Ενέργεια: Σαν ταινία παλιά… που τέλος δεν έχει

Ύστερα από 18 μήνες πανδημίας, η επανεκκίνηση των οικονομιών, οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η μειωμένη προσφορά και η αυξημένη ζήτηση έχουν οδηγήσει τις τιμές της ενέργειας στα ύψη. Στις αρχές του 2020, όταν η πανδημία άρχισε να σαρώνει τον πλανήτη, η απότομη πτώση της ζήτησης και ο τιμολογιακός πόλεμος Σαουδικής Αραβίας – Ρωσίας οδήγησαν στην ιστορική «Μαύρη Δευτέρα» του Απριλίου: τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (oil futures) του Μαΐου, για τον τύπο αργού πετρελαίου West Texas Intermediate (WTI), άγγιξαν τα – (μείον) 40$/βαρέλι. Ήδη από τα τέλη Αυγούστου, σημειώνονται φουσκωμένοι λογαριασμοί ηλεκτρισμού σε Ευρώπη και Ελλάδα, με το φυσικό αέριο να σημειώνει αύξηση 91% σε σχέση με πέρσι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η σεζόν της μεγάλης ζήτησης για το φυσικό αέριο δεν έχει ακόμα αρχίσει, ο χειμώνας φαντάζει εφιαλτικός. Μάλιστα, καθώς το φυσικό αέριο έχει επιλεχθεί ως το καύσιμο «γέφυρα» (bridge fuel) για την ενεργειακή μετάβαση παγκοσμίως, η ζήτησή του δεν αναμένεται να μειωθεί. Ένας πιο ψυχρός από ό,τι συνήθως χειμώνας, μπορεί να σπρώξει τις τιμές σε ύψη που έχουμε να δούμε από το 2008.

Ας γυρίσουμε, όμως, λίγο το ρολόι προς τα πίσω. Από τις υφέσεις που συνέβησαν στην Αμερική μεταξύ 1945-1982, μόνο μία (το 1960) δεν ακολούθησε μετά από μια απότομη αύξηση στην τιμή του πετρελαίου. Το ίδιο ισχύει και για τις τρεις Αμερικανικές υφέσεις του 1990-91, 2001 και 2007-2009. Η παγκόσμια κρίση του 2008 ακολούθησε και αυτή ένα μεγάλο πετρελαϊκό σοκ, με κορυφαία στιγμή τον Ιούλιο του ίδιου έτους, όταν οι τιμές έφτασαν τα 147.27 δολάρια το βαρέλι. Η κρίση του 2008 ήταν μια κρίση που προέκυψε στη βάση των πόρων πάνω στους οποίους εδράζονται οι δυτικές οικονομίες , αν και συνήθως αποδίδεται στην αγορά στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης των ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, αυτή δεν ήταν παρά ο πιο αδύναμος κρίκος μίας τεράστιας αλυσίδας γεγονότων που ως αρχή είχαν την πετρελαϊκή βιομηχανία. Δύο είναι τα βασικά γεγονότα αυτής της περιόδου: η αυξημένη ζήτηση ενέργειας από τις οικονομίες Κίνας-Ινδίας και το peak της παραγωγής συμβατικού πετρελαίου το 2005. Ως καταλύτης σε αυτά λειτούργησε η αδυναμία του δολαρίου και οι κερδοσκοπικές ροές κεφαλαίων στις χρηματαγορές πετρελαίου. 

Σήμερα, η Γερμανία ήδη μετράει τον υψηλότερο πληθωρισμό που έχει σημειώσει από τον Ιούλιο του 2008. Στην Ισπανία, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε μείωση των φόρων στην κατανάλωση ενέργειας, ενώ ο πρόεδρος του Μεξικού, Αντρές Λουίς Οβραδόρ, δηλώνει πως «θα βγούμε από την ξέρα της ιδιωτικοποίησης της ενέργειας», προτείνοντας συνταγματική μεταρρύθμιση για την επιστροφή της ηλεκτρικής ενέργειας στο Δημόσιο. Στην Ελλάδα το πρόβλημα «αντιμετωπίζεται» με την πώληση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ σε αυστραλιανό fund και του 100% της ΔΕΠΑ Υποδομών (μαζί με το σημαντικότατο χαρτοφυλάκιό της) στην Italgas. Με άλλα λόγια, εκχώρηση φυσικών μονοπωλίων με σταθερά εγγυημένα έσοδα, εργαλείων εθνικής ενεργειακής πολιτικής και μάλιστα χωρίς μνημονιακές πιέσεις, την ώρα που η πρόωρη και βεβιασμένη απολιγνιτοποίηση αφαιρεί απότομα τον άνθρακα από το ενεργειακό μίγμα και κατ’ επέκταση αυξάνει τις πιέσεις στο φυσικό αέριο, αφήνοντας το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας εκτεθειμένο σε γεωπολιτικά παιχνίδια και αυξανόμενες τιμές.

Ανέκαθεν στον πυρήνα των πληθωριστικών εκρήξεων βρίσκονταν οι τιμές της ενέργειας. Τυχόν αναταράξεις σε ό,τι τις αφορά εξακτινώνονται σε όλους τους τομείς της βιομηχανίας και της οικονομίας, καθώς όλοι εξαρτώνται από σταθερή ροή καυσίμων σε προσιτές τιμές. Αύξηση του ενεργειακού κόστους σημαίνει ακριβότερες μεταφορές και προϊόντα. Με απλά λόγια, μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος μιας οικογένειας θα πηγαίνει στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών, με λιγότερα χρήματα να απομένουν για την αγορά αγαθών, για την αποπληρωμή δανείων, ή απλά για αποταμίευση και με εκατομμύρια νοικοκυριά να κινδυνεύουν να βρεθούν σε κατάσταση ενεργειακής – και όχι μόνο – φτώχειας. Η αύξηση επηρεάζει επίσης τις επιχειρήσεις, αυξάνοντας τα κόστη σε όλα τα επίπεδα της παραγωγικής διαδικασίας. Την ώρα που ο κ. Σταϊκούρας εκτιμά ότι οι ανατιμήσεις θα είναι παροδικές, το φάντασμα του στασιμοπληθωρισμού περιμένει στη γωνία.
 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr