Everyday Struggle: Ένας Data Scientist εξηγεί γιατί τα δεδομένα είναι το νέο πετρέλαιο

Σε αυτή τη συνέντευξη φιλοξενώ τον Λεωνίδα, οποίος αφού σπούδασε στην Ελλάδα της κρίσης έφυγε για το εξωτερικό και συγκεκριμένα για την Αγγλία. Συνέχισε τις σπουδές του σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο και πλέον εργάζεται ως Data Scientist. 

Συζητήσαμε για τη μέχρι τώρα πορεία του αλλά και για τη δουλειά του που αφορά τη συλλογή, διαχείριση και ανάλυση δεδομένων. Όπως μας είπε ο Λεωνίδας, “Τα δεδομένα είναι το νέο πετρέλαιο”.

Λεωνίδα καλησπέρα και σ’ ευχαριστώ πολύ για τη συζήτηση που θα κάνουμε. Θέλεις να μου πεις πόσο χρονών είσαι, και που μεγάλωσες;

Γεια χαρά Σπύρο, ευχαριστώ και εγώ. Είμαι 27 χρονών και γεννήθηκα και μεγάλωσα εδώ στην Αθήνα στο Περιστέρι συγκεκριμένα.

Έχεις σπουδάσει εδώ;

Ναι, έχω τελειώσει το Πανεπιστήμιο Πειραιά στο τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής και επιστήμης. Ξεκίνησα το 2011 και τις ολοκλήρωσα το 2015.

Ήσουν καλός μαθητής στο σχολείο;

Δε θα με χαρακτήριζα “πολύ καλό μαθητή”. Στο Γυμνάσιο ήμουν του 16-17 και στο Λύκειο ήμουν μαθητής του 14-15. Ο λόγος ήταν ότι δε θεωρούσα τον εαυτό μου έξυπνο, δεν ήμουν και δουλευταράς αλλά δεν είχα βρει και κάποιον ενδιαφέρον κλάδο να ακολουθήσω, επομένως ήμουν ένας μέτριος μαθητής που είχε απλά μια αγάπη προς τα μαθηματικά.

Αυτή τη στιγμή έχεις βρεθεί στο Cambridge, μπορείς να μου περιγράψεις λίγο πως έχει γίνει αυτή η διαδρομή;

Βεβαίως! Όπως είπα πριν τελείωσα τις σπουδές μου στο Πειραιά, άρα το πρώτο ταξίδι ήταν Περιστέρι-Πειραιάς, ένα λεωφορείο απόσταση. Στη συνέχεια αποφάσισα ότι θέλω να κάνω μεταπτυχιακό στο εξωτερικό και ευτυχώς η οικογένεια μου μπορούσε την οικονομική δυνατότητα για τις σπουδές μου, οπότε αφού έκανα αιτήσεις σε αρκετά πανεπιστήμια διάλεξα το πανεπιστήμιο του Imperial, στο οποίο έκανα το μεταπτυχιακό μου πάνω στη στατιστική. Ήταν μια πολύ δύσκολη χρονιά λόγω της αλλαγής περιβάλλοντος αλλά και της δυναμικότητας των πανεπιστημίων και θέλω να σταθώ λίγο στα άτομα που μου στάθηκαν σε αυτές τις στιγμές. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην οικογένεια μου αλλά και σε τρία άτομα, την Άννα, τον Βαπτιστή και το Χρόνη που μου στάθηκαν σαν κάτι περισσότερο από αδέρφια. Στα επιμέρους, εκεί συνειδητοποίησα ότι μου αρέσει πάρα πολύ η εφαρμογή της στατιστικής πάνω στην επιδημιολογία και τη βιολογία. Μετά συνέχισα με διδακτορικές σπουδές στο πανεπιστήμιο του Warwick το οποίο αφορούσε τη βιοπληροφορική. Τελειώνοντας το διδακτορικό μου, μου παρουσιάστηκε μια ευκαιρία εργασίας στην AstraZeneca, ως επιστήμονας δεδομένων και πραγματικά το timing ήταν εξαιρετικό γιατί με βρήκε ακριβώς τη περίοδο που τελείωνα το διδακτορικό μου. Αυτή ήταν λοιπόν η διαδρομή που έκανα από το Περιστέρι μέχρι το Cambridge εν μέσω της κρίσης του κορονοϊού.

