Ερίκ Καντονά: Κλωτσιά στον ρατσισμό, σεβασμό στους πρόσφυγες

Με μια τραγιάσκα, το μούσι να έχει μεγαλώσει και το σκούρο γυαλί να κρύβει τη θυμωμένη του ματιά. Με ένα απλό κοντομάνικο μπλουζάκι και μια φωνή γεμάτη κατανόηση. Ο Καντονά, ο αγαπημένος «Κινγκ Έρικ» της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ έφτασε τα 53, όμως συνεχίζει να κινείται κόντρα στο ρεύμα. Αντισυμβατικός, όπως πάντα. Όπως όταν φορούσε ακόμα εξάταπα. Κι αν δεν υπάρχουν πια οι ποδοσφαιρικές παραστάσεις, η ελευθερία που βρήκε μέσα από το ποδόσφαιρο έχει μείνει, εκφράζεται κάθε φορά που τοποθετείται. «Δεν θεωρώ τον εαυτό μου Γάλλο. Είμαι πολίτης του κόσμου. Χτες, στο δρόμο για το σπίτι μου, υπήρχαν σκηνές με μετανάστες σε όλο το μήκος του δρόμου, μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι. Αυτοί οι πρόσφυγες δεν ρίσκαραν τη ζωή τους για να ζουν σε σκηνές δίπλα στην εθνική οδό. Όχι, ήρθαν να δουλέψουν. Ήρθαν για αλλάξουν επίπεδο στη ζωή τους. Οπότε πρέπει να τους βοηθήσουμε κι όχι να τους κρίνουμε. Γιατί δεν έχετε ιδέα τι έχουν περάσει για να καταφέρουν να φτάσουν εδώ». Η δήλωσή του αυτή από το πίσω κάθισμα ενός αυτοκινήτου, δίπλα στον αδερφό του, ενώ μιλούσε τον λόγο που έβγαλε κατά τη διάρκεια της απονομής του βραβείου UEFA President Award, αναπαράχθηκε πολύ και στην χώρα μας. Όμως η αλήθεια είναι πως ο Καντονά δεν ξύπνησε απλά ένα πρωί και θυμήθηκε τους πρόσφυγες.

Σημάδια προσφυγιάς

Όπως διηγήθηκε ο ίδιος πριν από περίπου έναν χρόνο στο The Players Tribune, ο παππούς του από την πλευρά της μητέρας του ήταν Καταλανός. Πολέμησε στον Ισπανικό Εμφύλιο τον Φράνκο μέχρι το τέλος. Όντας καταζητούμενος και με τον κλοιό να στενέυει, αποφάσισε να δραπετεύσει. Έπρεπε να διασχίσει τα Πυρηναία όρη με τα πόδια, για να βρει καταφύγιο στη Γαλλία. Δεν υπήρχε καιρός για αποχαιρετισμούς και νοσταλγίες. Το μόνο που πρόλαβε ήταν να βρει την αγαπημένη του και να της ζητήσει να τον ακολουθήσει. Εκείνος 28, εκείνη 19. Χωρίς δεύτερη σκέψη άφησε πίσω τα πάντα για μια νέα ζωή. Ο μετέπειτα παππούς και γιαγιά του Καντονά έφτασαν μετά από πολλές δυσκολίες στον προσφυγικό καταυλισμό Αρζέλ σιρ Μερ, στον οποίο βρήκαν καταφύγιο πάνω από 100.000 Ισπανοί πρόσφυγες. «Φαντάζεστε οι Γάλλοι να τους απέρριπταν τότε; Αλλά όχι. Έδειξαν συμπόνια, όπως η ανθρωπότητα πάντα πρέπει να δείχνει συμπόνοια σε αυτούς που υποφέρουν. Οι παππούδες έφτασαν χωρίς τίποτα. Έπρεπε να ξεκινήσουν ξανά την ζωή τους. Αλλά λίγο καιρό μετά στους πρόσφυγες δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψουν χτίζοντας μια εκκλησία στο Σεντ Ετιέν. Αυτή είναι η ζωή του μετανάστη. Πας όπου πρέπει. Κάνεις ότι πρέπει. Οπότε πήγαν. Έφτιαξαν μια δική τους ζωή. Η μητέρα μου γεννήθηκε λίγα χρόνια μετά και μετά η οικογένεια μετακόμισε στη Μασσαλία. Αυτή η ιστορία είναι στο αίμα μου. Με σημάδεψε ως ανθρώπινο ον», λέει ο ίδιος.

