Για πρώτη φορά σε βινύλιο οι ηχογραφήσεις του ροκ συγκροτήματος της Αεροπορικής Βάσης της Σούδας (1966 – 1968)

Είναι αλήθεια πως αυτός ο σκαπανέας της ελληνικής δισκογραφίας, ο Δημήτρης Βασιλειάδης με την B-OTHER SIDE, την εταιρεία του, μας εκπλήσσει ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια: Ο κατάλογος του και ειδικά η ετικέτα «Lost Archives» περιλαμβάνει, μεταξύ πολλών άλλων, τις επανεκδόσεις των κασετών του Νικόλα Άσιμου, ένα live του Παύλου Σιδηρόπουλου με τους Απροσάρμοστους, των Sounds & Τάμμυ, αλλά και το πρωτόλειο συγκρότημα του Σταμάτη Σπανουδάκη από τα mid-60s. Μιλάμε πάντα για βινύλια ιδιαιτέρως επιμελημένα με άφθονο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό. Αυτή τη φορά, όμως, η συλλεκτική διάθεση της B-OTHER SIDE χτύπησε κόκκινο!

Όταν το 1965 φτιαχνόταν το ελληνικό ροκ συγκρότημα The Air Boys, ούτε τα ίδια τα μέλη του δεν θα φαντάζονταν ότι 53 χρόνια αργότερα θα βρισκόταν ένας τρελαμένος «εταιρειάρχης» και θα έφερνε στο φως τις λιγοστές «obscured» ηχογραφήσεις τους! Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, εφόσον οι Air Boys δεν ήταν ένα «όποιο κι όποιο» συγκρότημα ή ακόμη ένα από τα εκατοντάδες ελληνικά ποπ – ροκ συγκροτήματα της εποχής. Οι Air Boys ήταν το συγκρότημα της 115ης Πτέρυγας Μάχης της Αεροπορικής Βάσης της Σούδας, στα Χανιά της Κρήτης. Ήταν επίσης ένα από τα πρώτα ελληνικά ροκ συγκροτήματα και το πρώτο σε όλη την Κρήτη. Πάμε να δούμε την ενδιαφέρουσα ιστορία τους, έτσι όπως τη μαθαίνουμε από το ένθετο σημείωμα του φακέλλου με το βινύλιο τους:

Οι Air Boys σχηματίστηκαν στις αρχές του 1965 στα Χανιά της Κρήτης από παιδιά που υπηρετούσαν στην Αεροπορική Βάση της Σούδας, Έλληνες και Αμερικανούς. Ιδρυτής και νονός τους ήταν ο Γιάννης Γκικάκης που έπαιζε ρυθμική κιθάρα, τραγουδούσε, ενώ υπέγραφε και όλες σχεδόν τις συνθέσεις τους. Λεπτομέρεια: Ο Γκικάκης ήταν ο υπεύθυνος για ένα πρώτο reunion του συγκροτήματος στη Στυλίδα, το 2013, μετά από πολλές δεκαετίες που είχαν χαθεί τελείως μεταξύ τους. Η πρώτη τους εκείνη συνάντηση, στην οποία υποσχέθηκαν να μπουν στο στούντιο και να γράψουν – στην ουσία, να διασώσουν – τα περίπου 20 μη ηχογραφημένα κομμάτια της μπάντας δεν απέδωσε καρπούς (έχουν μεγαλώσει και πολύ οι άνθρωποι). Ώσπου τρία χρόνια μετά, το 2016, ο Γκικάκης ξαναβρέθηκε με τον Νίκο Πανταλό, επίσης από τα πρώτα μέλη των Air Boys (έπαιζε ρυθμική – ακουστική κιθάρα και τραγουδούσε). Ο Πανταλός έφερε τον Πάνο Αθανασίου και τον Δημήτρη Πατηνιώτη, συνομήλικους τους, οι οποίοι έπαιζαν μαζί του στη μετά – Air Boys εποχή, χωρίς να είχαν καμία ουσιαστική σχέση με την ιστορία της μπάντας. Λεπτομέρεια: Πατέρας του Πάνου Αθανασίου ήταν ο Ανέστος Αθανασίου, ρεμπέτης και πρώτο μπουζούκι του Βασίλη Τσιτσάνη από το 1940 έως το ’70 περίπου. 