Έφυγες από το Πανεπιστήμιο Πειραιά και πήγες να συνεχίσεις τις σπουδές σου σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Αγγλίας. Μπορείς να μου περιγράφεις λίγο αυτή τη μετάβαση; Τα εφόδια που πήρες από το Πανεπιστήμιο Πειραιά, πόσο σε βοήθησαν στις σπουδές σου εκεί;

Καταρχήν να σου πω ότι από το Πανεπιστήμιο Πειραιά πήρα πάρα πολλά εφόδια, όχι μόνο για το γνωστικό μου πεδίο αλλά και ως άνθρωπος, γιατί είχα τη τύχη να συναναστραφώ με πολλούς αξιόλογους καθηγητές, οι οποίοι μου διαμόρφωσαν την οπτική μου αντίληψη σε διάφορα πράγματα και όχι μόνο στο γνωστικό μου πεδίο. Από εκεί και πέρα, φεύγοντας από το πανεπιστήμιο εδώ και σε σχέση με την Αγγλία, η πρώτη διαφορά ήταν ότι εκεί υπήρχε μια σχετικά μεγαλύτερη πίεση ως προς το πρόγραμμα σπουδών, ίσως γιατί ήταν και μόνο ένα χρόνο το μεταπτυχιακό. Γενικά έξω η φιλοσοφία που έχουν στις σπουδές είναι ότι θα σου δώσουν το 60-70% των γνώσεων και το υπόλοιπο ποσοστό, αν θέλεις να αριστεύσεις, θα πρέπει να το βρεις μόνος σου. Τα εφόδια που πήρα από το Πανεπιστήμιο Πειραιά ήταν πολλά ώστε να μπορέσω να ολοκληρώσω τις σπουδές μου στο μεταπτυχιακό. Το Πανεπιστήμιο εκεί μου έδωσε επιπλέον τη δυνατότητα να γνωρίσω και να συναναστραφώ με ένα ακόμα μεγαλύτερο επίπεδο καθηγητών και συμφοιτητών. Το Πανεπιστήμιο Πειραιά όμως μου είχε δώσει όλες τις απαραίτητες βάσεις που χρειαζόμουν για να συνεχίσω τη ζωή μου ως φοιτητής έξω και πλέον ως επιστήμονας.

Να σου κάνω μια προβοκατόρικη ερώτηση. Αφορά όλη τη συζήτηση που ξεκινάει αρκετές φορές για το ότι τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια είναι υποβαθμισμένα και δεν παρέχουν δυνατό κύκλο σπουδών. Τι θα απαντούσες στους υποστηρικτές αυτής της άποψης;

Θα τους απαντούσα ότι έχουμε εκπληκτικά ιδρύματα κυρίως όσων αφορά το γνωστικό επίπεδο. Από εκεί και πέρα έχουμε διαφορές ως προς τη νοοτροπία, δηλαδή πως η κοινωνία αντιμετωπίζει έναν απόφοιτο πανεπιστημίου. Στην Αγγλία για παράδειγμα η πλειοψηφία των συμφοιτητών και φίλων μου, έχουν ένα βασικό πτυχίο και με αυτό μπορούν αρκετά εύκολα να βρουν δουλειά και να ξεκινήσουν να εργάζονται, συνεπώς ξεκινάνε την εργασιακή τους εμπειρία πολύ πιο νωρίς. Αυτό συμβαίνει γιατί εκεί το πτυχίο μεταφράζεται και σε κάποια πράγματα παραπάνω εκτός από τις γνώσεις που έχεις πάρει πάνω στο όποιο αντικείμενο, για παράδειγμα δείχνει ότι έχει προσήλωσε σε ένα στόχο, ικανότητα δομημένης σκέψης και δουλειάς. Κάποια πράγματα που εδώ στην Ελλάδα δεν έχω δει να τα συνυπολογίζουν οι εργοδότες. Ένα πράγμα που έχουμε εδώ στην Ελλάδα είναι η “Πανεπιστιμιοκεντρική” αντίληψη, ότι δηλαδή το παιδί μετά το σχολείο πρέπει να πάει στο πανεπιστήμιο. Φυσικά αν το παιδί έχει μια αγάπη να σπουδάσει κάτι συγκεκριμένο να συνεχίσει τις σπουδές του και μετά το σχολείο, απλά το αναφέρω ως σχόλιο αφού στην Αγγλία βλέπω ότι δεν υπάρχει αυτή η πίεση για σπουδές μετά το σχολείο.  

