Ένας «Μαρεγκά» δεν αρκεί για τη μάχη κόντρα στον ρατσισμό

«Οι παίκτες έχουν μεγαλύτερη δύναμη από ό,τι πιθανόν και οι ίδιοι καταλαβαίνουν και κάποια στιγμή, πρέπει να την χρησιμοποιήσουν…», γράφαμε τον Απρίλιο του 2019, με αφορμή την μαζική αποχώρηση της μικρής και άσημης Wymeswold από το γήπεδο, στον τελικό του Ερασιτεχνικού Κυπέλλου στο Λέστερ της Αγγλίας. Αιτία ήταν φυσικά η ρατσιστική επίθεση ενός οπαδού σε συμπαίκτη τους. Τότε, το θέμα είχε πάρει διαστάσεις στο Νησί, δείχνοντας πως αν κάποια στιγμή οι ποδοσφαιριστές δράσουν συλλογικά κατά του ρατσισμού, ξεφεύγοντας από τις καθιερωμένες δηλώσεις και τα μηνύματα της UEFA, ίσως πετύχουν ουσιαστικά χτυπήματα κατά της μάστιγας που ταλανίζει και το ποδόσφαιρο.

Ο Μούσα Μαρεγκά της Πόρτο απασχολεί τα τελευταία 24ωρα όλο τον αθλητικό κόσμο, καθώς τα έβαλε μόνος του με μια κερκίδα γεμάτη ρατσιστές. Στην αναμέτρηση των «Δράκων» με την Βιτόρια Γκιμαράες, ο γεννημένος στο Μάλι επιθετικός σημείωσε το νικητήριο γκολ και πανηγύρισε δείχνοντας το χρώμα του δέρματός του προς τους οπαδούς που ούρλιαζαν και πετούσαν αντικείμενα. Περίπου δέκα λεπτά αργότερα, μην αντέχοντας να ακούει άλλο τις ιαχές πιθήκων, αποχώρησε από τον αγωνιστικών χώρων, χειρονομώντας προς τους ρατσιστές. Τη σεζόν 2016-17 είχε την δυνατότητα να τους γνωρίσει καλύτερα, καθώς έπαιξε δανεικός από την Πόρτο στην Βιτόρια. Όμως πλέον είχε σκοράρει ως αντίπαλος. Η κερκίδα είχε βρει τον τρόπο για να τον «τιμωρήσει». Και το χρώμα του δέρματός του ήταν για τους ανεγκέφαλους το τρωτό σημείο του.

Η περίπτωση του Μαρεγκά είναι χαρακτηριστική για την προαναφερθείσα δύναμη των ποδοσφαιριστών, για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι πως η αντίδρασή του έφερε ένα τεράστιο κύμα συμπαράστασης σε όλο τον κόσμο, αγγίζοντας σχεδόν στο σύνολό του το πολιτικό φάσμα της Πορτογαλίας. O πρωθυπουργός, Αντόνιο Κόστα, αντέδρασε άμεσα με μήνυμα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης: «Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να υφίσταται αυτή την ταπείνωση, κανείς δεν πρέπει να μένει αδιάφορος. Καταδικάζω όλες τις πράξεις ρατσισμού, σε κάθε περίσταση». Ακολούθησε νέα τοποθέτησή του, στην οποία εξέφρασε την «αλληλεγγύη του προς τον Μαρεγκά», ο οποίος «απέδειξε στο γήπεδο ότι δεν είναι απλά καλός ποδοσφαιριστής, αλλά και σπουδαίος πολίτης».

Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα, υποστήριξε από την πλευρά του: «Οι Πορτογάλοι γνωρίζουν, από τις εμπειρίες τους στο παρελθόν, πως ο δρόμος του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των διακρίσεων, σε συνδυασμό με την καταπάτηση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και των δικαιωμάτων του, είναι μη αποδεκτός ως προς τον πολιτισμό και την κοινωνική ειρήνη». Όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί, με εξαίρεση τον ακροδεξιό Αντρέ Βεντούρα (στις εκλογές πήρε 1%, τώρα οι δημοσκοπήσεις τον φέρνουν στο 6%), στάθηκαν στο πλευρό του ποδοσφαιριστή. Οι μεγάλες εφημερίδες της χώρας τον έκαναν πρωτοσέλιδο, διεθνή ΜΜΕ έψαξαν το θέμα, παίκτες και προσωπικότητες από όλη την Ευρώπη τοποθετήθηκαν γι’ αυτό, δείχνοντας πως οι ποδοσφαιριστές έχουν τη δύναμη να προκαλέσουν ένα μεγάλο κύμα υποστήριξης.

