Ελληνικοί δίσκοι 2018 – Νο 2: Ο Lorca του Κραουνάκη & ο Καβάφης του Κορκολή

Ο Αντώνης Μποσκοΐτης επιλέγει το ΤΟΠ 10 των ελληνικών δίσκων που κυκλοφόρησαν μες το 2018. Κάθε μέρα μέχρι την εκπνοή του έτους και ένα (ή δύο) άλμπουμ!

Untitled 1

Όλο και πιο «λόγιο» γίνεται το ΤΟΠ 10 των ελληνικών δίσκων του 2018 για το koutipandoras.gr, όσο φτάνει στην κορυφή του! Το Νο 2 μοιράζονται δύο ολοκληρωμένα μουσικο – ποιητικά έργα που κυκλοφόρησαν με διαφορά λίγων μηνών και σε δύο αντίστοιχες καλόγουστες εκδόσεις βιβλίων – CD: «Lorca Duende – Τα τραγούδια» του Σταμάτη Κραουνάκη και «Κωνσταντίνος Καβάφης – Θάθελα αυτήν την μνήμη να την πω» του Στέφανου Κορκολή. Στο μεν πρώτο τραγουδούν ο Κώστας Μπουγιώτης και ο Χρήστος Γεροντίδης, παιδιά της ομάδας Σπείρα – Σπείρα του Κραουνάκη, στο δε δεύτερο η Σοφία Μανουσάκη, ανακάλυψη του συνθέτη. 

Σε αντίθεση με τον Καβάφη που λέγεται ότι δεν μελοποιείται εύκολα – κάθε άλλο, εγώ θα έλεγα, βάσει των μελοποιήσεων του μέσα στα χρόνια -, ο Lorca είναι ίσως ο πιο πολύ μελοποιημένος στην Ελλάδα ξένος ποιητής (Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Μαμαγκάκης, ΛεοντήςΓλέζος κ.α.) Ο Σταμάτης Κραουνάκης ασχολήθηκε με τον Lorca στα νεανικά του χρόνια και ίσως γι’ αυτό σήμερα το έργο να εμπεριέχει μια νεανική συνθετική ορμή σαν, πράγματι, να γράφτηκε από έναν νέο ταλαντούχο δημιουργό κοινής αισθητικής και οράματος, με τον ποιητή! 

Σε συνέντευξη της η Λίνα Νικολακοπούλου μού είχε πει πως η πρώτη της γνωριμία με τον Κραουνάκη στα μέσα προς τέλη της δεκαετίας του 1970 είχε γίνει σε πανεπιστημιακό αμφιθέατρο με τον Κραουνάκη να παίζει στο πιάνο τα τραγούδια του Lorca! Υπό αυτή την έννοια, ο Lorca είναι το έργο ζωής του συνθέτη – ενός συνθέτη που χάρισε ουκ ολίγες μεγάλες επιτυχίες τις τελευταίες δεκαετίες στο πλαίσιο του λεγόμενου έντεχνου λαϊκού τραγουδιού. Εδώ έχουμε σαφώς κάτι άλλο: Δέκα τραγούδια – αληθινά κομψοτεχνήματα που μοιάζουν να έρχονται από το ένδοξο παρελθόν της πιο σπουδαίας ελληνικής τέχνης, που – αν μη τι άλλο – ομορφαίνουν τη σημερινή ολότελα αντιποιητική πραγματικότητα μας και που στοχεύουν στο μέλλον με το προσόν του κλασικού και διαχρονικού

Είναι έτσι χρησιμοποιημένες οι φωνές του Μπουγιώτη και του Γεροντίδη που λειτουργούν σαν οργανέτα του συνθέτη. Υπάρχει η αίσθηση μιας πλούσιας ενορχήστρωσης και ενός συμπαγούς ύφους, παρόλο που από άποψη και ευφυώς κατά τη γνώμη μου ακούμε μόνο δύο όργανα: Το πιάνο του Βασίλη Ντρουμπογιάννη και το τσέλο του Γιώργου Ταμιωλάκη. Είμαι σίγουρος πως ο Κραουνάκης είχε κατά νου τη δεύτερη ενορχήστρωση του Μάνου Χατζιδάκι στον «Ματωμένο Γάμο» του με τη φωνή της Νένας Βενετσάνου, όπου κι εκεί υπήρχαν μόνο πιάνο και βιολοντσέλο, δεν θα μπορούσα όμως να φανταστώ και για τη δική του εργασία άλλη ενορχήστρωση! 

