Φοίβος Δεληβοριάς: «Χυδαίο αυτό που υπαινίχθηκε ο Κούγιας – Ας κάνει μήνυση!»

Ο καινούργιος δίσκος του Φοίβου Δεληβοριά δεν ήταν αυτό που λέμε «πολυαναμενόμενος». Ο ίδιος, άλλωστε, έχει μια συχνή παρουσία τόσο στα social media και στις μουσικές σκηνές, όσο και στους αγώνες των δημιουργών για τα πνευματικά δικαιώματα. Κι όμως, με το που βγήκε στον αέρα ο δίσκος του, το «Anime», συνέβη κάτι παράξενο: Όλοι άρχισαν να μιλάνε για τον «καλύτερο δίσκο του Φοίβου» και για «τον δίσκο της χρονιάς»! Μ’ αυτή την αφορμή συνάντησα τον συνθέτη (ναι, ο Φοίβος Δεληβοριάς είναι ένας συνθέτης και όχι ένας τροβαδούρος) και μιλήσαμε σε βάθος για το περιεχόμενο της καινούργιας δουλειάς του, για τη νεοελληνική κοινωνία, που δεν βρίσκεται και στην καλύτερη φάση της, καθώς και για την ύβριν που διέπραξε ο Αλέξης Κούγιας αναφερόμενος στον Μάνο Χατζιδάκι.

Πως σας φαίνεται που όλοι λένε «αυτός είναι ο καλύτερος δίσκος του Φοίβου Δεληβοριά»; Πώς το εξηγείτε δηλαδή;

Το Φλεβάρη του 2020 παρουσίασα για πρώτη φορά στο «Κύτταρο» τα οχτώ απ’ τα δέκα τραγούδια του δίσκου. Ένα μήνα πριν ξεσπάσει η πανδημία, εκεί που έλεγα πως θα προλάβω να τελειώσω τη δουλειά μέχρι εκείνο το φθινόπωρο. Πρωτογράψαμε το δίσκο τελικά στο στούντιο «Antart» το διάστημα Νοέμβρη – Δεκέμβρη του ’20. Μόλις τον ακούσαμε δεν αισθανθήκαμε ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα. Τρίτη φορά ξαναμπήκαμε στο στούντιο τον Μάιο και τελειώσαμε τον Οκτώβρη του ’21 με τον Βασίλη Ντοκάκη στην ενορχήστρωση. Τον Οκτώβρη παραδώσαμε το υλικό για mastering και κοπή, λόγω όμως της πανδημίας αργούσαν τα εργοστάσια. Επειδή, λοιπόν, εγώ είχα αποχαιρετίσει τρεις φορές το έργο αυτό μέσα σε δύο χρόνια, βλέπω ξαφνικά εδώ και λίγες μέρες ένα κύμα αγάπης. Ήταν κάτι που περίμενα ετεροχρονισμένα σαν απάντηση, γιατί οι μήνες περνάνε, η ζωή πάει αλλού, κάποια πράγματα σε πληγώνουν, άλλα χειροτερεύουν…Απίστευτα συγκινητικό και απροσδόκητο όλο αυτό το κύμα αγάπης για πράγματα που ήθελα να εκφράσω από το πρόσφατο παρελθόν.

Συχνά δίνουμε σημασία μόνο στον στίχο των τραγουδοποιών και παραγκωνίζουμε τη μουσική τους. Στο τραγούδι «Ο λωτοφάγος» λέτε «Κάποιος με 5 ακόρντα είχε χτίσει παλάτι, ύστερα τό’παιξε – τό’χασε σαν χούφτα αλάτι».

