Γεννημένοι βασανιστές και δολοφόνοι

Πόσο εύκολο είναι κάποιος που έχει κακοποιήσει ένα ζώο, το έχει βασανίσει ή ακόμη χειρότερα το έχει σκοτώσει, να ασκήσει βία σε ανθρώπους; Το ερώτημα αυτό έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές την κοινή γνώμη, όπως και η αναζήτηση των κινήτρων και της ψυχοσύνθεσης των βιαιοπραγούντων. Ομως η στοιχειοθέτηση ενιαίου ψυχολογικού προφίλ όμως αυτών των ανθρώπων δεν είναι δυνατή όπως τονίζει στο Documento ο Αλέξανδρος Μορντώ, κλινικός ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής, αφού «κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Κάποιοι κακοποιούν ένα ζώο προκειμένου να το εκπαιδεύσουν, ενώ άλλοι για να το τιμωρήσουν για μια προηγούμενη “ατασθαλία” του. Υπάρχουν άλλοι που έχουν συγκεκριμένες προκαταλήψεις ή μισούν ένα είδος ζώου ή κάποιοι που βιαιοπραγούν εναντίον του για να εκδικηθούν ένα οικείο πρόσωπό τους».

Τα κίνητρα των εκούσιων δραστών κακοποίησης ζώου δεν σταματούν εκεί, αφού κάποιοι «απλώς θέλουν να τονώσουν την επιθετικότητά τους ή να διασκεδάσουν σοκάροντας τους συνανθρώπους τους ή ακόμη και να ελέγξουν κάποιον άλλο άνθρωπο απειλώντας το κατοικίδιό του. Τα ζώα άλλωστε είναι εύκολος και ανυπεράσπιστος στόχος προκειμένου να εκφραστεί ο σαδισμός ορισμένων ατόμων τα οποία θεωρούν τα ζώα αντικείμενα για την ικανοποίηση των αναγκών τους».

Μπορεί να μην προκύπτει ενιαίο προφίλ των θυτών, εντούτοις πολλοί εξ αυτών «εμφανίζουν ένα αίσθημα κατωτερότητας, ανεπάρκειας και αδυναμίας, συναισθήματα που καλύπτονται από την κακοποίηση ενός ζώου, η οποία τους κάνει να αισθάνονται δυνατοί, ότι έχουν τον έλεγχο της κατάστασης. Αισθάνονται ανώτεροι». Η παραβατικότητα των δραστών δεν περιορίζεται όμως εκεί, αφού αρκετά συχνά «η έλλειψη συνείδησης, τύψεων και ενσυναίσθησης μπορεί να τους οδηγήσει σε περαιτέρω εγκληματικές συμπεριφορές. Δεν σημαίνει ότι όσοι κακοποιούν ζώα θα πράξουν το ίδιο και σε ανθρώπους ή το αντίστροφο, αλλά σίγουρα υπάρχει σχέση μεταξύ βίας ενάντια σε ζώα και ενδοοικογενειακής βίας».

«Τα παιδιά μιμούνται»

Η σχέση αυτή έχει επιβεβαιωθεί μέσω πολλαπλών διεπιστημονικών ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μελέτη 57 οικογενειών που υποβλήθηκαν σε ψυχοθεραπεία λόγω κακοποίησης παιδιών: «To 88% από αυτές είχε βιαιοπραγήσει και εναντίον κατοικίδιων μέσα στην οικογένεια. Σε άλλη μελέτη που διεξάχθηκε σε γυναίκες και παιδιά που εισάχθηκαν σε κέντρα προστασίας θυμάτων κακοποίησης στις ΗΠΑ, 85% των γυναικών και 63% των παιδιών ήταν μάρτυρες κακοποίησης και κατοικίδιων».