Στην πρώιμη, λοιπόν, φάση των Air Boys «μπαινόβγαιναν» πολλοί μουσικοί στις τάξεις τους, κάτι λογικό, μια και επρόκειτο για φαντάρους, που άλλοι απολύονταν και άλλοι παρουσιάζονταν στη Βάση της Σούδας. Μεταξύ αυτών οι Αμερικανοί Harold Byrum, Robert Knepp, William Hoey και Jay Arr. Τα ίχνη των Knepp – Hoey χάθηκαν αμέσως μετά τις μεταθέσεις τους. Ο Byrum με την επιστροφή του στις ΗΠΑ έφτιαξε ένα άλλο συγκρότημα μαζί με τον αδερφό του που, τιμής ένεκεν, του έδωσε το όνομα Air Boys. Στον Jay Arr, ωστόσο, η ζωή δεν του χαρίστηκε. Μετατέθηκε σε μάχιμη μονάδα στο Βιετνάμ και σε κάποια μάχη τραυματίστηκε σοβαρά. Όταν γύρισε στη Jessica, τη γυναίκα του και στη Suzanna, τη μικρή κόρη τους, ήταν σχεδόν τυφλός και με κομμένο το δεξί του χέρι. Ο Γκικάκης έμαθε τη θλιβερή ιστορία του και συνέθεσε το τραγούδι «The war is over», αφιερωμένο στον Αμερικανό φίλο και καλλιτεχνικό του σύντροφο. Το κομμάτι υπάρχει στην τωρινή έκδοση, ηχογραφημένο το 2016 και τραγουδισμένο από τον Πατηνιώτη – είναι και το ένα από τα δύο τραγούδια του άλμπουμ (το άλλο είναι το «Αρμαγεδδών» επίσης σε ηχογράφηση του 2016) που θα έλεγες ότι έχουν τολμηρή πολιτική και κοινωνική ματιά συγκριτικά με τα υπόλοιπα, τα πιο «ανώδυνα» από στιχουργικής άποψης. Φιλοσοφία δεν θέλει, βέβαια, να αντιληφθεί κανείς για ποιο λόγο τα συγκεκριμένα κομμάτια δεν είχαν ηχογραφηθεί τότε: Το μεν «The war is over» είναι ένα ξεκάθαρα αντιμιλιταριστικό κομμάτι και οι Air Boys δεν δρούσαν στις ΗΠΑ (σαν τους Country Joe & The Fish, να πούμε), το δε «Αρμαγεδδών» τα «χώνει» άγρια στο δισκογραφικό κατεστημένο (λένε οι στίχοι του Βασίλη Μαστροκώστα και του Γιάννη Γκικάκη: «Πόλεμοι καταστροφές στις 33 στροφές/ Θα πεθάνεις ή θα ζήσεις αναλόγως τις πωλήσεις»). 

Πίσω, στην ιστορία των Air Boys, το συγκρότημα έγινε τρομερά δημοφιλές στη νεολαία των Χανίων, δίνοντας συνολικά οχτώ συναυλίες στο θέατρο «Απόλλων» για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Λέγεται πως είχαν κόψει 1750 εισιτήρια, εκεί που άλλα μεγάλα ποπ συγκροτήματα, σαν τους Idols και τους Olympians, μετά βίας έκοβαν 700 εισιτήρια στην Κρήτη! Κι όταν το 1966 άρχισαν να παίζουν τα δικά τους κομμάτια, τόσο εντυπωσιάστηκε ο διευθυντής του Ωδείου Χανίων, που πρότεινε δωρεάν φοίτηση στον συνθέτη τους, τον ίσαμε τότε αυτοδίδακτο Γιάννη Γκικάκη! 

Ο Οκτώβρης του 1967 βρίσκει τον Γκικάκη με μετάθεση στο Τατόι και με το σχέδιο να γράψουν τα κομμάτια τους με το συγκρότημα για την εταιρεία AMI. Το πραξικόπημα, όμως, του περασμένου Απρίλη καθιστά αδύνατες τις ταυτόχρονες άδειες των υπόλοιπων μουσικών. Με «κλεισμένο» το στούντιο, ο Γκικάκης συνεργάζεται με το πειραιώτικο συγκρότημα των Sea Birds και έτσι ηχογραφούνται τα πρώτα κομμάτια των Air Boys: Στο ένθετο της έκδοσης αναφέρονται τέσσερα τραγούδια, στο δισκάκι όμως που σώζεται στο αρχείο του Γκικάκη υπάρχουν δύο, το «Χάθηκες» και το αγγλόφωνο «I feel alone». Ενδεχομένως οι άλλοι δύο τίτλοι να βρίσκονται στην πίσω όψη του μικρού αυτού δίσκου ή απλά να γράφτηκε κι ακόμη ένα δισκάκι 45άρι. Μάλλον το δεύτερο θα ισχύει, εφόσον τα υπόλοιπα δύο τραγούδια, «Μοντέρνο κορίτσι» και «Θλίψη», σήμερα τα ακούμε από ηχητική εγγραφή του 2016, άρα το δισκάκι πρέπει να χάθηκε και μαζί του οι ορίτζιναλ ηχογραφήσεις του 1967. Η ιστορία λέει πως όλα τα κομμάτια γράφτηκαν prima vista μέσα σ’ ένα δίωρο, στο κενό ηχογραφήσεων της Πόλυς Πάνου και του Στέλιου Καζαντζίδη στο ίδιο στούντιο. 