Μπορείς να μου εξηγήσεις κάποια πράγματα για το αντικείμενο της δουλειάς σου;

Εργάζομαι ως επιστήμονας δεδομένων. Το αντικείμενο που ασχολούμαι εγώ συγκεκριμένα είναι με θεραπείες κατά του καρκίνου.  Θεραπείες που βρίσκονται στη τελευταία τους φάση αφού έχουν χορηγηθεί τα όποια φάρμακα και έχουν γίνει οι κλινικές δοκιμές. Συλλέγουμε λοιπόν όλα αυτά τα δεδομένα από το κάθε ασθενή και  τα αξιολογούμε και χρησιμοποιούμε μεθόδους στατιστικής και μηχανικής μάθησης ώστε να εξάγουμε μοτίβα ασθενών με σκοπό να δούμε ποια θεραπεία και για ποια ομάδα ασθενών ήταν η καλύτερη ή δε λειτούργησε τόσο καλά και μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία προσπαθούμε πραγματικά να πιέσουμε τα όρια της επιστήμης και συγκεκριμένα στη θεραπεία του καρκίνου.

Στην εποχή μας έχει ανοίξει μεγάλη συζήτηση γύρω από τα δεδομένα. Για σένα τα δεδομένα τι είναι;

Κατά την άποψη μου τα “δεδομένα” είναι το νέο πετρέλαιο. Η αξία που παίρνει κάποιος από τα δεδομένα δεν περιγράφεται. Διότι πλέον έχουμε τα τρία βασικά συστατικά όπου μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις και ως ένα σημείο οι μεγάλες εταιρείες να διαμορφώσουν συνειδήσεις. Τα συστατικά αυτά είναι, ότι έχουμε το θεωρητικό υπόβαθρο το οποίο έχει δουλευτεί πολλά χρόνια τώρα από μαθηματικούς και θεωρητικούς επιστήμονες. Δεύτερο συστατικό είναι ο τεράστιος όγκος δεδομένων που μπορούμε να συλλέξουμε και τρίτο και τελευταίο ότι πλέον έχουμε και την υπολογιστική ισχύ για να επεξεργαστούμε όλα αυτά τα δεδομένα. Οι υπολογιστές πια δε πιάνουν  τρία δωμάτια. Έτσι με αυτά τα συστατικά η επιστήμη των δεδομένων και της μηχανικής μάθησης μπορεί να μας βοηθήσει σε πάρα πολλούς τομείς, από πολύ εξειδικευμένους μέχρι της καθημερινής ζωής όλων μας. Το θέμα όμως είναι η σωστή και υπεύθυνη χρήση αυτής της δύναμης. Έχουμε ξεφύγει πλέον από το να βρούμε τη βέλτιστη μέθοδο και είμαστε στο να βρούμε τη πιο ηθική μέθοδο.

Από ότι κατάλαβα με όσα είπες προηγουμένως, έχουμε λύσει τα προβλήματα της τεχνικής πάνω στη διαχείριση των δεδομένων, πλέον αυτό που απασχολεί την επιστήμη είναι να ζητήματα ηθικής πάνω στη διαχείριση των δεδομένων. Πως μεταφράζονται αυτές οι δύο παράμετροι;

Ακριβώς. Αν και η τεχνική πλευρά πάντα θα συνεχίσει να εξελίσσεται. Συγκεκριμένα η τεχνική πλευρά που αφορά την ανάπτυξη της Τεχνητής νοημοσύνης, διότι οδηγείται κυρίως από τη περιέργεια του ανθρώπου να φτάσει να δημιουργήσει την τεχνητή νοημοσύνη που θα φτάσει να σκέφτεται σαν άνθρωπος, κάτι που είναι ακόμα μακρινό αλλά είναι στα πλάνα των επιστημόνων. Εδώ μπαίνει και το θέμα της ηθικής πλευράς διότι ένα μεγάλο κομμάτι της τεχνητής νοημοσύνης είναι η ανάλυση φυσικού λόγου.  Έχουν κατασκευαστεί ήδη μοντέλα τα οποία η φωνή που αναπαράγουν είναι πολύ κοντά στη φωνή του ανθρώπου, τα οποία φυσικά δεν είναι ελεύθερα για δημόσια χρήση γιατί όπως αντιλαμβάνεσαι αν πέσουν στα λάθος χέρια θα μπορέσουν να δημιουργήσουν πολύ σοβαρά προβλήματα με ανυπολόγιστες συνέπειες τόσο για τη παγκόσμια οικονομία αλλά και για την παγκόσμια ασφάλεια ως ένα σημείο και αυτή είναι μια πιο προσωπική μου άποψη. 