Στο μυαλό μου είχα τους μεγάλους τροβαδούρους των δεκαετιών 1960 και ’70 από το εξωτερικό. Άκουγα στο spotify Donovan, Tim Hardin, διάφορους τέτοιους τύπους, που με ένα απλό μέσο, την κιθάρα τους, έχτισαν ολόκληρο παλάτι. Κι αυτό εξατμίστηκε απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Διάβαζα πως πούλησαν ο Bob Dylan και ο Neil Young όλα τους τα δικαιώματα και σκεφτόμουν πως αυτοί έχτισαν παλάτια απ’ την άμμο και μετά τα άφησαν να ξαναγίνουν άμμος. Τώρα που το λέμε, ίσως η πώληση των δικαιωμάτων να ήταν η βασική ιδέα του «Λωτοφάγου», όπως και η εμμονή μου να φτιάχνω διάφορες μουσικές λίστες. Ξέρετε, η εικόνα που καπνίζεις και πέφτει το πληκτρολόγιο κάτω και το γραφείο σου είναι μονίμως μες τις στάχτες…

Ήθελα να πω ότι στο άλμπουμ αυτό έχουμε περίτεχνες συνθέσεις με πλούσιες αρμονίες, jazzy στοιχεία, προερχόμενες από έναν δημιουργό που δεν πήγε στη Ρωσία, όπως ο συνάδελφος του, ας πούμε, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, για να σπουδάσει κλασική σύνθεση.

Εγώ ποτέ δεν μελέτησα μουσική όσο θα μπορούσα. Οι ωδειακές μου σπουδές ήταν ημιτελείς, ξεκίναγα, τα παράταγα, ξεκίναγα πάλι, τα παράταγα πάλι. Νομίζω ότι ήμουν, όμως, αχόρταγος ακροατής και άκουγα πάρα πολλή μουσική διαφόρων ειδών, εποχών και χωρών. Τα τελευταία χρόνια, για λόγους βιοποριστικούς, άρχισα να ασχολούμαι με το θέατρο.

Αυτός ήταν ο μόνος λόγος που ασχοληθήκατε με το θέατρο;

Ήταν ο λόγος που μ’ έκανε να λέω ναι σ’ όλες τις προτάσεις. Πιο παλιά, αν ήθελα να πάρω το χρόνο μου για να ολοκληρώσω ένα δίσκο, βυθιζόμουν σ’ αυτό και δεν ήθελα άλλα πράγματα. Από τη γέννηση της μικρής και μετά, σε χρόνια μεγάλης οικονομικής κρίσης, δεν μ’ έπαιρνε να πω όχι σε κανέναν. Εννοείται ότι μ’ ενδιέφεραν όλες οι προτάσεις, απλά μπορεί να επέλεγα. Αυτή η δραστηριότητα μ’ έκανε να καταλάβω πόσο σπουδαίο σχολείο ήταν για τους μεταπολεμικούς συνθέτες μας, τον Θεοδωράκη, τον Χατζιδάκι, τον Λεοντή, τον Καπνίση, οι παραγγελίες. Το ότι είχαν να παραδώσουν υλικό για διαφορετικούς ανθρώπους, διαφορετικά συναισθήματα, διαφορετικό ρεπερτόριο – αυτό άνοιξε και μένα το ρετζίστρο μου, την παλέτα μου.

Μου δίνετε πάσα να σας ρωτήσω αν δώσατε το τραγούδι σας, «Ο καθρέφτης», στη διαφήμιση μπίρας καθαρά για βιοποριστικούς λόγους.

100% πρώτον για βιοποριστικούς λόγους, είναι όμως κι ένα κομμάτι που δεν μου ανήκει εξ ολοκλήρου. Ανήκει σαν ηχογράφημα στη SONY, ενώ εγώ έχω τα πνευματικά δικαιώματα. Επί της ουσίας το ΟΚ που έδωσα ήταν ηθικής φύσεως. Δεν είναι φυσικά ευκαταφρόνητα τα πνευματικά δικαιώματα, αλλά ζούμε σε μιαν απίστευτη ακρίβεια, οπότε και πάλι δεν θα έλεγα όχι. Έπαιξε ρόλο, πρέπει να πω, η συγκεκριμένη διαφήμιση και το σενάριο της, που μου άρεσε πολύ. Θυμάμαι ότι και παλιά είχα δώσει στον Λάνθιμο και τον Φιλίππου το «Αυτή που περνάει» για κάτι διαφημιστικά που κάνανε της Εμπορικής Τραπέζης. Ως γνωστόν, επίσης, ο Κυπουργός και ο Κηλαηδόνης δούλεψαν εκτενώς για διαφημίσεις.

