Ένας Φέρρης, αλλά…μόνος!

Τον σκηνοθέτη Κώστα Φέρρη τον γνωρίζω προσωπικά πολλά χρόνια, πάνω από 25 για την ακρίβεια, από τότε δηλαδή που σπούδαζα σκηνοθεσία στη σχολή κινηματογράφου της Ευγενίας Χατζίκου. Για μας ήταν κάπως σαν μυθικό πρόσωπο, περισσότερο λόγω της rock «δράσης» του στα 60s και στα 70s: Ο παρισινός Μάης του ’68, το λιμπρέτο του για το «666» των Aphrodite’ s Child, οι μετέπειτα συνεργασίες του με τον Σταύρο Λογαρίδη και, βέβαια, πάνω απ’ όλα, η δουλειά του με το «Ρεμπέτικο», μια απ’ τις σημαντικότερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών. Για το «Ρεμπέτικο» και για τον Φέρρη, που είχε διατελέσει βοηθός του Νίκου Κούνδουρου, μιλούσαμε τακτικά με τον Πάπα του ελληνικού σινεμά: «Πολύ θα ήθελα να την έχω κάνει εγώ αυτή την ταινία» θυμάμαι τον Κούνδουρο να μου λέει, όχι με ζήλια ή ανταγωνισμό που συνηθίζονται στον καλλιτεχνικό χώρο, αλλά με ειλικρινή θαυμασμό και σεβασμό προς το πρόσωπο του Φέρρη. 

Ανατρέχω στο μακρινό πια 2005, τότε που έφτιαχνα το πρώτο μου μεγάλου μήκους μουσικό ντοκιμαντέρ, το «Ζωντανοί στο Κύτταρο – Σκηνές Ροκ». Επηρεασμένος από την παρουσία του Φέρρη στον «Εξόριστο στην κεντρική λεωφόρο», τη σημαντικότερη κατά τη γνώμη μου ταινία του Νίκου Ζερβού, ήθελα πολύ να είναι αυτός που θα έπαιζε στην εναρκτήρια σεκάνς μαζί με τον Δημήτρη Πουλικάκο. Με ενδιέφερε περισσότερο να καταγραφεί η μορφή του ως αναπόσπαστο μέρος κι αυτός της ελληνικής rock κουλτούρας των αρχών του ’70. Τον συνάντησα, θυμάμαι, σε ένα μικρό στούντιο της λεωφόρου Βουλιαγμένης, όπου έκαναν πρόβες με τον Λογαρίδη και τους μουσικούς τους. Του άφησα το σεναριακό σχεδίασμα, τα είπαμε για λίγο και έφυγα. Στην πορεία χαθήκαμε. Έτρεχα εγώ, έτρεχε κι εκείνος με τις δουλειές του και συν τοις άλλοις δεν μου ήταν εύκολο να ενοχλώ τον πολυπράγμονα Φέρρη για ένα αμιγώς δικό μου project. 

Αρκετά χρόνια μετά ξανασυναντηθήκαμε στο ραδιοφωνικό Μεταδεύτερο, που είχε στήσει ο παραγωγός Γιώργος Μητρόπουλος, ως απάντηση στο «μαύρο» της ΕΡΤ από τον Σαμαρά – ένα ραδιόφωνο που συνεχίζει μέχρι σήμερα να ακούγεται από το διαδίκτυο με μια πληθώρα καλών και σπάνιων εκπομπών. Ο Φέρρης είχε καταθέσει πρόταση για τη δημιουργία μιας κινηματογραφικής σχολής στο αυτοδιαχειριζόμενο πλαίσιο του Μεταδεύτερου. Εκεί συνειδητοποίησα πως ο άνθρωπος αυτός, παρά το ώριμο της ηλικίας του, έχει τέτοια ενέργεια που θα τη ζήλευαν δέκα εικοσάρηδες κινηματογραφιστές. Είναι όπως μου είχε σχολιάσει κάποτε ο αείμνηστος Νικόλας Τριανταφυλλίδης στο facebook: «Τη μισή απ’ τη δραστηριότητα του Φέρρη νά’χαμε όλοι μας, θα είχε φτιάξει πολύ ο ελληνικός κινηματογράφος». Απόσταγμα, λοιπόν, εκείνης της πρότασης του που δεν ευωδόθηκε τότε ήταν η πρόσφατη έκδοση του βιβλίου του με τίτλο «Η Αλχημεία του Σινεμά» (εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΣ) – ένα βιβλίο που ήδη αποτελεί μέρος της διδακτέας ύλης του τμήματος κινηματογράφου του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ επίκειται και η μεταφρασμένη στα γαλλικά έκδοση του με σκοπό να γίνει επίσης μέρος της διδακτέας ύλης στις γαλλικές κινηματογραφικές σχολές!