Στις μέρες μας, εμάς που δεν είμαστε μέσα στον επιστημονικό κλάδο και δεν είναι η δουλειά μας να ασχολούμαστε με δεδομένα, πως μας επηρεάζουν αυτά στη καθημερινότητα μας; Μέσα από τη χρήση ψηφιακών συσκευών;

Θα σου πω τη προσωπική μου άποψη την οποία φυσικά την έχω σχηματίσει και μέσα από τις ακαδημαϊκές αλλά και επαγγελματικές μου γνώσεις. Στη καθημερινή μας ζωή λοιπόν και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις ακόμα τη τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει εισβάλει. Έχει εισβάλει όμως σε μεγάλο βαθμό στη συναναστροφή που έχουμε με τα social media μέσω των κινητών και των Η/Υ μας. Για παράδειγμα, το τι βλέπουμε στα “νέα” του instagram ή  του facebook είναι αποτέλεσμα της τεχνητής νοημοσύνης  η οποία χρησιμοποιεί τα δεδομένα μας όπως, φύλλο, ηλικία και οι συνήθειες μας. Οι συνήθειές μας είναι για παράδειγμα ο χρόνος που αφιερώνουμε για να διαβάσουμε ή για να δούμε κάτι που εμφανίζεται στα “νέα” μας. Η τεχνητή νοημοσύνη εκπαιδεύεται από όλα αυτά τα δεδομένα με αποτέλεσμα να φροντίζει στα “νέα” μας να εμφανίζονται πράγματα που είναι πολύ πιθανότερο να μας ενδιαφέρουν να δούμε και να αλληλεπιδράσουμε. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης θέλουν να μας απορροφούν το χρόνο και να μας κρατάνε απασχολημένους στο περιβάλλον τους ώστε να συλλέγουν όσα περισσότερα δεδομένα μπορούν μέσω της συμπεριφοράς μας. Σε πιο πρακτικό επίπεδο αλληλεπίδρασης με την τεχνητή νοημοσύνη θα το ζήσουμε σε μερικά χρόνια, μιας που με την ανάπτυξη του “internet of the thinks” και του “5G”, θα μπορούμε να αλληλεπιδρούμε καλύτερα με τις τεχνολογικές μηχανές, ένα παράδειγμα που μπορώ να σου δώσω θα είναι τα έξυπνα σπίτια όπου θα μπορείς για παράδειγμα να αλληλεπιδράς με τις συσκευές που θα έχεις μέσα στο σπίτι σου. 

Από αυτά που λες καταλαβαίνω ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι συνδεδεμένη άρρηκτα με τα δεδομένα που πρέπει να μαζέψει από εμάς. Εμείς αυτά τα δεδομένα πως τα προσφέρουμε;

Εμείς αυτά τα δεδομένα τα προσφέρουμε, οικειοθελώς αλλά ταυτόχρονα εν αγνοία μας, κυρίως μέσω των έξυπνων κινητών, τα οποία δίνουν και λαμβάνουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο. Εδώ να διευκρινίσω λιγάκι το εξής, οι μεγάλες εταιρείες που διαχειρίζονται τα δεδομένα που τους προσφέρουν, δεν ενδιαφέρονται για το ποιος/α είσαι, δηλαδή να σε ταυτοποιήσει, τους νοιάζουν κάποια χαρακτηριστικά βασικά όπως η ηλικία, το φύλλο και οι συνήθειες, ώστε να μπορούν κυρίως μέσα από τις πλατφόρμες των social media να σου πλασάρουν διαφημίσεις και περιεχόμενο το οποίο είναι πιο κοντά στις προτιμήσεις σου. Να μας είναι ξεκάθαρο ότι από τη στιγμή που χρησιμοποιούμε δωρεάν τις πλατφόρμες του facebook, του instagram κτλ και δε πληρώνουμε για το προϊόν, που μας προσφέρουν οι συγκεκριμένες εταιρείες, είμαστε εμείς το προϊόν για τις συγκεκριμένες εταιρείες.

Λεωνίδα μέσα από αυτή τη διαδικασία, που μπορείς να πεις ότι χειραγωγεί τον άνθρωπο ως προς τις επιλογές του, η οποία λειτουργεί με τη συγκατάθεση αφού χρησιμοποιούμε διάφορες εφαρμογές, αλλά εν αγνοία μας γίνεται η συλλογή των δεδομένων, δημιουργούνται ζητήματα ηθικής;

Προσωπικά εγώ είμαι μανιώδης χρήστης της τεχνολογίας και ενθουσιάζομαι πάρα πολύ με ότι καινούριο τεχνολογικό επίτευγμα, θα μπορούσα να σου πω ότι είμαι σε ένα μέτρο και ένα βαθμό προβληματισμένος ως προς τι σωστή χρήση των δεδομένων. Οι μεγάλες εταιρείες που συσσωρεύουν και επεξεργάζονται αυτό το τεράστιο όγκο δεδομένων  είναι ελάχιστες και πλέον μπορώ να πω ότι αρκετός κόσμος στρέφεται “εναντίων” τους, σε ότι αφορά τη χρήση των δεδομένων. Κακά τα ψέματα, αν οι συγκεκριμένες εταιρείες αφεθούν ελεύθερες και ανεξέλεγκτες, με τη προσβασιμότητα που έχουν στα δεδομένα που έχουν συλλέξει ανα το κόσμο, θα γίνουν πιο δυνατές από ότι είναι κυβερνήσεις των ήδη ισχυρότερων κρατών.