Άρα, λοιπόν, η εμπειρία είναι αυτή που εκτίναξε τις συνθετικές σας ικανότητες.

Η εμπειρία σε κάνει λίγο πιο αδίστακτο, φεύγουν οι ενοχές για το που πρέπει να «πας». Αυτό μ’ έκανε πιο τολμηρό στην παρούσα φάση και ήξερα πλέον ποια μονοπάτια μπορούσα να πατήσω.

Η εμπειρία όλα αυτά τα χρόνια, σας άλλαξε και σαν άνθρωπο εκτός από καλλιτέχνη;

Η ψυχοσύνθεση, για νά’μαι ειλικρινής, δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα. Υπάρχει μια ροπή προς τη μελαγχολία και προς το «θα τα καταφέρουμε». Υπάρχει ακόμη πάντα μια προδιάθεση ποιητική, όχι για να γράψω ποίηση, αλλά για να βλέπω τη ζωή μ’ ένα μάτι ποιητικό, όπως θαύμαζα παλιότερα σε πολλούς άλλους ανθρώπους. Αυτό που άλλαξε είναι να νιώθω μεγαλύτερη άνεση με τους ανθρώπους και να μπορώ να λειτουργώ σαν πολυεργαλείο. Μπορώ να κάνω κάτι εντελώς κάφρικο στην «Ταράτσα» και κάτι εντελώς άλλο στο δίσκο μου, αλλά να’μαι το ίδιο ψυχικά ικανοποιημένος. Δεν μπορούσα να το κάνω αυτό μικρός, επειδή κιόλας ακόνιζα τα εργαλεία μου τότε. Ήμουν πολύ αυστηρός με τον εαυτό μου, ενώ σ’ άλλα πράγματα είχα σκέψη αφελή, χοντροκομμένη και μονοδιάστατη. Με τα χρόνια διαβάζεις, γνωρίζεις πολλούς ανθρώπους, τους αγαπάς, πληγώνεσαι απ’ αυτούς, γίνεσαι εν πάση περιπτώσει λίγο καλύτερος.

 

 

Δεν ξέρω αν το έχετε ξανακούσει, αλλά το «Anime» με παρέπεμψε σε εκείνους τους παλιούς δίσκους μπαλάντας του Βασίλη Νικολαΐδη. Νομίζω πως έχετε αφήσει πίσω στιχουργικά τον «μικρόκοσμο του Φοίβου» κι έχετε ξανοιχτεί σε αμιγώς κοινωνικά θέματα.

Πολύ με χαροποιεί αυτό που λέτε για τον Νικολαΐδη! Πιστεύω, όμως, ότι την τελευταία δεκαπενταετία γίναμε όλοι λίγο – πολύ μπαλάκια της κοινωνίας. Υπήρξε μια πολύ συγκεκριμένη εποχή στην Ελλάδα, από το 1980 – 85 μέχρι το 2005 που οι άνθρωποι αφέθηκαν με θετικό τρόπο σε μια ομφαλοσκόπηση, να μιλήσουν για τη μικρολεπτομέρεια της καθημερινότητας. Το είδαμε στα «Μπαράκια» του Γερμανού, στο «Γκάλοπ» της Πλάτωνος, στους στίχους της Νικολακοπούλου για τον Κραουνάκη. Ξαφνικά υπήρξε μια μικρή ανάσα με τον άνθρωπο να κοιτάζει προς τα μέσα του.

Αυτό θα το λέγαμε και φυσικό επακόλουθο της Μεταπολίτευσης.