Ο Καντονά μεγάλωσε με την ιστορία, μέχρι που είδε σε φωτογραφία τον παππού του να περνά τα βουνά. Τον σημάδεψε, τον προσγείωσε στην κανονική ζωή. Πλέον δεν ήταν απλά μια διήγηση. Όσον αφορά την άλλη πλευρά; Οι γονείς του πατέρα του ήταν επίσης μετανάστες. Πήγαν στη Γαλλία από τη Σαρδηνία, αναζητώντας διέξοδο από τη φτώχεια. Ο παππούς του πολέμησε στον Πρώτο Παγκόσμιο και ο πατέρας του στον Δεύτερο. Έγινε οικοδόμος, επιστρέφοντας από το μέτωπο. Έζησε σε μια σπηλιά, μέχρι να χτίσει το δικό του σπίτι. Ίσως κι ο ίδιος να θεωρούσε τις διηγήσεις αυτές υπερβολές, αν δεν έβλεπε μια ακόμα φωτογραφία της σπηλιάς αυτής.

Το 2015, είχε γίνει ξανά πρώτη είδηση όταν αποκάλυψε σε γαλλικό ραδιόφωνο πως σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές της Μασσαλίας στέγασε με δικά του έξοδα μια προσφυγική οικογένεια για τουλάχιστον δύο χρόνια, αναλαμβάνοντας και το κόστος διατροφής της. Λίγες μέρες πριν, είχε μιλήσει έξω από τα δόντια στην Le Parisien: «Πηγαίνουμε σε έναν πόλεμο για οικονομικούς λόγους, μετά οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την χώρα τους γιατί τους προκαλέσαμε χάος και τώρα δεν είμαστε ικανοί καν να τους καλωσορίσουμε».

Φιλόσοφος και ακτιβιστής

Από όταν σταμάτησε το ποδόσφαιρο και έγινε… ηθοποιός (συνεργάστηκε με τον Κεν Λόουτς στο εκπληκτικό Looking for Eric, στο οποίο παίζει τον εαυτό του) το 1997, ο Γάλλος εκφράζεται πολύ συχνά για κοινωνικά ζητήματα, ενώ πρωτοστατεί σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες. Το 2010, προέτρεψε τους συμπατριώτες του να πραγματοποιήσουν μια νέα Γαλλική Επανάσταση, παίρνοντας όλα τα χρήματά τους από τις τράπεζες, ώστε να καταστρέψουν το πολιτικό σύστημα που χτίστηκε πάνω στη δύναμη των τραπεζών! Η δήλωσή του μάλιστα προκάλεσε μια μεγάλη διαδικτυακή καμπάνια, η οποία προσέλκυσε δεκάδες χιλιάδες κόσμου, χωρίς φυσικά το δικό του «Casa de Papel» να γίνει πράξη. Το 2012 τρέλανε ξανά όλη τη Γαλλία, όταν με επιστολή του ζήτησε υποστήριξη για να κατέβει υποψήφιος για την γαλλική προεδρία, ψάχνοντας υπογραφές από 500 δημάρχους! Τελικά, αποδείχθηκε ότι όλη αυτή η υποψηφιότητα ήταν ένα τρικ για να προκαλέσει ευαισθητοποίηση γύρω από το ζήτημα της κοινωνικής στέγασης και υποστήριξη στο Ίδρυμα «Abbe Pierre», που σκοπός του είναι η στέγαση των απόρων και αστέγων. Το site που είχε βγει προς τα έξω ως ιστότοπο για την πολιτική του εκστρατεία και φαινόταν «υπό κατασκευή», ξαφνικά άρχισε να ανακατευθύνει τον κόσμο προς την σελίδα του «Abbe Pierre», ενώ ο ίδιος κάλεσε με δημόσια τοποθέτησή του όλους τους υποψηφίους στην ετήσια εκδήλωση του Ιδρύματος, για «κάνουν επιτέλους σοβαρές πολιτικές δεσμεύσεις».

Φέτος, κατά την απονομή του προαναφερθέντος President Award της UEFA, ο «Βασιλιάς Έρικ» εμφανίστηκε μπροστά στους κοστουμαρισμένους ακριβοθώρητους ποδοσφαιριστές με ένα ροζ πουκάμισο και τον χαρακτηριστικό του μπερέ. Και στην ομιλία του ξεκίνησε με μία φράση από τον «Βασιλιά Ληρ» του Σέξπιρ (As flies to wanton boys are we to the gods, they kill us for their sport), για να συνεχίσει: «Σύντομα η επιστήμη δεν θα είναι μόνο ικανή να επιβραδύνει το γήρας των κυττάρων, σύντομα η επιστήμη θα διορθώσει τα κύτταρα κι έτσι θα γίνουμε αιώνιοι. Μόνο τα ατυχήματα, τα εγκλήματα και οι πόλεμοι θα μας σκοτώνουν ακόμα, αλλά δυστυχώς τα εγκλήματα και οι πόλεμοι θα πολλαπλασιαστούν. Αγαπώ το ποδόσφαιρο. Ευχαριστώ». Άφησε τους πάντες με το στόμα ανοιχτό, να αναλογίζονται πως ακόμα κι αν βρεθεί το μυστικό της αθανασίας, η ανθρωπότητα θα έχει τον τρόπο για να αλληλοσκοτωθεί.

Στο δρόμο της επιστροφής, όπου γυρίστηκε και το video με την δήλωση για τους πρόσφυγες, ζητήθηκε από τον Καντονά να εξηγήσει τα όσα είπε. Αρνήθηκε και αρκέστηκε να μιλήσει για το ποδόσφαιρο: «Στο ποδόσφαιρο υπάρχουν τα πάντα. Μαθαίνεις τα πάντα. Μαθαίνεις να σχετίζεσαι με άλλους, μαθαίνεις να χάνεις. Μαθαίνεις να οπισθοχωρείς, να παλεύεις για τον διπλανό σου. Η απογοήτευση θα με σκοτώσει, ή θα την χρησιμοποιήσω για να δουλέψω σκληρότερα και θα προσπαθήσω να φτάσω κάπου; Όλα αυτά, είναι το σχολείο της ζωής».

Κλωτσιά στον ρατσισμό

Πέραν της προσωπικότητας, ο Ερίκ Καντονά ήταν και ένας τεράστιος ποδοσφαιριστής. Ο άνθρωπος που άλλαξε την ιστορία της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και έφερε εντελώς νέα στοιχεία στο αγγλικό ποδόσφαιρο, κατέκτησε τέσσερα πρωταθλήματα Premier League σε πέντε χρόνια, ενώ φόρεσε 45 φορές τη φανέλα της Εθνικής Γαλλίας. Εξελίχθηκε σε ένα μοναδικό εργαλείο στα χέρια του Σερ Άλεξ Φέργκιουσον, ο οποίος τον λάτρεψε παρά τον εκρηκτικό του χαρακτήρα και τα ξεσπάσματα που είχε νεότερος και κείνος τον δικαίωσε από την πρώτη χρονιά, οδηγώντας τους «Κόκκινους Διαβόλους» τη σεζόν 1992-93 στο πρώτο τους πρωτάθλημα έπειτα από 26 χρόνια. O Kαντονά, ο οποίος είχε σηκώσει και πρωτάθλημα με τη Λιντς έγινε ο πρώτος παίκτης που αναδεικνύεται δύο σερί χρονιές πρωταθλητής με διαφορετικές ομάδες. Ψηφίστηκε στο επίσημο περιοδικό της Γιουνάιτεντ ως ο σπουδαιότερος παίκτης που φόρεσε τη φανέλα της.

Η σκηνή που έχει συνδεθεί όμως περισσότερο με την καριέρα του Καντονά δεν είναι κάποιο γκολ, ή μια περίτεχνη ενέργεια. Είναι η κλωτσιά που έδωσε σε έναν οπαδό της Κρίσταλ Πάλας τον Ιανουάριο του 1995. Ο Γάλλος αποβλήθηκε και καθώς είχε πάρει την άγουσα για τα αποδυτήρια, κάποιος από το πλήθος τον έβρισε. Πήρε φόρα και με μια κίνηση κουνγκ-φου τον ξάπλωσε στο έδαφος. Η πράξη αυτή του κόστισε 8 μήνες απουσίας από το ποδόσφαιρο και 120 ώρες κοινωφελούς εργασίας. Η δήλωσή που έκανε μετά το συμβάν προκάλεσε αμηχανία και σιωπή. «Όταν οι γλάροι ακολουθούν την τράτα, είναι επειδή πιστεύουν ότι οι σαρδέλες θα ριχτούν στη θάλασσα. Σας ευχαριστώ πολύ».

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, το σχόλιο του οπαδού, ο οποίος ήταν ακροδεξιός και μέλος του Εθνικού Μετώπου, ήταν ρατσιστικό. Ο Καντονά χαρακτήρισε αργότερα τη στιγμή ως την «καλύτερη της καριέρας του». O Ίαν Ράιτ, ο οποίος υπέφερε από τις ρατσιστικές επιθέσεις στα αγγλικά γήπεδα, δήλωσε ότι τον ζήλεψε. Φέτος τον Αύγουστο, έπειτα από μια από τις πολλές ρατσιστικές επιθέσεις μέσω Social Media, αυτή τη φορά στους Ράσφορντ και Πογκμπά της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ο παλαίμαχος της Τότεναμ Γκάρεθ Κρουκς κάλεσε την κυβέρνηση να αναλάβει δράση για να σταματήσει τον ρατσισμό προς τους ποδοσφαιριστές, προειδοποιώντας την ότι σύντομα θα υπάρξει άλλη μια κλωτσιά αντίστοιχη του Καντονά…