμένα ζιζάνια, καθώς είναι «φυτό αποπνικτικό των ζιζανίων όταν φυτεύεται με πυκνή σπορά». Καλλιέργειες κάνναβης υπήρξαν μέχρι και τη δεκαετία του 1970 και στην περιοχή της Κωπαΐδας. Την παραγωγή απορροφούσε η εταιρεία Πάνομπελ που τη χρησιμοποιούσε για την παραγωγή οικοδομικών υλικών από φυτικές ίνες. Οι καλλιέργειες σταμάτησαν με το κλείσιμο του εργοστασίου. Ιδιαίτερης αναφοράς χρήζουν και τα κανναβουργεία τα οποία ανθούσαν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Ενα από αυτά ήταν στην Κέρκυρα και συγκεκριμένα στην περιοχή Γαρίτσα και ήταν γνωστό ως το κανναβουργείο του Δεσύλλα. Βουλευτής για πολλά χρόνια, προσπάθησε να ανακόψει την πτωτική πορεία του τομέα της κάνναβης. Μάταια όμως, με αποτέλεσμα να σταματήσει τη λειτουργία του στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Αντίστοιχο κανναβουργείο το οποίο διασώζεται μέχρι και σήμερα ως μνημείο υπήρχε και στην Εδεσσα, αλλά τα τελευταία χρόνια είναι κλειστό, καθώς και στη Θεσσαλονίκη. Το τελευταίο ονομαζόταν Βιομηχανία Λινού και Καννάβεως – ΒΙΛΚΑ και διέκοψε τη λειτουργία του τη δεκαετία του ’80. Κανναβουργείο υπήρχε όμως και στην Αθήνα και συγκεκριμένα στην οδό Καραολή και Δημητρίου, κοντά στο γήπεδο του Ολυμπιακού. Το συγκεκριμένο κανναβουργείο κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του 2000.