Αντιλαμβάνομαι από τα λεγόμενα σου ότι το κύμα της τεχνολογίας δε μπορούμε και ίσως να μην έπρεπε καν να σκεφτούμε να το σταματήσουμε μιας που οι καλές προεκτάσεις που έχει για τη ζωή μας είναι πάρα πολλές, όπως για παράδειγμα η δουλειά που κάνετε πάνω στα είδη θεραπειών του καρκίνου. Από εκεί και πέρα όμως ο άνθρωπος βρίσκεται στη καθημερινότητα του σε μια ευκολία με τη χρήση της τεχνολογίας όπως η χρήση του έξυπνου κινητού τηλεφώνου του, ή ενός Η/Υ, τα οποία μέσα, μπορούν να του προσφέρουν ένα πολύ μεγάλο σύνολο διάφορων άλλων επιλογών και εφαρμογών πέραν του να πάρει μια κλήση ή να στείλει ένα mail.  Θεωρείς ότι υπάρχει επαρκείς εκπαίδευση ή πληροφόρηση για όλες αυτές τις εφαρμογές με τη πανεύκολη χρήση όπως για παράδειγμα ένα scroll σε μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης;

Καταρχήν να πούμε εδώ ότι ένα scroll όσο εύκολα το πραγματοποιούμε μέσα από το κινητό μας άλλο τόσο δύσκολο είναι να καταλάβουμε πόσα άλλα πράγματα κρύβονται από πίσω. Θα σου πω ένα παράδειγμα, επιστημονικά είναι αποδεδειγμένο ότι τη στιγμή που πραγματοποιούμε το scroll ο εγκέφαλος μας παράγει σε ένα πολύ μικρό ποσοστό, την ίδια ουσία , την ντοπαμίνη, την οποία παράγει ο εγκέφαλος κάποιου ανθρώπου τη στιγμή που θα κάνει χρήση ουσιών. Φυσικά δε συγκρίνονται τα μεγέθη, αλλά για τον εγκέφαλο είναι η ίδια διαδικασία ώστε να πάρει με ευκολία χαρά, εύκολη ικανοποίηση. Βάση αυτού θεωρώ ότι προφανώς και χρειαζόμαστε εκπαίδευση ως προς τη χρήση της τεχνολογίας, γιατί πλέον η τεχνολογία δεν είναι τόσο απλή όσο του να κοιτάξω τα email μου ή να μπω σε κάποιο site και να κοιτάξω απλά τα νέα. Είναι πολλά περισσότερα πράγματα. Έτσι ενισχύεται ακόμα περισσότερο η άποψη μου ότι χρειαζόμαστε μια γενικότερη επιμόρφωση του πληθυσμού πάνω στη χρήση της τεχνολογίας. Η τεχνολογία όσο και αν μας βοηθάει σε διάφορες ανάγκες μας, που είναι όντως το πρωταρχικό μέλημα των επιστημόνων που την αναπτύσσουν, αν όμως δε χρησιμοποιείται σωστά από εμάς, μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα.

Σε μια απάντηση σου ανέφερες το 5G. Τι είναι το 5G;! Τι θα μας κάνει το 5G;!

Δεν είμαι ειδικός σε θέματα τηλεπικοινωνιών, οπότε στο συγκεκριμένο θέμα θα μου επιτρέψεις να έχω μια πιο προσωπική γνώμη. Κατ’ εμέ το 5G είναι ένα ταχύτερο δίκτυο. Όπως είχαμε το 3G που έγινε 4G, τώρα ήρθε η ώρα του 4G να γίνει 5G. Στην ουσία μπορούμε να μεταφέρουμε δεδομένα πάρα πολύ γρήγορα. Θεωρώ ότι είναι μια τεχνολογία που στο άμεσο μέλλον θα αλλάξει τις ζωές μας, αρκεί να σκεφτείς ότι θα εκμηδενιστεί ο χρόνος που έκανε να φτάσει ένα σήμα από το πομπό στον δέκτη. Να δώσω ένα παράδειγμα, όταν ακούμε για αυτόματα αυτοκίνητα που το ένα θα επικοινωνεί με το άλλο χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, αν υποθέσουμε ότι θα υπήρχε έστω και μια πολύ μικρή καθυστέρηση στη μεταξύ τους επικοινωνία, ως προς τη θέση που έχουν, τη ταχύτητα κτλ, αντιλαμβάνεσαι ότι ο κίνδυνος ατυχήματος είναι τεράστιος. Ε το 5G δίκτυο μετάδοσης της πληροφορίας είναι τόσο γρήγορο που αυτό το πρόβλημα δεν θα είναι πια πρόβλημα. 

