Ennio Morricone: Αναζητώντας εκείνον τον ήχο | η μουσική μου, η ζωή μου

Με αφορμή την προβολή στους κινηματογράφους του βαθιά ανθρώπινου ντοκιμαντέρ του Τζουζέπε Τορνατόρε για τον Ένιο Μορικόνε, με τίτλο «Ennio: The Maestro», επιλέγουμε αποσπάσματα από το βιβλίο «Ennio Morricone: Αναζητώντας εκείνον τον ήχο | η μουσική μου, η ζωή μου». Η έκδοση περιλαμβάνει συζητήσεις για τη ζωή, τη μουσική και το σινεμά μεταξύ του Μορικόνε και του συνθέτη Αλεσάντρο ντε Ρόζα, οι οποίες ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2013 και διήρκεσαν έως τις 8 Μάιου 2015.

«Λέω και ελπίζω ότι η μουσική –ή τουλάχιστον εκείνη που γράφεται με την καρδιά και με την τεχνική, που θα παραμείνει, γιατί δεν θα παραμείνει όλη, όπως συνέβη σε άλλες ιστορικές περιόδους- θα ακούγεται σε ένα μέλλον, πέρα από τις περιστάσεις για τις οποίες συντέθηκε, ως απόλυτη μουσική. Σήμερα δεν βρίσκω πολλές διαφορές μεταξύ όσων έκανα για τον κινηματογράφο και για τον εαυτό μου, γιατί σε γενικές γραμμές θεωρώ τον εαυτό μου αρκετά ικανοποιημένο με τη δουλειά μου.

Το να προσεγγίσω θεωρητικά τη διπλή αισθητική και να την εξασκήσω άμβλυνε κάποιες διαμάχες και έφερε σε επικοινωνία κάποια κομμάτια του εαυτού μου, οδηγώντας σε συγκεκριμένα και απτά αποτελέσματα. Αν όμως πρέπει να σκεφτώ τι θα υπάρχει σε ένα υποθετικό μέλλον, σε πενήντα, εκατό, εκατόν πενήντα χρόνια… αν το όνομα ή η μουσική μου φτάσει ποτέ σε εκείνο το μέλλον… είναι καλύτερα να μην το σκέφτομαι, ειδάλλως γεννιούνται αμφιβολίες, φόβοι και, πριν από αυτά, η κατάθλιψη».

«Μερικές φορές κάθομαι και σκέφτομαι ότι ίσως το ότι δούλεψα στον κινηματογράφο με βοήθησε να ζω στο έπακρο το παρόν, γιατί η κατεξοχήν τέχνη του εικοστού αιώνα καταφέρνει να περικλείει μια τέλεια σύνθεση από θετικά και αρνητικά παραδείγματα από όλα όσα έχουμε συζητήσει. Πιστεύω πραγματικά ότι ο κινηματογράφος μπορεί να θεωρηθεί ένας από τους καθρέφτες της κοινωνίας, μια απεικόνιση της ζωής της εποχής του· ένας καθρέφτης της σύγχρονης εποχής».

«Ένας συνθέτης που δουλεύει για τον κινηματογράφο πρέπει να έχει υπόψη του ότι γράφει για μεγάλο κοινό· δεν μπορείς να πεις τα πάντα στους πάντες ή, μάλλον, μπορείς να το κάνεις, αλλά πώς θα γίνει κατανοητό το μήνυμα; Είναι μια ζυγαριά δύσκολη στο να τη ρυθμίσεις. Θυμάμαι όταν πολλά χρόνια πριν η μητέρα μου, ανήσυχη για τους πειραματισμούς που έκανα ως φοιτητής, μου έλεγε “Ένιο, αυτό που κάνεις πρέπει να είναι πιασάρικο, αλλιώς ο κόσμος δεν σε καταλαβαίνει”. “Πιασάρικο” ήταν μια λαϊκή έκφραση, γιατί εκείνη δεν ήταν μουσικός, αλλά με τα χρόνια κατάλαβα τι εννοούσε».

«Όταν ήμουν νέος περνούσα όλη τη μέρα γράφοντας μουσική, από το πρωί μέχρι το βράδυ. Μια μέρα ήρθε να με βρει ένας γιατρός και, αφού με εξέτασε, μου είπε ότι αν συνέχιζα έτσι θα πάθαινα σίγουρα σκολίωση. Έτσι μου συνέστησε άσκηση και όταν τον ρώτησα τι μπορούσα να κάνω, μου απάντησε αποφασιστικά “Κάντε ό,τι νομίζετε, αρκεί να κινείστε”. Ξεκίνησα με τένις. Όταν το σταμάτησα ξεκίνησα να κάνω γυμναστική, έπειτα επέστρεψα στο τένις, μέχρι που κατά τη διάρκεια του μοναδικού αγώνα που κέρδιζα εναντίον του γιου μου του Μάρκο, που ρίχνει κάτι απίστευτες βολές, έπεσα άσχημα με το πρόσωπο στο έδαφος ενώ προσπαθούσα να πιάσω μια μπαλιά».

«Φαίνεται δύσκολο να το πιστέψει κανείς, αλλά δεν ήμουν ποτέ σίγουρος για μια επαγγελματική συνέχεια μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Φυσικά, πάντα δούλευα πολύ, ή μάλλον πάρα πολύ. Σε πενήντα χρόνια κινηματογράφου έκανα πεντακόσιες δουλειές (έτσι μου λένε, γιατί κατά τη γνώμη μου είναι λίγο περισσότερες από τετρακόσιες πενήντα), πέρα από την απόλυτη μουσική και άλλα πολλά. Πάλεψα όλα τα χρόνια για να πετύχω αυτή τη συνέχεια· μετά από πολύ καιρό κατάφερα σταδιακά να τη χτίσω».

«Έχω την τάση να είμαι συνετός, και ενίοτε μάλιστα απαισιόδοξος, σχετικά με τις συνθέσεις μου. Ψάχνω αμέσως ανταπόκριση, όμως δεν έχω αναρωτηθεί ποτέ αν άρεσε ή όχι ένα τραγούδι. Όσον αφορά στον κινηματογράφο σε πολλές περιπτώσεις υπήρχε ευρεία συναίνεση, αλλά γενικά δεν ρωτάω τη γνώμη των συναδέλφων. Για να είμαι ειλικρινής, τη θεωρώ μια αρκετά ντροπιαστική ερώτηση».

• Το βιβλίο «Ennio Morricone: Αναζητώντας εκείνον τον ήχο | η μουσική μου, η ζωή μου» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος σε μετάφραση της Άννας Νούση.