Έκανα λίγο μεγάλο πρόλογο, η αλήθεια είναι, μα δεν γινόταν αλλιώς, προτού περάσω ευθύς αμέσως στην κύρια αιτία αυτού του άρθρου: Εδώ και λίγα 24ωρα, έπειτα από μεγάλη αναμονή, ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού η σύνθεση του νέου Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Ανάμεσα σε όλα τα άλλα ονόματα, με ξεχωριστό αυτό της Μιρέλλας Παπαοικονόμου, πετυχημένης σεναριογράφου τηλεοπτικών σειρών, ξεχωρίζει επίσης αυτό του Κώστα Φέρρη. Τα υπόλοιπα πρόσωπα, όπως τα διαβάζουμε από την ενημέρωση που μας έγινε, είναι του πολιτικού συντάκτη και διευθυντή εφημερίδων σαν το «Βήμα» και την «Καθημερινή», Πάνου Λουκάκου, στη θέση του Προέδρου του ΔΣ, ενώ συνολικά η δικηγόρος του Αρείου Πάγου, Χριστίνα Μανωλοπούλου, η συγγραφέας – σεναριογράφος Κάλλια Παπαδάκη, ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης, η επιστημονική σύμβουλος Ελένη Πετρά, ο σκηνοθέτης Κωνσταντής Φραγκόπουλος και η σεναριογράφος Μιρέλλα Παπαοικονόμου απαρτίζουν το νέο επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο.

Το ερώτημα είναι ένα και εύλογο: Πως δέχτηκε ο Κώστας Φέρρης να μοιάζει σαν τον «τελευταίο τροχό της αμάξης» μέσα σε ένα Διοικητικό Συμβούλιο, παρά τη μεγάλη ιστορία και παρουσία του στον κινηματογραφικό χώρο εδώ και 60 χρόνια; Σαφώς και δεν είναι ώρα να ασκηθεί κριτική στα έργα και τις ημέρες των άλλων ανθρώπων, ακόμη δεν διορίστηκαν, είμαι σίγουρος πάντως πως και οι ίδιοι θα συμφωνούσαν στο εξής: Γιατί να μην είναι ο Φέρρης νέος Πρόεδρος λόγου χάριν και όχι ένα απλό μέλος στο συμβούλιο, το οποίο θα είναι υπεύθυνο για τη μοίρα του ελληνικού σινεμά και κατ’ επέκταση των Ελλήνων κινηματογραφιστών, οι οποίοι θα υποβάλλουν προς έγκριση τα σενάρια τους;  

Τι ρόλο τελικά θα παίξει ο Φέρρης, ο πιο έμπειρος αναμφισβήτητα απ’ όλους τους υπόλοιπους στο θέμα της εθνικής κινηματογραφίας; Διακοσμητικό, μήπως, ρεκλάμα αριστεροσύνης μέσα σε ένα ΔΣ, κατευθείαν διορισμένο από τη ΝΔ; Ένα κόμμα που – για να είμαστε ειλικρινείς – δεν είχε και την καλύτερη σχέση με τον ελληνικό κινηματογράφο από τη Μεταπολίτευση κι ύστερα, εκτός αν μιλάμε για τις αλησμόνητες cult απόπειρες του Γιώργου Μυλωνά, ήτοι τις ταινίες «Εδώ και τώρα αγγούρια», «Η γκομενάρα από το Μέτσοβο» κλπ. 