Ναι, κερδήθηκαν κάποια πράγματα στη Μεταπολίτευση και ήρθε μια περίοδος νηνεμίας, στην οποία οι άνθρωποι είχαν την πολυτέλεια να διαβάσουν, να δουν τι συμβαίνει στη ζωή τους. Όλο αυτό ανακόπηκε βίαια το 2010. Κάποιοι διορατικοί δημιουργοί, όπως ο The Boy, είχαν αρχίσει να το αντιλαμβάνονται από πιο πριν. Οι περισσότεροι γνωρίσαμε την ανατροπή στη ζωή μας το διάστημα 2009 – 2010 με τα Μνημόνια και τη φτωχοποίηση. Αναγκαστικά όλοι μας, όποια στάση και να πήραμε στα διάφορα θέματα, συν την έκθεση μας στα κοινωνικά δίκτυα και στον αλγόριθμο, γίναμε πιο εκτεθειμένοι στην κοινωνική ροή. Είτε το θέλουμε, είτε όχι, δεν είναι μόνο βιωματικό το να παίρνεις θέση, αλλά και βιοτικό πια. Έτσι κι εγώ άνοιξα τα μάτια μου, όπως και άλλοι άνθρωποι, εκείνα τα χρόνια κι αυτό ακριβώς θεωρώ πυρηνική αλλαγή στη ζωή μου. Είμαι, μάλιστα, πολύ καλύτερος ως προς αυτό συγκριτικά με ότι ήμουν παλιότερα.

Αναρτάτε δυνατά κείμενα στο facebook. Έχουν τη δυναμική ενός τραγουδιού σας ή τα κείμενα στα δίκτυα συνήθως ανεβαίνουν, σχολιάζονται και μετά ξεχνιούνται;

Το τραγούδι πάντα ως μέσο σε υπνωτίζει και σε παρασέρνει, δεν λειτουργεί μόνο το θυμικό σου. Παίζει ρόλο μέχρι και το δωμάτιο που βρίσκεσαι όταν ακούς ένα τραγούδι. Έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από ένα οποιοδήποτε επικαιρικό κείμενο. Έχω διαβάσει κείμενα, βέβαια, είτε συναδέλφων μου, είτε γραφιάδων του facebook, που μου έχουν μείνει.

Όταν καταθέτει το έργο του ένας καλλιτέχνης, πιστεύετε ότι τον καταλαβαίνουν οι άλλοι;

Ο Χατζιδάκις μου είχε πει το εξής: «Όλες οι μεγάλες επιτυχίες στην ιστορία της τέχνης είναι προϊόντα παρεξήγησης». Εννοούσε πως κάτι άλλο θα κατάλαβε ο πολύς κόσμος και γι’ αυτό θα τα έκανε επιτυχίες. Άμα το δεις στο μικροσκόπιο, ισχύει αυτό. Και γι’ αυτό πάντα ένιωθε δυσαρεστημένος ο Μάνος παρά την αποδοχή του, ένιωθε ότι οι προθέσεις του αλλοιώθηκαν και παρεξηγήθηκαν. Το ίδιο ενδεχομένως να μας έλεγαν και οι Beatles και πάρα πολλοί άλλοι. Θεωρώ ότι τα πιο ελάσσονα έργα μας ως και τα πιο σημαντικά, σαν αυτά του Χατζιδάκι, πετάγονται στη λίμνη του τυχαίου κι είναι καθαρά τυχαίο ποιο τραγούδι θα ξεχωρίσει, θα ακουστεί κλπ. Το ίδιο και στα βιβλία. Η «Αμοργός» έγινε γνωστή τη δεκαετία του 1980 και πήρε τη μορφή που έχει μέχρι σήμερα στη νεοελληνική γραμματεία. Στον αντίποδα, μερικά βιβλία που έγιναν best sellers στον καιρό τους, σήμερα δεν τα διαβάζει κανείς.

Κακά τα ψέματα, είστε ο Φοίβος Δεληβοριάς και απασχολείτε την κοινή γνώμη με κάθε καινούργια δουλειά σας. Τι θα λέγατε σ’ έναν συνάδελφό σας, που πασχίζει καθημερινά για να ακουστεί ένα δικό του τραγούδι, που μπορεί ν’ αξίζει το ίδιο με ένα δικό σας;

Θα του έλεγα να μην απελπίζεται και πως όσο θωρακίζει το ίδιο το υλικό του και το βελτιώνει, τόσες πιο πολλές πιθανότητες έχει κι αυτός να ξεχωρίσει και να ακουστεί. Όταν το υλικό του φτάσει στο σημείο να ικανοποιεί μια βαθύτερη πλευρά και όχι τη ματαιοδοξία του ή το άχτι του, θα παίρνει μιαν αόρατη δύναμη που θα κάνει τους άλλους να θέλουν να τον βοηθήσουν. Ένα τελευταίο τέτοιο παράδειγμα κατά τη γνώμη μου είναι το Παιδί Τραύμα. Υπέροχος δημιουργός που έσκασε χωρίς να δούμε το πρόσωπο του, χωρίς να δίνει συνεντεύξεις, είχε δουλέψει όμως τόσο τη μουσική του που οι άλλοι άρχισαν να θέλουν να τον γνωρίσουν, να τον ρωτάνε «Ποιος είσαι» κλπ.

Μιλάτε για μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση. Ένας δημιουργός που κρύβει τεχνηέντως την ταυτότητα του, μπορεί και να υπόκειται σ’ ένα είδος μάρκετινγκ.

Θα μπορούσε, δεν έχετε άδικο. Άλλων, όμως, βλέπουμε συνέχεια τα πρόσωπα τους σε stories στο instagram χωρίς ν’ ασχολούμαστε με το τραγούδι τους, αφού ακόμη είναι «άψητο».

Πολύ μου άρεσε και το εξώφυλλο α λα Μαγκρίτ του «Anime». Σουρεαλισμός που έχει συνοχή με το υλικό.

Το εξώφυλλο το έφτιαξε ο γραφίστας Γιώργος Παπαδάκης. Μου τον σύστησαν τα παιδιά από την Inner Ear. Γνωριστήκαμε, του μίλησα λίγο για τα τραγούδια και για τα στάδια κατασκευής τους κι εκείνος μου έστειλε τρεις διαφορετικές προτάσεις, στις οποίες ανακάτευε διάφορες εμμονές του. Όταν του είπα τη λέξη «Anime» με ρώτησε αν θα με πείραζε να έφτιαχνε μια σύνθεση πάνω σ’ ένα διάγραμμα του Μαγκρίτ. Δέχτηκα και πραγματικά μ’ άρεσε πάρα πολύ όταν το είδα!

 

Είπαμε για τον κοινωνικό προβληματισμό στο στίχο σας, αλλά ακόμη ένα στάνταρ χαρακτηριστικό τους είναι το χιούμορ, ενίοτε αθυρόστομο, όπως στην «Άγρια ορχιδέα», που γράψατε: «Πετούσαν από πάνω από την πόλη τ’ αρχίδια σου»! Μα, ιπτάμενα αρχίδια, πως σας ήρθε;

Μια μέρα άκουγα το «Never mind the bollocks» των Sex Pistols, όπου «bollocks» σημαίνει και «όρχεις». Ξανάκουσα το δίσκο αυτό μετά από πολύ καιρό και πρόσεχα με πόσο ωραίο τρόπο έγραφαν αυτοί τα ριφάκια τους. Έτσι, έγραψα τη σύνθεση στην αρχή της. Ίσως η «αλητεία» του όλου πράγματος, μου έφερε στο νου την εικόνα με τους όρχεις σαν τα λιωμένα ρολόγια του Νταλί. Διάβασα κι εκείνη τη μέρα διάφορες ανατριχιαστικές ειδήσεις…Πάντως, γέλασα πάρα πολύ ειδικά με το τέλος κάθε στροφής, αλλά και με τον στίχο: «Χθες είδα στ’ όνειρο μου – τι άλλο; – τ’ αρχίδια σου» (γέλια)

Πέρα απ’ την πλάκα, να ο σουρεαλισμός που έλεγα πριν σε σχέση με το εξώφυλλο.