Ξανά γυρνάω πάλι στο θέμα με τα δεδομένα. Ισχύει ο ισχυρισμός ότι μέσω της συλλογής και της επεξεργασίας των δεδομένα μας, χειραγωγούμαστε ως καταναλωτές αλλά και η συνείδηση μας ως προς τις επιλογές μας;

Συμβαίνει και σε πολύ μεγάλο βαθμό μπορώ να πω. Η απάντηση μου θα έχει δύο άξονες. Ο πρώτος είναι ότι, τα ίδια δεδομένα ανάλογα με το πως θα παρουσιαστούν μπορούν να οδηγήσουν σε διαφορετικά συμπεράσματα, κάτι το οποίο η επιστήμη της στατιστικής έχει τέτοια κόλπα πάρα πολλά χρόνια τώρα. Δεύτερος άξονας αφορά τη πληροφορία που υπάρχει στο διαδίκτυο και είναι άπειρη πρακτικά, σημασία συνεπώς έχει από που λαμβάνεις τη πληροφορία και κατά πόσο είσαι ελεύθερος να διαλέξεις τη πληροφορία που εσύ πιστεύεις ότι είναι η σωστή. Δυστυχώς οι μεγάλες πλατφόρμες αναζητήσεων ή δικτυώσεων του ιντερνετ δεν παίρνουν θέση στο θέμα του ελέγχου των πληροφοριών αν είναι αληθείς ή όχι, οπότε απλά σου παρουσιάζουν πληροφορία και βάση της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης σου παρουσιάζουν πράγματα που πιστεύουν ότι θα σε κρατήσουν πιο πολύ στη σελίδα τους ή στην εφαρμογή του. Συνεπώς οι μεγάλες εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης που σου παρέχονται δωρεάν και η βασική πηγή εσόδων τους είναι η διαφήμιση. Οπότε ο καθένας μας γίνεται στόχος διαφημίσεων ανάλογα με τις προτιμήσεις του οι οποίες έχουν καταγραφεί από τα δεδομένα που έχει δώσει μέσα από τις διαδικτυακές του συνήθειες και αλληλεπιδράσεις. Για να το συνοψίσω θα σου πω ότι όντως δεχόμαστε μια κατεύθυνση στο τι θα δούμε αλλά και στο πως θα το δούμε. Κάτι το οποίο γινόταν έτσι και αλλιώς με τη διαφήμιση στη τηλεόραση απλά το παραπάνω είναι πολύ πιο στοχευμένο για το καθένα από εμάς προσωπικά.

Λεωνίδα κλείνουμε σιγά-σιγά τη συζήτηση μας και θα ήθελα να σε ρωτήσω αν φοβάσαι το μέλλον που έρχεται σε συνάρτηση πάντα με το πόσο ραγδαία εξελίσσεται η τεχνολογία;

Θα σου πω, προσωπικά πιστεύω ότι η τεχνολογία έχει να προσφέρει πολλά πράγματα ακόμα στον άνθρωπο, κυρίως μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία μπορεί να δώσει λύσεις σε πράγματα που ο ανθρώπινος εγκέφαλος δε μπορεί να δώσει λόγω περιορισμένης υπολογιστικής ισχύος που έχει, γιατί πλέον δε μετράει μόνο η γνώση που δεδομένα τη κατέχει ο άνθρωπος αλλά και οι δυνατότητες πολύπλοκων υπολογισμών που δεδομένα τη κατέχουν οι Η/Υ. Έτσι λοιπόν, όπως όλα έχουν δύο όψης στη ζωή, για παράδειγμα το αυτοκίνητο, προσφέρει μετακινήσεις αλλά παράλληλα μολύνει και το περιβάλλον, όπως όταν η χρήση του γίνεται ασυνείδητα μπορεί να προξενήσει και θανάτους, έτσι και μια κακή χρήση της τεχνολογίας και συγκεκριμένα της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στο κόσμο μας. Θεωρώ όμως ότι μαθαίνουμε από τα προηγούμενα λάθη και παραλείψεις και όλοι είμαστε πολύ πιο προσεκτικοί με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Επιπλέον είμαστε σε θέση να καταλαβαίνουμε τη λειτουργία της τεχνητής νοημοσύνης και μπορώ να πω ότι είμαστε σε θέση να τη δαμάσουμε και να τη βάλουμε στην υπηρεσία του ανθρώπου.  

