Επανακυκλοφορεί το κείμενο του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ «Ο εθνικισμός εις την Δύσιν»

Η αποικιοκρατούμενη Ινδία υπήρξε μια περιοχή με πολλά διαφορετικά θρησκευτικά και πολιτικά κινήματα, στην οποία η δράση του κινήματος για την πολιτική χειραφέτηση υπήρξε ιδιαιτέρως περίπλοκη εξαιτίας της έλλειψης ενιαίας ηγεσίας ή κατεύθυνσης. Σε αυτό το πλαίσιο αναδύθηκε ο ινδικός εθνικισμός με απαρχή την ινδουιστική μεταρρύθμιση που υποστήριξε ο βραχμάνος λόγιος Ράτζα Ραμμόχαν Ρόι (1774-1833) στις αρχές του 19ου αιώνα και άλλοι λόγιοι όπως ο βραχμάνος συνθέτης, ποιητής και δοκιμιογράφος Ντεβεντρανάθ Ταγκόρ (1840-1926), εκ των ιδρυτών του κινήματος Μπράχμα Σαμάτζ, το οποίο προώθησε τη θρησκευτική μεταρρύθμιση που κατά βάσιν ήταν κοινωνική μια και στόχος ήταν η κατάργηση του συστήματος των καστών και η ισοτιμία της γυναίκας.  

Σε αυτό το πλαίσιο σκέψης μεγάλωσε και ο ποιητής και φιλόσοφος Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ (1861-1941), 14ος γιος του Ντεβεντρανάθ. Ο Ραμπιντρανάθ που έμελλε να αποτελέσει έναν από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους της χώρας του σπούδασε νομική στην Αγγλία και το 1913 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας (ήταν ο πρώτος συγγραφέας από την Ασία ο οποίος τιμήθηκε με το βραβείο) «για τον βαθιά ευαίσθητο, φρέσκο και όμορφο στίχο του, με τον οποίο, με μεγάλη ικανότητα, έχει καταστήσει την ποιητική του σκέψη, εκφρασμένη στις δικές του αγγλικές λέξεις, μέρος της λογοτεχνίας της Δύσης». Ο Ταγκόρ ο οποίος το 1915 έδωσε τον τιμητικό τίτλο «Μαχάτμα» στον Γκάντι, ταξίδεψε ως γκουρού στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Αμερική και την Ευρώπη και πίστευε βαθιά ότι το ανθρώπινο γένος έχει δύο επιλογές, είτε να προοδεύσει ως ενσυνείδητο σύνολο με την καθοδήγηση της αγάπης είτε να καταστραφεί από το μίσος ως «εγωκεντρικό σύνολο». 

Τέσσερα χρόνια μετά τη βράβευσή του με το Νόμπελ ο αμερικανικός εκδοτικός οίκος Macmillan στη Νέα Υόρκη εξέδωσε το έργο του «Nationalism» (Εθνικισμός), το οποίο ο Ταγκόρ είχε γράψει αρχικά στη γλώσσα μπενγκάλι και στη συνέχεια μετάφρασε στα αγγλικά. Το βιβλίο περιλάμβανε τρεις ομιλίες του το 1916 στην Ιαπωνία, που είχαν θέμα τον εθνικισμό στη Δύση, στην Ιαπωνία και στην Ινδία. Ο τόμος έκλεινε με ένα ποίημα του Ταγκόρ με τίτλο «The sunset of the century» (Η δύση του αιώνα), το οποίο γράφτηκε την τελευταία μέρα της εκπνοής του 19ου αιώνα. Την έκδοση του 1917 θέλησε ο Ταγκόρ να την αφιερώσει στον πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Γουίλσον, ωστόσο δεν του επιτράπηκε μια και έπειτα από την κυκλοφορία του βιβλίου θεωρήθηκε ότι είχε σχέση με τις αντιβρετανικές ενέργειες που προωθούνταν από τις ινδικές κοινότητες που ζούσαν στην Αμερική και υποστήριζαν την επανάσταση στην Ινδία. 

Στο έργο του ο Ταγκόρ υποστηρίζει ότι μια κοινωνία η οποία έχει δημιουργηθεί με φυσικό τρόπο είναι πολύ πιο ανθρώπινη σε σχέση με εκείνη που έχει δημιουργηθεί με γνώμονα την ιδέα του έθνους. Μεταξύ άλλων γράφει: «Εμείς που αισθανθήκαμε τη σιδερένια λόγχη του εθνικισμού να χώνεται βαθιά στο είναι μας, έχουμε την υποχρέωση, για το συμφέρον όλης της ανθρωπότητας, να διαμαρτυρηθούμε και, κάνοντας κοινωνό όλον τον κόσμο, να βροντοφωνάξουμε ότι ο Εθνικισμός αυτός είναι μια επικίνδυνη επιδημία, η οποία απλώνεται πέρα πέρα ανάμεσα στη σημερινή ανθρωπότητα και υπονομεύει τις ηθικές και τις ζωτικές της δυνάμεις. Να γιατί ο δυτικός εθνικισμός παρουσιάζεται σαν φραγμός, ο οποίος εμποδίζει την ελεύθερη εξάπλωση του δυτικού πολιτισμού στις χώρες, στις οποίες οι λαοί δεν έχουν οργανωθεί ακόμη σε Έθνη. Επειδή ο πολιτισμός αυτός είναι πολιτισμός επικρατήσεως, φροντίζει να περιορίζεται όσο το δυνατόν στον εαυτό του και μόνο, και δεν έχει καμία διάθεση να κάνει προσιτές τις πηγές του σε εκείνους που σημάδεψε για αντικείμενα εκμεταλλεύσεως». 

Το κείμενο του Ταγκόρ που αφορά τη Δύση κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1926 στη Φιλοσοφική και Κοινωνιολογική Βιβλιοθήκη της Ανατολής των εκδόσεων Γκοβόστη, με τίτλο «Ο εθνικισμός εις την Δύσιν» (μετάφραση: Κοραλία Μακρή). Από σήμερα ξανασυστήνεται στο ελληνικό κοινό στο πλαίσιο της προσπάθειας του εκδοτικού οίκου να παρουσιάσει εκ νέου τη σειρά βιβλίων Ανατολή, η οποία περιλαμβάνει σπουδαία έργα ξένης λογοτεχνίας και σύγχρονης σκέψης. 

INFO

Ο εθνικισμός εις την Δύσιν

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: Γκοβόστη

ISBN: 978-0960-606-068-7

ΣΕΛ: 64

ΤΙΜΗ: € 5,00