Ένα άγαλμα για τη γυναίκα που χτύπησε τον νεοναζισμό… με την τσάντα της

Το σαφές μήνυμα μίας πολιτικής πράξης που μετατράπηκε σε άγαλμα, είναι σαφές: κυρίες μου, όταν διασταυρωθείτε στον δρόμο με κάποιον νεοναζί, φέρτε του την τσάντα σας στο κεφάλι. Ίσως στο μέλλον η πράξη σας να τύχει της ίδιας αναγνώρισης με αυτήν της Ντάνουτα Ντάνιελσον.

Η σκηνή που απαθανατίστηκε σε μία φωτογραφία μεταδίδει ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα και έχει αναδειχθεί σε μία εμβληματική εικόνα στη μάχη κατά της ανόδου της ακροδεξιάς. Από τη μία εμφανίζει τον Σέπο Σέλουσκα, στέλεχος του κόμματος του Βόρειου Ράιχ, ο οποίος λίγο μετά τη λήψη της φωτογραφίας, το 1985, καταδικάσθηκε για τον βασανισμό και τη δολοφονία ενός Εβραίου ομοφυλόφιλου. Από την άλλη πλευρά βρίσκεται η Ντάνιελσον, Εβραία πολωνικής καταγωγής, της οποίας η μητέρα είχε οδηγηθεί σε γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Εκείνη την ημέρα, όπως μεταδίδει η El Publico και αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, στις 13 Απριλίου 1985 –μία χρονιά που είχε σημαδευτεί από την αναβίωση πολλών νεοφασιστικών και νεοναζιστικών οργανώσεων σε όλη την Ευρώπη– το «θύμα» της επίθεσης συμμετείχε σε μία εκδήλωση του κόμματος του Βορείου Ράιχ στην σουηδική πόλη Βέξιε, μία εκδήλωση που είχε πυροδοτήσει μεγάλες αντιδράσεις. Όμως, παρά τις έντονες αντιδράσεις, το νεοναζιστικό κόμμα κατόρθωσε να πραγματοποιήσει την πορεία του στους δρόμους της πόλης.

Κατά τη διάρκεια της πορείας αυτής, εμφανίζεται, εν μέσω του πλήθους των νεοναζιστών, μία 38χρονη γυναίκα, η Ντάνουτα, η οποία θαρραλέα υψώνει την τσάντα της και καταφέρνει ένα κτύπημα στο κεφάλι σημαιοφόρου της ακροδεξιάς ομάδας, του Σέπο Σέλουσκα.

Τη φωτογραφία τράβηξε ακριβώς εκείνη τη στιγμή ο Χανς Ρούνερσον και την επόμενη ημέρα τη δημοσίευσε η εφημερίδα Dagens Nyheter και αμέσως μετά την αναδημοσίευσε ο βρετανικός Τύπος.

Το περίεργο είναι πως στο αντίστοιχο λήμμα στη Wikipedia, η αναφορά στο επεισόδιο τονίζει πως η «δημοσίευση αυτής της φωτογραφίας προκάλεσε μία αντιπαράθεση στη Σουηδία σχετικά με τη “βία κατά αθώων διαδηλωτών(sic)”!!!!! Εντούτοις, τούτη η αναφορά αντανακλά σε κάποιοn βαθμό την ένταση της εντύπωσης και της διαμάχης που προέκυψε μετά το γεγονός, που ακριβώς η διάστασή του σε συνδυασμό με τη χρόνια κατάθλιψη από την οποία έπασχε η Ντάνιελσον, την οδήγησε λίγο αργότερα στην αυτοκτονία της το 1988, σε ηλικία 41 ετών.

Το 2014, η Σουηδή γλύπτρια Σουζάνα Άργουιν πλαστούργησε ένα άγαλμα σε μινιατούρα την πράξη της Ντάνιελσον, βάσει της φωτογραφίας. Έκτοτε προέκυψε η ιδέα να στηθεί ένα άγαλμα σε φυσικές διαστάσεις στην πόλη της Βέξιε, όμως το σχέδιο αυτό συνάντησε την αντίδραση των κεντρώων πολιτικών στην πόλη, που έκριναν ότι ενδεχομένως θα μπορούσε να θεωρηθεί ως προτροπή σε βία.

Αλλά ταυτόχρονα υπήρξε και άλλο ένα εμπόδιο στην πραγμάτωση αυτής της ιδέας: ο φωτογράφος που απαθανάτισε τη σκηνή αντιτίθετο στην ιδέα να στηθεί το άγαλμα μόνο της Ντάνιελσον, υποστηρίζοντας πως χωρίς το γενικότερο πλαίσιο που παρατίθεται στο κάδρο της φωτογραφίας, η σημασία της πράξης της θα ήταν εκτός τόπου και χρόνου.

Ωστόσο, οι κάτοικοι της πόλης είχαν άλλη γνώμη και θέλοντας να διατρανώσουν την άποψή τους ενάντια στη τήρηση ίσων αποστάσεων, αντέδρασαν. Άρχισαν να κρεμούν τσάντες στα άλλα αγάλματα που κοσμούσαν την πόλη. Και τελικά δικαιώθηκαν. Πέντε χρόνια αργότερα, οι αρχές της πόλης αποδέχθηκαν το αίτημα για την ανέγερση ενός τέτοιου αγάλματος, και πλέον στο κέντρο της πόλης θα μπορεί κάποιος να δει το μνημείο μίας θαρραλέας πράξης, στην απεικόνιση μίας γυναίκας που κατεβάζει με δύναμη μία τσάντα ενάντια στο κεφάλι ενός νεοναζί.