Με τη τελευταία σου απάντηση μου γέννησες μια ακόμα ερώτηση. Πως πιστεύεις ότι θα εξελιχθεί η σχέση του ανθρώπου με την εργασία; Τι μεταβολές βλέπεις να συμβαίνουν λόγω της όλο ένα και αυξανόμενης τεχνολογικής εξέλιξης;!

Σίγουρα οι τεχνητή νοημοσύνη θα εξαλείψει κάποιες θέσεις εργασίας, αλλά το θετικό είναι ότι οι θέσεις που θα εξαλείψει είναι οι πιο “βαρετές” εργασίες για τον άνθρωπο. Θέσεις δηλαδή που δεν εξασκούν τη δημιουργικότητα. Από εκεί και πέρα για μένα εγείρεται ένα θέμα που αφορά την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης. Τι θέλω να πω, όπως μια εταιρεία προσλαμβάνει έναν άνθρωπο λόγω της εμπειρίας και των γνώσεων του, προσωπικά πιστεύω ότι η αντίστοιχη εταιρεία θα μπορεί να αγοράσει κάποιο πρόγραμμα (software), το οποίο θα είναι “εκπαιδευμένο”, όπως είμαστε εμείς μέσα από τις γνώσεις μας και τις εμπειρίες μας. Το πρόγραμμα λοιπόν θα κάνει τη δουλειά που πιο πριν έκανε ένας άνθρωπος, επομένως το θέμα που εγείρεται είναι σε ένα άλλο επίπεδο, όχι της ηθικής που αναφέραμε, αλλά σε αυτό της ιδιοκτησίας, σε ποιον ανήκει αυτό το έργο που παράγεται; Στη μηχανή; Στην εταιρεία; Προκύπτουν ζητήματα δηλαδή που στο σήμερα μας φαίνονται επιστημονική φαντασία, όπως κατά πόσο η τεχνητή νοημοσύνη, είτε “δουλεύει” μέσα από έναν Η/Υ είτε σε ένα ρομπότ, θα μπορεί να έχει δικαιώματα σε σχέση με το τι παράγουν. Αυτό λοιπόν είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα και θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες για αυτό. 

Άρα λοιπόν η τεχνητή νοημοσύνη θα έρθει να πάρει τις “βαρετές” δουλειές από τον άνθρωπο και να του δώσει επιπλέον ελεύθερο χρόνο. Αυτός όμως ο ελεύθερος χρόνος μπορεί να μεταφραστεί και ως ανεργία;

Σίγουρα. Για κάποια επαγγέλματα, θα δημιουργηθεί ανεργία, παροδική θα πω εγώ, γιατί πλέον το να έχει κάποιος πρόσβαση σε πόρους ώστε να μάθει μια καινούρια δεξιότητα, υπάρχει ήδη πληθώρα στο ίντερνετ. Προσωπικά πιστεύω αν όχι από αυτή την εποχή αλλά στο πολύ άμεσο μέλλον θα σταματήσουμε να ζούμε στην εποχή των πτυχίων και θα περάσουμε σε αυτή των δεξιοτήτων. Ένα πτυχίο δε λέει κάτι αν δεν έχεις την αντίστοιχη δεξιότητα και αντίστροφα το να μην έχεις ένα πτυχίο δε σημαίνει ότι δεν έχεις την αντίστοιχη δεξιότητα.

Έφυγες από την Ελλάδα πότε;

Έφυγα το Σεπτέμβριο του 2015.

Έφυγες από την Ελλάδα της οικονομικής κρίσης και πήγες στην Αγγλία. Για πες μου λίγο για αυτό. Πως είναι η ζωή έξω;

Είναι ένα εντελώς διαφορετικό κλίμα. Η Αγγλία είναι μια χώρα πολύ μακρινή σε σχέση με την Ελλάδα. Είναι μια χώρα όπου οι προσωπικές σχέσεις δεν είναι τόσο δυνατές όπως είναι στην Ελλάδα. Ένα θετικό όμως αντίστοιχα που έχω παρατηρήσει στην Αγγλία είναι ότι το κράτος δουλεύει ρολόι, δεν υπάρχουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πολίτης με το κράτος εδώ στην Ελλάδα, όπως η γραφειοκρατία. Η Αγγλία είναι μια “κρύα” χώρα αλλά με πολύ πιο δυνατή οικονομία η οποία δίνει πολλά συν. Δυστυχώς όμως δεν έχουμε λύσει όλα μας τα προβλήματα, η ζωή δεν είναι μόνο δουλειά, προσωπικά μου λείπει η χώρα μου, οι φίλοι μου, η οικογένεια μου. Αλλά στη παρούσα φάση δε θα ήθελα να γυρίσω στην Ελλάδα.