Εγώ ήθελα να λειτουργήσει σε επίπεδο γλώσσας και συνειρμών, να είναι ένα στέρεο πράγμα, που ο καθένας από κει και πέρα ας το πάρει και ας το χρησιμοποιήσει όπως επιθυμεί.

Στον «Ποιητή και το ποίημα» πάλι έχουμε μια λόγια ενορχήστρωση στην εισαγωγή σαν να καυτηριάζετε τη μεγαλοστομία ενός που θέλει να αποκαλείται «ποιητής».

Αυτό είναι ένα τραγούδι που τ’ αγαπώ πολύ, αρκετά επιθετικό ως προς τον εαυτό μου. Ταλαιπωρούμουν να γράψω για ένα τριήμερο και μια λέξη μπορεί να με τσάντιζε ή να μου φαινόταν μελό, επιτηδευμένη και εξυπνακίστικη. Πήρα μιαν ανάσα κι είδα από ψηλά τον εαυτό μου: «Για κοίτα, ρε, ένα άτομο που κάθεται σ’ ένα πιάνο και παιδεύεται με κάτι τόσο ασήμαντο, όπως το να βρει μια νότα ή μια λέξη». Το σκεφτόμουν και ψυχαναλυτικά λίγο, αναρωτιόμουν ποιο υπερεγώ θα μου πει ποια λέξη είναι σωστή και ποια λάθος. Άρχισα να σκέφτομαι τι τραβούσαν οι αληθινοί ποιητές, άσπριζαν τα μαλλιά τους για να βρουν την κατάλληλη λέξη.

Εσείς βασανίζεστε συνήθως με τις λέξεις των τραγουδιών σας;

Μου συμβαίνει συχνά, ναι. Υπάρχει ένα τραγούδι μου, το «Εκείνη», που μου πήρε εννιά μήνες για να γράψω έναν ικανοποιητικό στίχο. Θυμάμαι ότι είχα πρήξει όλους τους συναδέλφους και καινούργιους φίλους μου! Πήγαινα στον Αλκίνοο, στον Φάμελλο και στον Λειβαδά – εικοσάρηδες ήμασταν όλοι και ψαχνόμασταν – και τους ρώταγα: «Πες μου, πως θα συνέχιζες εσύ αυτόν τον στίχο;»

Από το καθημερινό πια μαύρο σήριαλ της Πισπιρίγκου μέχρι τις τερατωδίες που μας αφηγούνται τα κανάλια, το ευαίσθητο «Κάποια παιδάκια» μοιάζει να μετατρέπει σε ομορφιά την ασκήμια.

Αυτό το τραγούδι μού βγήκε μερικούς μήνες πριν την πανδημία. Είχα πάει την κόρη μου σ’ ένα παιδικό πάρτι και μου φαινόντουσαν όλα τα παιδάκια σαν ήρωες της «Φωλιάς του Κούκου»! Έβλεπα τα παιδιά σαν τρελούς και τους τρελούς σαν παιδιά και μου προέκυψε να θέλω να μιλήσω για παθήσεις, απ’ τις οποίες πάσχουμε όλοι μας μ’ ένα τρόπο. Σαν να μένει αναλλοίωτο στον καθένα μας ένα είδος τρέλας από τότε που είμαστε μωρά.

Είναι σκληρός ο κόσμος των παιδιών;

Απόλυτα σκληρός! Τα παιδιά είναι ακόμη ανοχύρωτοι οργανισμοί, κοντά τόσο στα πιο αθώα και ανυπεράσπιστα στοιχεία τους, όσο και στα πιο άγρια ένστικτα τους. Αυτό με ενέπνευσε για να γράψω το «Κάποια παιδάκια».

Πάμε στο τραγούδι με τον πιο direct τίτλο που θα μπορούσατε να βρείτε για να πείτε αυτά που θέλετε. Αναφέρομαι στο «Ελένη Τοπαλούδη» που δεχτήκατε συγχαρητήρια από πολύ κόσμο πριν καν το ακούσουν.

Για κάποιο λόγο ειδικά αυτό το έγκλημα με είχε αρρωστήσει. Ασχολούμουν, γύριζα σπίτι και διάβαζα τις καταθέσεις των μαρτύρων ένα χρόνο πριν τη δίκη. Με αρρώσταινε που κατά ένα 60% τα σχόλια των ανθρώπων καταδίκαζαν την κοπέλα αυτή, δηλαδή το θύμα. Λέγοντας κιόλας χυδαία το όνομα της! Αυτό μ’ έκανε και μένα να θέλω να πω τ’ όνομα της, για να αντιστρέψω την αηδία που ένιωθα. Ξέρετε, στο συγκεκριμένο έγκλημα είμαστε όλοι μας κάπως σαν ήρωες του «Εγκλήματος στο Όριαν Εξπρές» της Αγκάθα Κρίστι. Αν μας μάζευε ο Πουαρό σ’ ένα δωμάτιο, σε όλους μας κάτι ενοχικό θα έβρισκε. Το «τραγούδι – ρεπορτάζ» είναι ένα είδος που το φοβάμαι και το αποφεύγω, εκεί που μου αρέσει πολύ όλη αυτή η παράδοση του φολκ τραγουδιού με μπροστάρη τον Dylan. Έλεγε τα πράγματα με το όνομα τους, όπως στο «The ballad of Hollis Brown» που έπαιρνε τη θέση του θύματος, ταυτιζόταν με το μερίδιο του θύτη επίσης, για να έβρισκε το ποσοστό της δικής του ενοχής – συμμετοχής.

Η μουσική και η τέχνη γενικά είναι μία διέξοδος απέναντι στην τερατωδία της εποχής μας; Δύναται να ομορφύνει τη ζωή μας το «Anime»;

Γι’ αυτό είμαι ο τελευταίος που θα μπορούσε να μιλήσει, αλλά σίγουρα τη δική μου τη ζωή την ομορφαίνει η τέχνη. Ο Ζήσιμος Λορεντζάτος έλεγε κάτι πολύ όμορφο: Οι άνθρωποι από την αρχαιότητα έκαναν δύο εκστρατείες, η μία ήταν προς τα έξω και η άλλη ήταν προς τα μέσα. Οι άνθρωποι που επιζούσαν, έκαναν μικρά βήματα προς τον εσωτερικό τους κόσμο κι έτσι γεννήθηκαν ο στοχασμός, οι τέχνες και η φιλοσοφία. Αποδείχτηκε μέσα στα χρόνια ότι οι αρχαίες τραγωδίες επέζησαν των σφαγών, όπως το νεορεαλιστικό ιταλικό σινεμά επέζησε της Ιταλίας του Μουσολίνι. Άρα η τέχνη σε απαίσιες περιόδους, σαν κι αυτή που ζούμε, ήταν πάντα εκεί.

 

Είστε πενήντα ετών…

Είμαι 48. Στα τέλη του Σεπτέμβρη θα γίνω 49 ετών.

Ωραία, είστε λοιπόν 48 ετών κι εμείς είμαστε σύγχρονοι σας. Δηλαδή παρακολουθούμε τη δουλειά σας, ερχόμαστε καμιά φορά στα live σας, όλα αυτά. Λέτε όταν περάσουν τριάντα και σαράντα χρόνια να είστε για τους επόμενους ότι είναι για μας σήμερα ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης;

Αλήθεια, δεν μπορώ καθόλου να απαντήσω σ’ αυτό. Το μόνο πράγμα που με ενδιαφέρει στο μέλλον είναι καταρχάς να μην είμαι δυστυχισμένος και να εισπράττω αγάπη απ’ τους ανθρώπους τουλάχιστον που αγαπώ εγώ. Αν υπάρχει ένα είδος υστεροφημίας που να μ’ ενδιαφέρει είναι βασικά να γίνει ένας καλός άνθρωπος η κόρη μου. Δεν μπορώ να φανταστώ κάτι άλλο.

