Γιώργος Σεφέρης: «Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου και αν βρίσκεται»

Ο Γιώργος Σεφέρης ήταν ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και διπλωμάτης που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1963 και ανήκει στη «Γενιά του ’30».

Σ’ αυτό τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται.

(Από την ομιλία του κατά την απονομή του Νόμπελ)

Στα ελληνικά γράμματα ο Γιώργος Σεφέρης εμφανίστηκε το 1931, με την ποιητική συλλογή Στροφή. Η καθιέρωση του Σεφέρη έγινε το 1935 με την ποιητική συλλογή Μυθιστόρημα. Εκτός από το πλούσιο ποιητικό έργο του, ο Σεφέρης διακρίθηκε και στον δοκιμιακό λόγο. Η βράβευσή του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας έγινε τον Δεκέμβριο του 1963 «για το υπέροχο λυρικό ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από ένα βαθύ αίσθημα για το ελληνικό πολιτιστικό ιδεώδες», όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της Σουηδικής Ακαδημίας.

Στις αρχές Αυγούστου του 1971 ο Γιώργος Σεφέρης εγχειρίστηκε στον δωδεκαδάκτυλο, αλλά πέθανε από μετεγχειρητικές επιπλοκές τα ξημερώματα της 20ης Σεπτεμβρίου του 1971. Η κηδεία του πήρε αντιδικτατορικό χαρακτήρα.

Αρκετοί συνθέτες έχουν μελοποιήσει ποιήματά του, όπως οι Μίκης Θεοδωράκης, Μίλτος Πασχαλίδης, Δήμος Μούτσης, Αργύρης Μπακιρτζής, Δημήτρης Αγραφιώτης, Θάνος Μικρούτσικος και πολλοί άλλοι.

Ο ποιητής μέσα από τα δικά του λόγια: 

Για την Πολιτική:

Σοβαρότητα και πολιτική είναι δύο πράγματα τέλεια ξεχωρισμένα.

Στη βάση κάθε συζήτησης εξυπακούεται ένα σιωπηρό συμβόλαιο. Χωρίς αυτό έχουμε ίσως πολλούς παράλληλους μονολόγους, αλλά δεν έχουμε διάλογο. Για την ώρα, είμαστε η χώρα των παράλληλων μονολόγων.

Τα ιδανικά της ειρήνης και της δικαιοσύνης, όσο νωρίτερα μπαίνουν στις καρδιές, τόσο βαθύτερα θα ριζώσουν και τόσο περισσότερο θα διατηρηθούν.

Μπορεί πολιτική να σημαίνει την τέχνη τού να κάνεις, δημόσια, πράγματα που ντρέπεσαι να κάνεις ή και να ομολογήσεις στο σπίτι σου.

Είναι πιο εύκολο να περάσει καμήλα από την τρύπα βελόνας, παρά Έλληνας πολιτικός να καταλάβει την Ελλάδα.

Η Ελλάδα, η χώρα των παράλληλων μονολόγων

Ευνουχισμένοι διανοούμενοι, μικροί ανίκανοι και τυφλοί κυβερνήτες

Για την Τέχνη:

Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη.

Η λογοτεχνία είναι δωρεάν στην Ελλάδα, γι’ αυτό και την εξευτελίζουν.

Η ποίηση είναι λογοτεχνία προφορική.

Η τέχνη είναι για όλους τους ανθρώπους, ποτέ για τις μάζες. Τα χειροκροτήματα ενός μεγάλου λαϊκού αμφιθεάτρου δε θα αποδείξουν ποτέ τίποτε, όσο κι αν είναι συγκινητικά. Διαφορά της πολιτικής από τη λογοτεχνία.

Η Τέχνη είναι το υψηλότερο μέσο που βοηθεί τους ανθρώπους να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον. Τίποτε δεν μας ενώνει καλύτερα από μια κοινή καλλιτεχνική συγκίνηση.

Κανένας τεχνίτης δεν είπε ποτέ: «λαέ του τόπου μου». (Αυτά τα λένε μόνο οι πολιτικοί). Αλλά μόνο: «αναγνώστη μου» ή «ακροατή μου».

Μεταφράζοντας, μαθαίνει κανείς τη δική του γλώσσα, δεν εννοώ εκείνη από την οποία μεταφράζει.

Πιο δύσκολο να συμπληρώσεις ένα στίχο, παρά να σηκώσεις ένα βράχο.

Για τον Έρωτα (Η επιστολή του στη Μαρώ)

Αθήνα, Κυριακή πρωί (29 Σεπτεμβρίου 1940).

«Μόλις τώρα πήρα το πρωινό μου και διάβασα το γράμμα σου. Ανάσανα που ξέρω πως έρχεσαι την Παρασκευή.

Δεν ξέρεις πώς σε περιμένω. Γιατί αυτές τις τελευταίες μέρες σ’ έχω φριχτά επιθυμήσει.

Τί τα θέλεις, σε στερήθηκα όλο το καλοκαίρι και γιατί ήσουν μακριά και γιατί ίσως, μ’ όλες αυτές τις ανόητες ιστορίες, κι όταν ήσουν ακόμα κοντά μου, δεν σε είχα όπως θα το ήθελα. – Όλο μου το σώμα πονεί από επιθυμία.

Σκέπτομαι πως μπορεί να σε κρατήσω γυμνή απάνω μου και όλα χάνουνται, όπου και να βρίσκομαι, ό,τι και να κάνω.

Είναι αστείο κάποτε να βλέπω τον εαυτό μου σαν έναν υπνοβάτη ή σαν έναν τυφλό που σε ψάχνει με τις παλάμες απλωμένες και με τα μάτια κλειστά.

Είμαι ελεεινά καυλωμένος, χρυσό, και δε σκέπτομαι τίποτε άλλο παρά πώς να σε γαμήσω ατέλειωτα μια ολόκληρη νύχτα».

Και δεν μπορώ να σου γράψω αλλιώς.

ΓΙΩΡΓΟΣ

[ΥΓ.] Γράψε μου δυο λόγια μόλις λάβεις το γράμμα. Και μην ξεχνάς να γράφεις σωστά τη διεύθυνσή μου.

Για τη Ζωή:

Το σπουδαίο δεν είναι ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας, ονειροπολώντας μιαν «άλλη», αλλά να κάνουμε να λαλήσει τούτη η ζωή, όπως μας δόθηκε, την καθημερινή, την ταπεινή, την ανθρώπινη, όπου το καθετί που μπορούσε να γυρέψουμε πρέπει να υπάρχει.