Ταυτόχρονα όμως -κι εδώ ερχόμαστε στον δεύτερο λόγο-, η περίπτωση του Μαρεγκά ανέδειξε πως οι ποδοσφαιριστές και το ίδιο το ποδόσφαιρο έχουν πολλά περισσότερα να δώσουν στη μάχη, πέρα από τις μεμονωμένες αντιδράσεις των θυμάτων ή τις δηλώσεις υποστήριξης κατόπιν εορτής. Ο Σον Ράιτ-Φίλιπς, μαύρος Άγγλος διεθνής πρώην ποδοσφαιριστής, το σημείωσε πολύ εύστοχα: «Νομίζω πως η συμπεριφορά των παικτών της Πόρτο ήταν αηδιαστική, για να είμαι ειλικρινής μαζί σας. Εγώ προσωπικά, όταν βγαίνω στον αγωνιστικό χώρο με τους συμπαίκτες μου, είμαι διατεθειμένος να μπω στην πρώτη γραμμή μαζί τους και να πιστέψω σε αυτούς. Δεν θα ήθελα τίποτα λιγότερο από την πλευρά τους. Αν μου συνέβαινε αυτό και αισθανόμουν την ανάγκη να αποχωρήσω από τον αγωνιστικό χώρο, θα ήθελα να έχω τους συμπαίκτες μου στο πλευρό μου. Όμως αυτοί δεν ήταν, κάτι που ήταν ιδιαίτερα λυπητερό, κυρίως για εκείνον. Μπορώ να φανταστώ πόσο μόνος πρέπει να ένιωθε εκείνη τη στιγμή».

Ο πρώην εξτρέμ της Μάντσεστερ Σίτι αναφέρθηκε φυσικά στην προσπάθεια των συμπαικτών του Μαρεγκά να τον εμποδίσουν να αποχωρήσει από τον αγωνιστικό χώρο. Τον έσπρωχναν και προσπαθούσαν να τον ηρεμήσουν. Λες κι εκείνος ήταν ο υπαίτιος. «Η απροκάλυπτη αδιαφορία για το πρωτόκολλο είναι απαράδεκτη και οι παίκτες πρέπει να είναι ενωμένοι και να αποχωρούν μαζί, καταδικάζοντας τον ρατσισμό. Στεκόμαστε στο πλευρό του Μούσα Μαρεγκά», ανέφερε το Kick it Out, ο αγγλικός οργανισμός κατά του ρατσισμού στο ποδόσφαιρο. Ο πρόεδρος της Βιτόρια Γκιμαράες, αφού φυσικά ξεκαθάρισε πως το σήμα της ομάδας του είναι ασπρόμαυρο, πέρασε στο “αλλά” της υπόθεσης. «Δεν αντιλήφθηκα ρατσιστικές προσβολές. Αντιλήφθηκα μόνο μια προκλητική συμπεριφορά ενός ποδοσφαιριστή», είπε, αναφερόμενος στον πανηγυρισμό του παίκτη μετά το γκολ που πέτυχε. Η επίσημη ανακοίνωση της ομάδας μετά την κατακραυγή ήταν τελείως διαφορετική. Άλλωστε, ο Ίβο Κόστα, ρεπόρτερ της τηλεόρασης, ο οποίος βρισκόταν στον αγωνιστικό χώρο, ξεκαθάρισε πως οι κραυγές μαϊμούς από τις κερκίδες ακούγονταν ξεκάθαρα. Τέλος, η στάση του διαιτητή, Λουίς Γκοντίνιο, για τον οποίο ο Μαρεγκά ευχήθηκε να μην τον ξανασυναντήσει ποτέ του σε γήπεδο, ευχαριστώντας τον ειρωνικά για το ότι «δεν με υπερασπίστηκε και μου έδειξε κίτρινη κάρτα επειδή υπερασπίστηκα το χρώμα του δέρματός μου». Επέλεξε να δράσει ως ρομπότ, προγραμματισμένο να κοιτάζει μόνο ευθεία.

Το πλάνο της UEFA για αντίστοιχες περιπτώσεις προβλέπει τρία βήματα: Αρχικά, ο διαιτητής οφείλει να σταματήσει το παιχνίδι και να ζητήσει από τους ανθρώπους του γηπέδου να κάνουν ανακοινώσεις προς το κοινό, προκειμένου να σταματήσει τη ρατσιστική συμπεριφορά. Αν το κοινό δεν συνετιστεί, τότε προβλέπεται δεύτερη διακοπή και ανακοίνωση, με τους παίκτες να πηγαίνουν στα αποδυτήρια για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Αν η ρατσιστική συμπεριφορά συνεχιστεί, τότε το παιχνίδι μπορεί να διακοπεί οριστικά. Μοιάζει περισσότερο ως σχέδιο που έμεινε “στα χαρτιά”.

Κι όμως. Ο Μαρεγκά έδειξε στην πράξη πως είτε πρόκειται για μια μικρή ομάδα στα Μίντλαντς της Αγγλίας που παλεύει με τις λάσπες, είτε για τη μεγαλύτερη κατηγορία μιας σημαντικής ποδοσφαιρικά χώρας, οι παίκτες μπορούν να ακουστούν, να προκαλέσουν διεργασίες όπως η συνεργασία ανάμεσα σε Πορτογαλική Ομοσπονδία και Λίγκα για το θεσμικό πλαίσιο, να γίνουν πρωτοσέλιδα, να ενεργοποιήσουν ακόμα και τον πρωθυπουργό και να σηκώσουν υπερήφανα το μεσαίο δάχτυλο προς τους ρατσιστές. Οφείλουν όμως να είναι μαζί στον αγώνα. Να φτιάξουν ενιαίο μέτωπο, να συμπαρασύρουν διαιτητές, παράγοντες, προπονητές. Στο τέλος, ο κόσμος δεν θα έχει άλλη επιλογή. Γιατί την επόμενη φορά, το θύμα ίσως είναι κάποιος από εκείνους που προσπαθούσε να κρατήσει τον Μαρεγκά στον αγωνιστικό χώρο…