Μιλάτε σαν ένας υγιής άνθρωπος, οικογενειάρχης. Μπορεί να ήσασταν το ίδιο ταλαντούχος, αλλά μόνιμα καταθλιπτικός που να κάνετε ταβανοθεραπεία τη μισή μέρα και την άλλη μισή να ζείτε με χάπια.

Σίγουρα, αλλά έπαιξε ρόλο το ότι έχω να μεγαλώσω ένα παιδί. Δεν έχει σημασία ποιος είναι ο άνθρωπος. Η μεγάλη αγωνία του ανθρώπου είναι και πρέπει να είναι το να αποτελεί μια δημιουργική και ευτυχισμένη μονάδα. Και να κάνει όσο μπορεί καλό στους άλλους! Εμένα τα τραγούδια μου είναι ένας τρόπος να έρχομαι σ’ όμορφη επικοινωνία με τους άλλους για να νιώθω κι εγώ καλύτερα.

Ο Κούγιας πρόσφατα απείλησε με δικαστήρια τον Κραουνάκη, τον Μπιμπίλα και τον Γιώργο Χατζιδάκι, αφού προηγουμένως ασέλγησε πάνω στη μνήμη του Μάνου Χατζιδάκι. Δεδομένου του ότι υπήρξε γκουρού σας ο μεγάλος συνθέτης, τι θα λέγατε στον Αλέξη Κούγια αν τον είχατε απέναντι σας;

Μου δίνετε μια ωραία ευκαιρία να μιλήσω γι’ αυτό το ασύλληπτο πράγμα! Εγώ πήγα στον Χατζιδάκι με μία κασέτα μου όταν ήμουν 16 ετών. Είχε απόλυτη συνείδηση ότι ήμουν ένα παιδάκι. Δεν έκανε παρέα μαζί μου, όπως δεν έκανε και μ’ άλλα μικρά παιδιά. Οι φίλοι του και, πάνω απ’ όλα, συνεργάτες του, ήταν παιδιά 23 και 25 ετών, ενήλικες άνθρωποι, διαμορφωμένοι, με κάποια ταλέντα και ευαισθησίες. Τον γνώρισα με μουσική αφορμή και με προστάτευε με απολύτως αρχοντικό τρόπο, και από το ισοπεδωτικό της προσωπικότητας του, αλλά και από οτιδήποτε θα’ταν επικίνδυνο για μένα. Πιστέψτε με, υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα, πολύ πιο επικίνδυνα, για να κάνεις σ’ έναν νέο απ’ το να τον δεις απλά ερωτικά ή κάτι τέτοιο. Κάποιους, ας πούμε, τους κατέστρεψαν τα παινέματα. Ο Χατζιδάκις ήταν αυστηρότατος με καθαρά πνευματικές επιλογές, κάτι που το’χε ζήσει με τον Γκάτσο και το εφάρμοζε με τη σειρά του στους νεότερους. Είναι απολύτως χυδαίο αυτό που τόλμησε να υπαινιχθεί ο Κούγιας κι είναι τρομερά ντροπιαστικό για έναν άνθρωπο, που αν μη τι άλλο ήθελε στη ζωή του να αυτοαποκαλείται καλλιτέχνης – για τον Λιγνάδη λέω -, να δέχεται μια τέτοια υπερασπιστική γραμμή, τόσο αντιπνευματική και τόσο κατινίστικη σκανδαλοθηρικού τύπου.

Προσέξτε, θα βγει ο Κούγιας πάλι και θα πάρει κι εσάς η μπάλα.

Τι να κάνει; Μήνυση; Ας κάνει! Εδώ είμαστε, θα το αντιμετωπίσουμε κι αυτό. 

* Ο δίσκος «Anime» του Φοίβου Δεληβοριά κυκλοφορεί σε όλες τις πλατφόρμες, σε CD και σε περιορισμένο αριθμό βινυλίων από την Inner Ear Records