Την εργασιακή εμπειρία στην Ελλάδα δε την έζησες ποτέ. Συζητώντας όμως με τους φίλους σου και τους γονείς σου που μένουν εδώ και εργάζονται εδώ, βρίσκεις διαφορές; Σε ότι αφορά τις εργασιακές συνθήκες και την εργασιακή αξιοπρέπεια;

Βεβαίως. Βρίσκω χαώδεις διαφορές! Ειδικά σε ότι αφορά τις παραβιάσεις των εργασιακών συμβάσεων. Αυτό το πράγμα εμένα όσο καιρό δουλεύω στην Αγγλία δεν έχει περάσει ποτέ από το μυαλό μου ότι μπορεί να συμβεί, και φαντάζομαι ούτε από του εργοδότη μου. Απλά πράγματα το να μη πληρωθώ στην ώρα μου ή να κάνω κάποια υπερωρία η οποία δε θα πληρωθεί ή να δουλεύω ανασφάλιστος. Αυτά τα πράγματα λοιπόν εγώ δε θα έχω ζήσει, και πολύ περισσότερο δε μπορώ να διανοηθώ ότι θα συμβούν κάποια στιγμή στη χώρα που δουλεύω. Αυτά τα πράγματα τα ακούω από όλους μου τους φίλους να συμβαίνουν εδώ στην Ελλάδα. Τα ακούω και πραγματικά με θλίβουν γιατί στην Ελλάδα έχουμε πάρα πολύ καλά μυαλά, έχουμε όρεξη να παράξουμε έργο και είναι πολύ κρίμα όλο αυτό το “απόθεμα” που έχουμε σε μυαλά, όρεξη και δεξιότητες, να το απολαμβάνουν άλλες χώρες, και να μη μπορεί το κράτος εδώ να το αξιοποιήσει για το καλό του συνόλου του τόπου.

Λεωνίδα, τελευταία ερώτηση και κλείνω όπως αρχίσαμε, με τεχνολογία δηλαδή, για πες μου τώρα τι ακούς να ετοιμάζεται;! Κανα τσιπάκι θα μας βάλουν;

Φυσικά! Όλα τα εμβόλια άλλωστε παρέχονται με τσιπάκι! Φυσικά και κάνω πλάκα. Αλλά σοβαρά τώρα, τα εμβόλια δε περιέχουν κανένα τσιπάκι, το τσιπάκι το έχουμε βάλει μόνοι μας σε χρήση και οικειοθελώς με τα έξυπνα κινητά, τους Η/Υ και γενικά τις έξυπνες συσκευές όπως οι τηλεοράσεις. Αυτές οι συσκευές δίνουν και παίρνουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο στους σέρβερς μεγάλων εταιρειών, κάτι που δεν είναι τόσο κακό όσο ακούγεται, και για να κάνω μια προσωπική νύξη, δεν ενδιαφέρει τον Bill Gates, αν ο Λεωνίδας από το Περιστέρι ξύπνησε το πρωί και βγήκε βόλτα, τον ενδιαφέρει ότι ένας άντρας 27 χρονών οποίος χρησιμοποιεί κινητό συγκεκριμένης μάρκας, αγόρασε ένα συγκεκριμένο προϊόν, ώστε να ξέρει πλέον τι διαφημίσεις να σου πασάρει. Να έχουμε υπόψιν ότι όλες αυτές οι μεγάλες εταιρείες που χρησιμοποιούν τα δεδομένα για τη προσαρμογή του διαφημιστικού σκοπού και στόχου, έχουν πολύ σκληρούς νόμους και περιορισμούς όσων αφορά τα προσωπικά μας δεδομένα. Επομένως δε τίθεται θέμα για τη παραγωγή κάποιου προσωπικού για το καθένα τσίπ, αυτό το “τσίπ” το έχουμε υιοθετήσει καιρό και μάλιστα με τη συγκατάθεση μας. 

Εννοείς το κινητό και όλες οι “έξυπνες” συσκευές που χρησιμοποιούμε.

Ακριβώς! Και όλες οι συσκευές που δίνουν και παίρνουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, όπως για παράδειγμα τα έξυπνα ρολόγια, έξυπνα κινητά κτλ.

Λεωνίδα σε ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συζήτηση που είχαμε! Σου εύχομαι καλή σταδιοδρομία στο καινούριο επαγγελματικό τομέα που έχεις ανοίξει και γενικά καλή ζωή.

Να είσαι καλά Σπύρο η χαρά για αυτή τη συζήτηση ήταν και δική μου. Καλή συνέχεια στο “Everyday Struggle” και με ότι άλλο ασχολείσαι!.