Ακούστε, π.χ., τη θρηνητική εισαγωγή του τσέλου στη «Μπαλαντίτσα των τριών ποταμών», την ερμηνεία του Μπουγιώτη στο «Μαδριγάλι για την πόλη του Σαντιάγο», την είσοδο του πιάνου στη «Νύχτα των τεσσάρων φεγγαριών (Πέθανε την αυγή)» και «Στη Γρανάδα (Γαζέλα του νεκρού παιδιού)», καθώς και την ερμηνεία του Γεροντίδη στο «Τραγούδι της ξεραμένης πορτοκαλιάς» – είναι σαν να παρακολουθείς μια ταυρομαχία χωρίς ταύρους και αίματα, «Σ’ αγαπάω σαν το θάνατο», όπως τό’λεγε ο ποιητής ή σαν «Ισπανία και Ελλάδα να καίγονται αδιάκοπα από ένα duende», πάλι κατά τον ποιητή. 

Πρόκειται αναμφισβήτητα για την πιο ιδιαίτερη εργασία του έμπειρου Κραουνάκη. Θα μπορούσα να έλεγα «αναλαμπή», μα δεν είναι! Αναλαμπή ήταν «Του Έρωτα Μέγα Κακό» με τη φωνή της Βιτάλη! Εδώ μας χαρίζει ένα ενιαίο αδιάσπαστο αριστούργημα, αποτελούμενο από μελοποιήσεις γεμάτες ποίηση και ερωτισμό, στοιχεία που είχα να συναντήσω από τις απόπειρες του Γιάννη Γλέζου εν έτει 1970 με τον Γιάννη Πουλόπουλο. Ο Κραουνάκης δεν υμνεί το θάνατο του ποιητή, στην πραγματικότητα εορτάζει με τρόπο δοξαστικό τον σπαρακτικό αναστεναγμό του. Οι μουσικές του είναι ένας αληθινός καμβάς, πάνω στον οποίο ζωγραφίζουν ο Μπουγιώτης και ο Γεροντίδης υπό τη δική του επίβλεψη. Lorca μεταφρασμένος από τον Ανδρέα Αγγελάκη, Κραουνάκης σε νεανικό οίστρο – τι άλλο θέλει κανείς για να αντιληφθεί το μεγαλείον του πράγματος; Προσωπικά δεν ένιωσα ποτέ άλλοτε τόσο φαν του συνθέτη – ποιητή Κραουνάκη. Χαρακτηρίζω λοιπόν το CD «Lorca Duende – Τα τραγούδια» σαν έναν από τους σημαντικότερους δίσκους στην Ελλάδα όχι μόνο του 2018, αλλά και των τελευταίων χρόνων, ευχόμενος παράλληλα στον συνθέτη να μπορέσει να ξεπεράσει κάποια στιγμή το συγκεκριμένο έργο του! 

Ένα χάρμα των ώτων και των αισθήσεων αποτελεί και η εργασία του Στέφανου Κορκολή «πάνω» στον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον μέγιστο των Ελλήνων ποιητών. Εδώ, σε αντίθεση με τη μινιμαλιστική ενορχήστρωση του κραουνακικού Lorca, έχουμε κανονική υπερπαραγωγή. Όλα τα κομμάτια, ορχηστρικά και τραγούδια, ηχογραφήθηκαν με τη συμμετοχή της Καμεράτας Δημοτικού Ωδείου Βόλου, τη Συμφωνική Ορχήστρα Λάρισας, τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, το Φωνητικό Σύνολο En-Chor, την Πολυφωνική Μικτή Χορωδία Πάτρας και την Παιδική – Νεανική Χορωδία «Μουσικοί Ορίζοντες». Ήταν κι ένας τρόπος ανάδειξης της δουλειάς που γίνεται στα μουσικά πράγματα, όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και της επαρχίας, σύμφωνα με τον Κορκολή στην πρόσφατη συνέντευξη του για το koutipandoras.gr. Δεν έχουμε κανένα λόγο να μην επικροτήσουμε το όλο εγχείρημα. Οι μελοποιήσεις του Κορκολή, έτσι όπως παρουσιάζονται, κερδίζουν με τη σπάνια cinematic ατμόσφαιρα τους και αναδίνουν στο μεγαλύτερο μέρος τους ένα κλίμα μπρεχτικού καμπαρέ, συμβατό με την εποχή του ποιητή. 

Τι γίνεται όμως με τη μουσική που ντύνει τον λόγο του Καβάφη; Ενώ πρόκειται για έναν ποιητή που δεν διέπεται από ομοιοκαταληξίες, έμμετρους στίχους κ.λπ., ο Κορκολής κατάφερε κάτι πολύ σημαντικό: Έφτιαξε τραγούδια – τραγουδένια, ικανά να μπουν στα χείλη των ακροατών του και να γίνουν κτήμα τους. Αυτό σε πρώτη φάση, διότι το τραγούδι πάνω απ’ όλα οφείλει να «φορτίζει», να γεμίζει τις ψυχές των ανθρώπων! Κι αυτό το πέτυχε 100% ο Κορκολής σε ένα εξ αρχής δύσκολο εγχείρημα: Το συνθετικό ταλέντο του έφτασε στο απόγειό του σε ένα ευτυχισμένο πάντρεμα λαϊκής και λόγιας μουσικής γλώσσας. Ναι μεν υπάρχει ο προαναφερόμενος πλούσιος ηχητικός διάκοσμος, κάπου όμως καραδοκούν και τα εννέα όγδοα, όπως στη μελοποίηση του ποιήματος «Ο Γέρος», που είναι κατ’ ουσίαν ένα καμουφλαρισμένο ατόφιο λαϊκό τραγούδι

Το παράδοξο είναι πως ο Κορκολής δεν θέλησε να μας εντυπωσιάσει επιλέγοντας στην ωριμότητα του να μελοποιήσει Καβάφη. Και λέω «παράδοξο», αφού παρόλο το προσεγμένο επίπεδο της παραγωγής, οι μελωδίες του στον πυρήνα τους διέπονται από μία εκφραστική λιτότητα, έτσι που να στέκονται μόνο με ένα πιάνο και μια φωνή – ή και ένα σαξόφωνο, όπως συμβαίνει στην πανέμορφη jazzy μελοποίηση του ποιήματος «Στο σπίτι της ψυχής». Έτσι, τίποτα δεν μοιάζει τυχαίο ή «λίθοι, πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα»: Ακούστε πόσο όμορφα έχουν χρησιμοποιηθεί τα χορωδιακά σύνολα στα «Κεριά» με την επανάληψη της λέξης «πληθαίνουν» να χαρίζει στη σύνθεση ένα ύφος Stabat Mater. Για το δε τέλος του έργου του, ο συνθέτης αποχαιρετά τον Καβάφη με μια οργανική θλιμμένη πιανιστική μπαλάντα, φτιαγμένη θα λέγαμε για την πιο οριακή στιγμή του ποιητή: «29/4/1933, 2:05 π.μ.».

Άφησα για το τέλος την ερμηνεύτρια Σοφία Μανουσάκη, μια Κρητικοπούλα μόλις 23 ετών που ανέλαβε να σηκώσει το βάρος ενός μελοποιημένου Καβάφη. Ένα μόνο πράγμα θα πω και θα τ’ αφήσω έτσι, ανοιχτό: Είναι δυνατόν να έχει τόσο δυνατή φωνή και τόσο καθαρή ερμηνεία και να τραγουδά δίχως ίχνος αυταρέσκειας ή και ωραιοπάθειας; Η Μανουσάκη, όπως και ο Κορκολής αντίστοιχα στον τομέα της σύνθεσης, δεν δρα καλλιτεχνικά για να μας πείσει πόσο μεγάλη τραγουδίστρια είναι. Τραγουδά συνεπαρμένη κι η ίδια από τους στίχους που αξιώθηκε να αποδώσει, σεμνά και ταπεινά, μα και γι’ αυτό τόσο στεντόρεια και, τελικά, εντυπωσιακά!

Τα βιβλία – CD «Lorca Duende – Τα τραγούδια» του Σταμάτη Κραουνάκη και «Κωνσταντίνος Καβάφης – Θάθελα αυτήν την μνήμη να την πω» του Στέφανου Κορκολή κυκλοφόρησαν αντίστοιχα από τις εκδόσεις «Άπαρσις» και την PANIK OXYGEN. 

«Η ΛΑΡΚΟ ανήκει στους εργάτες» – Μαζικό συλλαλητήριο για τη ΛΑΡΚΟ στο κέντρο της Αθήνας

6167427

«Η ΛΑΡΚΟ ανήκει στους εργάτες» – Μαζικό συλλαλητήριο για τη ΛΑΡΚΟ στο κέντρο της Αθήνας

Στο μαζικό συλλαλητήριο για την ΛΑΡΚΟ συμμετέχουν και άλλα σωματεία, φορείς, συνδικάτα αλλά και φοιτητικοί…

Θρήνος στο Ρέθυμνο: Αυτοκτόνησαν σε μια μέρα, ένας 56χρονος επιχειρηματίας και ένας 84χρονος

5860197

Θρήνος στο Ρέθυμνο: Αυτοκτόνησαν σε μια μέρα, ένας 56χρονος επιχειρηματίας και ένας 84χρονος

Τον αυτόχειρα εντόπισαν οι οικείοι του. Λίγες ώρες αργότερα, ένας 84χρονος, έκοψε το νήμα της…

Μυστήριο με την αιτία θανάτου της Χρονοπούλου: «Κανείς δεν μας έχει απαντήσει πώς έπεσε και έσπασε το κεφάλι της» (Video)

χρονοπουλου10

Μυστήριο με την αιτία θανάτου της Χρονοπούλου: «Κανείς δεν μας έχει απαντήσει πώς έπεσε και έσπασε το κεφάλι της» (Video)

«Υπάρχουν πολλά ερωτήματα και σκοτεινά σημεία σε αυτή την υπόθεση - Η ιατροδικαστική έκθεση δεν…