Άλλωστε ένα μέρος όσων κακοποιούν ζώα μπορεί να αποτελέσει δυνάμει δολοφόνους αφού, σύμφωνα με μελέτες, «πολλοί δολοφόνοι στις ΗΠΑ που είχαν πραγματοποιήσει πολλαπλούς φόνους και παρουσίασαν ιδιαίτερα απεχθή συμπεριφορά ενάντια στα θύματά τους, όπως βασανισμούς, είχαν κακοποιήσει σχεδόν στο σύνολό τους ζώα κατά την παιδική τους ηλικία».

Πολλές είναι όμως οι περιπτώσεις στις οποίες η κακοποίηση ζώων τελείται από παιδιά και εφήβους. «Τα παιδιά αυτά έχουν βιώσει τη βία σαν μάρτυρες ή θύτες και επιθυμούν να επιστρέψουν κάπου τον θυμό τους ή απλώς να μιμηθούν μια βίαιη συμπεριφορά που βίωσαν. Η βιαιοπραγία παιδιών ενάντια σε ζώα αρκετά συχνά αποτελεί πρόδρομο ώστε όταν μεγαλώσουν να κακοποιήσουν είτε ζώα είτε ανθρώπους. Αυτός είναι και ο λόγος που το να είσαι μάρτυρας σε περιστατικό βίας συχνά είναι χειρότερο από το να είσαι θύτης».

«Το επίπεδο του πολιτισμού μιας κοινωνίας» καταλήγει ο κ. Μορντώ «μετριέται απέναντι στη συμπεριφορά της απέναντι στα πιο αδύναμα και ανυπεράσπιστα μέλη της και τα ζώα ανήκουν σίγουρα σε αυτά. Πρέπει να μάθουμε να εκτιμάμε τη ζωή».

Αύξηση κρουσμάτων κακοποίησης

Ραγδαία αύξηση παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στις υποθέσεις κακοποίησης ζώων που κλήθηκε να χειριστεί η αστυνομία. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε η ΕΛΑΣ για το πρώτο εννεάμηνο του 2016, σχηματίστηκαν πάνω από 940 δικογραφίες για κακοποίηση, βασανισμό ή θανάτωση ζώων, συνελήφθησαν 156 άτομα, ενώ κατηγορήθηκαν άλλα 553. Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΛΑΣ δέχτηκαν 1.060 καταγγελίες και επιλήφθηκαν περίπου 1.000 από αυτές. Οι καταγγελίες που υποβλήθηκαν το 2015 στις αρχές ήταν 1.307 και το 2014 809, ενώ αυτές επί των οποίων επιλήφθηκαν ήταν 1.193 για το 2015 και 784 για το 2014. Ο αριθμός των κατηγορηθέντων ανήλθε σε 658 για το 2015 και 522 για το 2014, ενώ ο αντίστοιχος των συλληφθέντων σε 1.135 για το 2015 και 705 για το 2014.

Άρειος Πάγος: Στο αυτόφωρο

Την τήρηση της αυτόφωρης διαδικασίας σε όσους βασανίζουν ζώα παρήγγειλε ο αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλης Πλιώτας στους εισαγγελείς Εφετών και Πρωτοδικών, ζητώντας να τηρηθούν οι δύο παλαιότερες εγκύκλιοι της εισαγγελίας του ΑΠ για την προστασία των ζώων. Πλέον οι εφέτες θα πρέπει να παρεμβαίνουν όταν τους γνωστοποιείται ο βασανισμός ζώου, καθώς και να ελέγχουν εάν τηρούνται οι διατάξεις για την υγεία και προστασία των ζώων από την εκμετάλλευση, την κακοποίηση, τον βασανισμό ή τη χρησιμοποίησή τους για κερδοσκοπία. Μάλιστα, οι εισαγγελείς εφέτες –με αφορμή τις συνεχιζόμενες καταγγελίες για κακοποίηση ζώων– θα ασκούν την επιβαλλόμενη εποπτεία στην περιφέρεια ελέγχου τους.

* Περιοδικό HOT DOC #153, Τα ζώα που πληγώναμε, 20/5/2018