Ένα ντοκιμαντέρ για την παλιά Δονούσα – Χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, σκηνές και τουρισμό

Η ιστορία του ντοκιμαντέρ ξεκίνησε το 1972, όταν ο Γιώργος Κολόζης πήγε για πρώτη φορά στη Δονούσα με μια 8άρα κινηματογραφική μηχανή κι έμεινε μόνος του στην παραλία του Κέδρου. 

Δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα και η λέξη τουρισμός ήταν άγνωστη στους κατοίκους του νησιού. Μένοντας μόνος του στην παραλία του Κέδρου και πηγαίνοντας κάθε χρόνο ως το 1978 απέκτησε το παρατσούκλι «Ο Γιώργος του Κέδρου». Η δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ στη Δονούσα έγινε ένα όνειρο που δεν κατάφερε να ολοκληρώσει κι έτσι το όνειρο ήρθε στα χέρια του γιου του, Γιάννη που από το 2010 ξεκίνησε το δικό του προσωπικό ταξίδι στο νησί με σκοπό την τελική ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ, μιας ιστορίας στην οποία ο χρόνος αντιμετωπίζεται ως μια αναθεώρηση της παρούσας στιγμής.

Γυρισμένο με όλα τα φορμά του ανεξάρτητου κινηματογραφιστή, φιλμ 8μμ, 16μμ, video BETA, miniDV, DVCPRO, HDV, DSLR HD, 4K, με γυρίσματα από το 1972 ως το 1978, το 1999 και από το 2007 ως το 2018 και χρηματοδοτημένο μόνο από μια καμπάνια crowdfunding ώστε να εξασφαλιστεί η ολοκλήρωσή του, Ο Γιώργος του Κέδρου δεν είναι απλώς ένα ντοκιμαντέρ αλλά ένα προσωπικό ταξίδι στον χρόνο, μια μελέτη στην έννοια της μνήμης.

Η συνέντευξη του Γιάννη Κολόζη στην εφημερίδα Documento

Η Δονούσα και οι μνήμες της από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 έως σήμερα. Ο Γιώργος και ο Γιάννης Κολόζης ξεκίνησαν μαζί το 2007 να ανασύρουν αναμνήσεις, ανθρώπινες ιστορίες και εικόνες, προκειμένου να ολοκληρώσουν ένα ταξίδι που διατρέχει πολλές δεκαετίες. Ένα ντοκιμαντέρ με χειροποίητα υλικά για το οποίο πραγματοποιήθηκε καμπάνια οικονομικής ενίσχυσης.

Η ιστορία του Γιώργου Κολόζη στη Δονούσα ξεκινά από το μακρινό 1972. Τότε που έστησε μια σκηνή στην παραλία του Κέδρου και με μια κάμερα άρχισε να κινηματογραφεί τις πρώτες εικόνες, τις πρώτες ιστορίες. Τότε που στο νησί δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα και το ταξίδι με το πλοίο διαρκούσε 32 ολόκληρες ώρες. Επέστρεψε στη Δονούσα τη δεκαετία του ’90 και αποφάσισε ότι το υλικό που είχε συγκεντρώσει μπορούσε να γίνει ένα ολοκληρωμένο ντοκιμαντέρ. Όταν έφυγε από τη ζωή το 2009, ο γιος του Γιάννης Κολόζης έπιασε ξανά το νήμα και ανέλαβε τη συνέχεια αυτού του εγχειρήματος. 

H διήγηση του Γιάννη Κολόζη είναι ένα ταξίδι στον χρόνο, μια επιστροφή στις όμορφες αναμνήσεις που αποκτούν ξανά ζωή: «Ο πατέρας μου ήταν 20 χρόνων. Έψαχνε ένα ήσυχο μέρος για να σκεφτεί τι θα κάνει στη ζωή του. Εντελώς τυχαία ανακάλυψε τη Δονούσα. Εκείνη την περίοδο ήταν εντελώς απομακρυσμένη από τον πολιτισμό. Δεν είχε ούτε ηλεκτρικό ρεύμα. Ως αποτέλεσμα, η επίσκεψή του σε ένα νησί αποκομμένο από τον έξω κόσμο δημιούργησε καχυποψία στους ντόπιους. Στην αρχή τον θεωρούσαν κατάσκοπο. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι βρέθηκε στον τόπο τους απλώς για να απολαύσει την ομορφιά του».

Σύντομα όμως τα πράγματα άλλαξαν: «Η προσωπικότητα του πατέρα μου τον βοήθησε να συνδεθεί με τους κατοίκους. Κέρδισε γρήγορα την εμπιστοσύνη τους, ενώ κι ο ίδιος ερωτεύτηκε το μέρος». Ετσι, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο Γιώργος Κολόζης επισκεπτόταν σχεδόν κάθε χρόνο τη Δονούσα «όχι για να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ, αλλά για να καταγράψει εικόνες και ανθρώπους που τον γοήτευαν. Ηρθε κοντά με πολλές οικογένειες. Μία από αυτές του ζήτησε να φωτογραφίσει τα παιδιά για να μπορέσουν να βγάλουν ταυτότητα. Αυτή ήταν τότε η κατάσταση».

Αναζητούσε τη γαλήνη, βρήκε τους ανθρώπους

Ο πατέρας του Γιάννη είχε αποκτήσει βαθιά σύνδεση με τη Δονούσα. Ο λόγος ήταν απλός: «Το τοπίο, οι άνθρωποι, η ηρεμία σε ένα μέρος μακριά από τον πολιτισμό τον γοήτευσαν. Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι εκτός από την ηρεμία βρήκε τους ανθρώπους».

Στην πλειονότητά τους ασχολούνταν «με το ψάρεμα, τη γεωργία και την κτηνοτροφία σε μια λογική αυτονομίας. Ζούσαν με ό,τι τους προσέφερε η σχετικά άγονη γη τους. Ήταν έντονα ανεπτυγμένη η αίσθηση της κοινότητας, η οποία ως έναν βαθμό διατηρείται μέχρι και σήμερα. Στα μικρά μέρη οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά για να επιβιώσουν».

Αρκετά χρόνια αργότερα, τη δεκαετία του ’90, ο πατέρας του επέστρεψε στο νησί. Τότε ήταν που αποφάσισε ότι θέλει να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για τη Δονούσα: «Είδε κάποιες ενδιαφέρουσες αλλαγές που του κέντρισαν το ενδιαφέρον. Η υλοποίηση ωστόσο καθυστέρησε αρκετά χρόνια. Το 2007 πατέρας και γιος έφτασαν μαζί στη Δονούσα για να ολοκληρώσουν το ντοκιμαντέρ. Κατέθεσαν αίτηση επιχορήγησης προς το Κέντρο Κινηματογράφου, η οποία απορρίφθηκε. Έτσι αποφάσισαν να το κάνουν με τις δικές τους δυνάμεις.

Η Δονούσα φυσικά είχε αλλάξει μέσα στα χρόνια. «Εγώ επισκέφθηκα το νησί για πρώτη φορά το 2007. Για τον πατέρα μου όμως η εικόνα ήταν διαφορετική. Τη δεκαετία του ’70 έμενε μόνος του στην παραλία του Κέδρου σε μια σκηνή. Μόνο από ψηλά δέχτηκε να δει την παραλία, γιατί δεν ήθελε να αλλοιώσει την παλιά εικόνα. Ξαφνικά είχαν εγκατασταθεί εκεί δεκάδες σκηνές. Το θέμα του ντοκιμαντέρ όμως δεν είναι πώς ήταν η Δονούσα και πώς έγινε».

Εξάλλου υπήρξε κάτι που δεν άλλαξε ιδιαίτερα: οι άνθρωποι. «Πολλοί από αυτούς που γνωρίσαμε αισθανόσουν ότι είναι βγαλμένοι από άλλη εποχή. Κεντρικός άξονας του ντοκιμαντέρ είναι η μνήμη, οι αναμνήσεις και ο χρόνος. Τα τοπία, οι άνθρωποι, αλλά και εμείς ως χαρακτήρες που ζήσαμε μαζί τους μέσα σε αυτά».

Προσωπικό βίωμα και προβολή στο νησί

Το γύρισμα του ντοκιμαντέρ ήταν για τον ίδιο προσωπικό ταξίδι. «Ο πατέρας μου έφυγε από τη ζωή το 2009. Μέσα από αυτό προσπάθησα να προσαρμοστώ και να διαχειριστώ την κατάσταση. Επιπλέον, έχτισα μια αντίστοιχη εμπειρία. Επισκέφθηκα το νησί τον Απρίλη, τον Σεπτέμβρη, τα Χριστούγεννα. Αυτές οι εποχές προσφέρουν άλλη γαλήνη, γιατί οι άνθρωποι είναι ήρεμοι και σε αντιμετωπίζουν με μια φιλοξενία βγαλμένη από τα παλιά χρόνια».

Η προηγούμενη ταινία του Γιάννη Κολόζη, το «Un Condor», χρηματοδοτήθηκε μέσω καμπάνιας. «Οπως και τότε επέλεξα να μην ψάξω για άλλου είδους χρηματοδότηση. Με ενδιαφέρει να στηρίξουν τη δουλειά μου αυτοί που βρίσκουν το ντοκιμαντέρ πραγματικά ενδιαφέρον. Με αυτό τον τρόπο χτίζεται γύρω από αυτό μια κοινότητα ανθρώπων. Οι ταινίες πιστεύω ότι μπορούν να είναι χειροποίητες. Χρειάζονται βέβαια επιμονή, δουλειά και κουράγιο. Υπάρχουν περιορισμοί, αλλά κερδίζεις πολλά μέσα από τη διαδικασία που είναι εξίσου σημαντική με το αποτέλεσμα. Μια ωραία καλοκαιρινή προβολή στη Δονούσα είναι από τα πρώτα πράγματα που ήθελα να γίνουν».

INFO: 

Ο Γιώργος του Κέδρου, το ντοκιμαντέρ που ξεκίνησε το 1972 ο Γιώργος Κολόζης και ολοκλήρωσε ο γιος του Γιάννης το 2020 στο νησί της Δονούσας, θα προβληθεί διαδικτυακά για περιορισμένες προβολές (400) από το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης από 19 – 28/5. 

Για να παρακολουθήσει κάποιος-α την ταινία, θα χρειαστεί μια απλή εγγραφή στη σελίδα