Από κει και πέρα, ο Γκικάκης στο Τατόι έφτιαξε τους νέους Air Boys με δόκιμους της σχολής, που όταν κι αυτοί αποφοίτησαν ή μετατέθηκαν, το συγκρότημα διαλύθηκε οριστικά στα τέλη της χρονιάς του 1970. Ως τελευταίο μεγάλο συναυλιακό event στη βραχύχρονη πορεία των Air Boys θεωρείται το αποχαιρετιστήριο ρεσιτάλ τους στα Χανιά, Οκτώβριο του 1968, που κράτησε τέσσερις ώρες με τη συμμετοχή τριών ακόμη συγκροτημάτων. Έκτοτε, μέχρι και το 2013 που ξανασυναντήθηκαν, τα μέλη του συγκροτήματος ήταν σκορπισμένα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα χωρίς καμία επαφή μεταξύ τους. 

Επί του παπλώματος, που λένε, ας δούμε τώρα από τι απαρτίζεται το υλικό τους, δηλαδή τι έδωσε αφορμή στην B-OTHER SIDE να εκδώσει στην εκπνοή του 2018 ένα μεγάλο δίσκο βινυλίου που συνοψίζει ολόκληρη την ιστορία του μοναδικού αυτού συγκροτήματος. Καταρχάς με δυο μόνο λόγια: Τα τραγούδια των Air Boys ήταν/ είναι καλά, ιδίως τα «Χάθηκες» και «I feel alone» από το δισκάκι του ’67. Με τη farfisa του Χρήστου Κωνσταντινίδη και τη φωνή του τραγουδιστή Γιάννη Χατζηχιδήρογλου, που βοήθησαν τότε τον Γκικάκη στην ηχογράφηση, θυμίζουν πρώιμους Rolling Stones (εμένα με «πήγαν» μέχρι και στους Αμερικανούς Blues Project), τουτέστιν έχουν στοιχεία rhythm’ n’ blues, ψυχεδέλειας και garage. Η ποιότητα της ηχογράφησης πέφτει στα επόμενα τραγούδια, αφού πιθανώς θα αποσπάστηκαν από κάποια παλιά μαγνητοταινία ή κασέτα – τα τραγουδάει ο Πέτρος Γύπαρης, που ήταν στους Air Boys από την πρώτη φάση τους: Πρόκειται για live ηχογραφήσεις που παραπέμπουν υφολογικά στα ελληνικά ποπ «love songs» των 60s – 70s, τύπου Σταύρος Ζώρας κ.λπ. Θα ξεχώριζα το «Μόνος» σε μουσική Νίκου Κόντσογλου και στίχους Ρίτας Κόντσογλου, με τη χρήση της τρομπέτας, όπως και τη live βερσιόν του «Χάθηκες», αφού ο Γύπαρης κατά τη γνώμη μου ήταν καλύτερος τραγουδιστής από τον Χατζηχιδήρογλου. Τελευταίο κομμάτι στην πρώτη πλευρά του βινυλίου κι αφού έχουμε τελειώσει με τα ηχητικά ντοκουμέντα, μπήκε το «Phantom Flight», μια φανταστική instrumental σύνθεση του Πάνου Αθανασίου, ηχογραφημένη το 2016, με ένα pub – rock ύφος που θυμίζει πολλά και διάφορα ωραία και κάπως ξεχασμένα: Dire Straits, Chris Rea κ.α. 

Στη δεύτερη πλευρά του βινυλίου περιέχονται πέντε τραγούδια, όλα σε μουσική του Γιάννη Γκικάκη και με τραγουδιστή τον Δημήτρη Πατηνιώτη. Παραδόξως, ενώ δεν είναι συχνό φαινόμενο ελληνικά ροκ τραγούδια της περιόδου 1966 – 69 να ηχογραφούνται το 2016, το αποτέλεσμα δεν ακούγεται ενοχλητικά παλαιομοδίτικο και δεν υπάρχει η ροκίλα – υπάρχει δηλαδή, αλλά όχι η…επάρατος ροκίλα. Πρέπει να εξαιρέσεις βέβαια κάποιους αφελείς στίχους, όπως αυτούς στο «Μοντέρνο κορίτσι», εφόσον είναι εντελώς out of time, που θά’λεγαν κι οι Rolling Stones: «Αν ζητάς να νιώσεις τη χαρά/ μαζί μας έλα να χορέψεις shake όλη τη βραδιά/ μαζί με τ’ αγόρι που τόσο αγαπάς/ πηγαίνεις στο πάρτι, χορεύεις, γλεντάς/ μα πριν ξημερώσει στο σπίτι γυρνάς/ φοράς την ποδιά σου στο μάθημα πας»…

Όπως είπαμε και πριν, όμως, ο δίσκος κλείνει με τα δύο πιο «σοβαρά» τραγούδια του συγκροτήματος, που δεν γινόταν να ηχογραφηθούν μέσα στη χούντα, το «Αρμαγεδδών» και το αγγλόφωνο «The war is over». Δύο συνθέσεις, επίσης, που φανερώνουν πόσο καλός τραγουδοποιός υπήρξε ο «ερασιτέχνης» Γιάννης Γκικάκης! Το «The war is over» με τους συγκινητικούς στίχους για τον λαβωμένο στρατιώτη του Βιετνάμ που απευθύνεται στη σύζυγο και την κόρη του, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πως θα ακουγόταν από ηχητικής – ενορχηστρωτικής άποψης. Αν υποτεθεί, πάντως, πως ο Γκικάκης το έγραψε λίγο αργότερα απ’ τ’ άλλα, μεταξύ 1969 και 1970, φαίνεται πως είχε αφομοιώσει εξαιρετικά την αμερικανική country και folk – rock σκηνή της εποχής: Τους Band, τους Grateful Dead, τον Neil Young, τέτοια ακούσματα! 

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον φάκελλο του βινυλίου υπάρχει συνημμένο CD με όλα τα κομμάτια, αλλά και ένα έγχρωμο οπτικοακουστικό ντοκουμέντο με τους Air Boys στα Χανιά από το 1966. Να το πω ένα από τα πρώτα βίντεο κλιπ στην Ελλάδα και μάλιστα από ένα άγνωστο ροκ συγκρότημα, ίσως ακουστεί παρωχημένο. Το βλέπετε εδώ όμως και κρίνετε μόνοι σας:

Το πιο διασκεδαστικό είναι, όμως, να διαβάζεις στο ένθετο του δίσκου για το τι έκαναν τα, κατά καιρούς, μέλη των Air Boys στη μετέπειτα ζωή τους: Ο Γιώργος Χυντηράκης, ο πρώτος τραγουδιστής της μπάντας, είναι ο ιδρυτής του σημερινού ΚΡΗΤΗ TV. Ο Γιώργος Γεωργίου, βασικός κιθαρίστας τους, μετά την Αεροπορία έφυγε για σπουδές γεωλογίας στη Ραβένα της Ιταλίας, όπου ζει μέχρι σήμερα με την Ιταλίδα σύζυγο και τα δύο παιδιά του. Ο τραγουδιστής Πέτρος Γύπαρης ήταν για πολλά χρόνια «δεύτερο όνομα» σε μεγάλα αθηναϊκά κοσμικά κέντρα. Ο Βύρων Λιανός, άλλος ένας από τους κιθαρίστες τους, συνέχισε την καριέρα του ως αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας. Όσο για τον Γιάννη Γκικάκη, την κινητήρια δύναμη των Air Boys, επίσης συνέχισε την καριέρα του στην Αεροπορία μέχρι την αποστρατεία του, αλλά έφτιαξε κι ένα ακόμη σχήμα που έπαιζε σε πάρτι πριβέ και σε χοροεσπερίδες σπιτιών των βορείων προαστίων. Κοινό χαρακτηριστικό όλων τους: Έχουν περάσει την έβδομη δεκαετία της ζωής τους!

* Ο δίσκος THE AIR BOYS «FLIGHT TO THE LAND OF ROCK’ N’ BLUES» κυκλοφορεί σε βινύλιο, σε περιορισμένα αριθμημένα αντίτυπα, από την B-OTHER SIDE. Μπορείτε να τον αγοράσετε από το site της εταιρείας: www.b-otherside.gr ή εναλλακτικά να τηλεφωνήσετε στα 210-2323591 και 6972/ 485564