Εδώ θα πω μια μικρή ιστορία, πάλι όπως μου την είχε αφηγηθεί ο αείμνηστος Κούνδουρος: Το 1980 ο Υπουργός Βιομηχανίας της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, τον διόρισε ειδικό σύμβουλο στα θέματα κινηματογραφίας. Αμέσως ο Κούνδουρος κάλεσε δυο – τρεις φίλους του, μεταξύ αυτών και τον Κώστα Φέρρη. Όλοι μαζί κάθισαν με χαρτί και μολύβι να δουν τι μπορεί να γίνει για το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου. Ο Κούνδουρος, όμως, ο οποίος συμμεριζόταν απόλυτα τη ρήση του φίλου του, Μάνου Χατζιδάκι, ότι «για να ασκείς εξουσία, πρέπει και να την περιφρονείς», πέρασε το τριήμερο εκείνου του Πάσχα παρέα με τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. «Ψήναμε αρνάκι με τον Καραμανλή» ήταν τα λόγια του Κούνδουρου, «στην ουσία, όμως, τον έψηνα εγώ για να χρηματοδοτήσει η κυβέρνηση του το ελληνικό σινεμά»! Λίγο αργότερα, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου πέρασε από το Υπουργείο Βιομηχανίας στο Υπουργείο Πολιτισμού και συστάθηκε αμέσως το ΔΣ με μέλη τον περίφημο Βας – Βας (Βάσσος Βασιλείου) και τη Φάνη Πάλλη – Πετραλιά. Η πρώτη επιτροπή ενέκρινε, μεταξύ άλλων, τις τρεις σημαντικότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, τα σενάρια των οποίων είχαν κατατεθεί ίσαμε τότε: Του «Άγγελου» του Γιώργου Κατακουζηνού, της «Τιμής της Αγάπης» της Τόνιας Μαρκετάκη και του «Ρεμπέτικου» του Κώστα Φέρρη. Έρχεται το 1981 και η «σοσιαλιστική αλλαγή» του ΠΑΣΟΚ. Ο Ζάννας, νέος πρόεδρος του ΕΚΚ, δέσμιος μιας φιλοπασοκικής και σαφώς «αντινεοδημοκρατικής» αντίληψης, κάνει δύο ολόκληρα χρόνια μέχρι να δώσει το πράσινο φως για την υλοποίηση των τριών άνωθεν ταινιών, εξ ου και ως χρονιά παραγωγής του «Ρεμπέτικου» αναφέρεται, όπως όλοι γνωρίζουμε, το 1983. Το τελευταίο το ξεχνάμε, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Κρατάμε όμως ότι από το 1980 και τον διορισμό του Κούνδουρου ανανεώθηκε ουσιαστικά το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και, μάλιστα, από μία δεξιά συντηρητική κυβέρνηση. 

Με την παραπάνω ιστορία θέλω να πω ότι πάντα οι ειδήμονες ήταν εκείνοι που έσωζαν το ελληνικό σινεμά, σε εποχές που ακόμη η κρατική κινηματογραφική πολιτική ήταν ανύπαρκτη. Σήμερα, λοιπόν, που τα πάντα έχουν συντηρητικοποιηθεί, τα ΜΜΕ απλά προπαγανδίζουν ξεδιάντροπα, ενώ την ίδια στιγμή Έλληνες σκηνοθέτες, με κορυφαίο τον Λάνθιμο, διαπρέπουν εκτός συνόρων, τι θα κάνει ο Φέρρης για να ορθώσει το ανάστημα του, να προτείνει κάποια ιδέα ρηξικέλευθη ή και για να θέσει για μιαν ακόμη φορά τη ρήξη μεταξύ του «εμπορικού» και του «αμιγώς καλλιτεχνικού» κινηματογράφου; Θα έχει την αμέριστη υποστήριξη της Υπουργού; Των υπόλοιπων μελών του ΔΣ; Ή θα τα βροντήξει και θα αποχωρήσει σαν κύριος, όπως έχει κάνει και στο παρελθόν, όταν δεν συμφώνησε σε κάτι προγραμμένο και παρά την τάση του να λειτουργεί πάντα ως ενωτικό στοιχείο;

Ίσως μόνο ο ίδιος μπορεί να απαντήσει στα άνωθεν ερωτήματα και για το λόγο αυτό θα επιδιώξω να τον συναντήσω τις αμέσως επόμενες μέρες για μια μεγάλη συνέντευξη στο Κουτί της Πανδώρας. Επί της παρούσης, έχουμε κάθε δικαίωμα να είμαστε επιφυλακτικοί, όχι ως προς τη σύσταση του νέου ΔΣ του ΕΚΚ, αλλά ως προς την τοποθέτηση του σημαντικού Κώστα Φέρρη στο συγκεκριμένο ΔΣ. Και για να τελειώνουμε, η κατάσταση για την ώρα έχει ως ένας Φέρρης αλλά…μόνος!      

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr