Ελληνικοί δίσκοι 2018 – Νο 1: Eleni Karaindrou «Tous des oiseaux»

Ας το ξεκαθαρίσω εξ αρχής: Είμαι μέγας φαν της συνθέτριας Ελένης Καραΐνδρου και περιμένω κάθε καινούργια εργασία της με την ίδια κατάνυξη που οι χριστιανοί περιμένουν την Ανάσταση! Το θέμα είναι πως η Καραΐνδρου ποτέ δεν με/μας έχει απογοητεύσει, είτε γράφει για το θέατρο, είτε για τον κινηματογράφο στη μετά Αγγελόπουλο πλέον εποχή της. Το δυστύχημα είναι επίσης πως η Καραΐνδρου δεν ασχολείται εκτενώς με την τραγουδοποιία κι έτσι ενδεχομένως να στερούμαστε τραγούδια σαν το «Ταξίδι στα Κύθηρα», την «Τιμή της αγάπης», ακόμη και σαν το «Αντινανούρισμα» από τη «Μεγάλη αγρυπνία» για τη φωνή της Φαραντούρη μια φορά κι έναν καιρό. 

Μόνο ευτυχές ακόμη είναι το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησε από τη Μικρή Άρκτο το σύνολο των ανέκδοτων έργων της σε πολυτελείς εκδόσεις βιβλίων – CD. Η ψηφιοποίηση του αρχείου της ανέκαθεν απασχολούσε την Καραΐνδρου, έχοντας και έναν πακτωλό υλικού για το θέατρο, αλλά και την τηλεόραση που ζητούσε και έπρεπε να βγει στο φως. Μεταξύ του εν λόγω υλικού, υπήρχαν εξίσου αριστουργηματικά τραγούδια της, όπως το «Χάθηκα μέσα στη ζωή μου» για τη φωνή της Τζένης Καρέζη ή το «Τραγούδι της Λωξάντρας» με τη Γιώτα Βέη. 

Παράλληλα συνεχιζόταν η συνεργασία της με την εταιρεία ECM του Manfred Eicher, το «σπίτι» της εδώ και τριάντα χρόνια, με πιο πρόσφατη έκδοση αυτήν της σκηνικής καντάτας της με τίτλο «Δαβίδ», από το ομώνυμο ποίημα ενός αγνώστου Χιώτη ποιητή του 18ου αι. Πριν μερικές εβδομάδες, πάντα από την ECM που εκπροσωπείται στην Ελλάδα από την AN Music, δόθηκε στην κυκλοφορία το καινούργιο CD της που περιλαμβάνει δύο ξεχωριστά αυτόνομα έργα της: Τη μουσική της για το θεατρικό έργο «Tous des oiseaux» του Wajdi Mouawad και για την ταινία «Bomb, a love story» του Payman Maadi. 

Για τα δύο αυτά έργα, που γέννησαν τις νέες μουσικές της, δεν θα δώσω κανένα στοιχείο. Αύριο, Πρωτοχρονιά του 2019, θα διαβάσετε τη συνέντευξη της Ελένης Καραΐνδρου αποκλειστικά στο koutipandoras.gr – είναι τιμή που μία καλλιτέχνιδα του βεληνεκούς της Καραΐνδρου ανοίγει τον κύκλο των συνεντεύξεων μας για την καινούργια χρονιά! 

Μπορώ φυσικά να γράψω ή να προσπαθήσω να περιγράψω – είναι καθήκον μου άλλωστε – τι ακριβώς συμβαίνει με τη συγκεκριμένη εργασία της: Το «Tous des oiseaux» καταρχάς απαρτίζεται από δώδεκα οργανικά θέματα με τη φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου, στην πρώτη της δισκογραφική συνεύρεση με την Καραΐνδρου, να συλλειτουργεί σαν μουσικό όργανο σε τέσσερα από αυτά, εξαιρουμένου του «Lament» που έχουμε μια σύνθεση για σόλο φωνή. 

Κανονάκι, Πολίτικη λύρα, Κρητική λύρα, κρουστά και νέι συνυπάρχουν με φλάουτο, ακορντεόν, όμποε, άρπα και έγχορδα σε ένα μουσικό συνταξίδεμα Ανατολής και Δύσης που μέσω του οικείου ελεγειακού χαρακτήρα της δημιουργού αποτυπώνει τη ζώσα ζοφερή πραγματικότητα. Δεν έχω δει την παράσταση του Mouawad, οι τίτλοι ωστόσο που η ίδια έδωσε στα θέματα της είναι ενδεικτικοί: «Between two worlds», «Separation» ή «The impossible journey» και κάπως έτσι η Καραΐνδρου συνθέτει το ιδανικό soundtrack των ανέστιων ανθρώπων, των απάτριδων και των περιπλανώμενων ζωών. Κι αν στην εργασία της για τις «Τρωάδες» πριν λίγα χρόνια το ίδιο θέμα εκφραζόταν με μουσικές και ήχους αρχέγονους, στο τωρινό «Tous des oiseaux» δημιουργούνται εικόνες, σχήματα, ανθρώπινες φιγούρες που κανένα δελτίο ειδήσεων δεν θα μας δείξει ποτέ. Οι μουσικές της Καραΐνδρου νικούν την – κατά Μάνο Χατζιδάκι – θέα του Τέρατος, στην οποία «συνηθίσαμε» και υπενθυμίζουν πως το μεγαλύτερο κεκτημένο της ανθρωπότητας είναι η Αλληλεγγύη και ο Ουμανισμός. 

Στο δεύτερο μέρος του CD με την Καραΐνδρου να γράφει μουσική για την ταινία του Payman Maadi, ακούμε δέκα οργανικά θέματα. Εδώ απουσιάζουν τα ανατολίτικα όργανα με εξαίρεση την Πολίτικη λύρα στο «Mitra’ s Theme – Walking in Tehran» και το λαούτο στο «Mitra’ s Theme – var.». Υπάρχουν και πάλι τα έγχορδα μαζί με bassoon, πιάνο, όμποε, μαντολίνο και ακορντεόν. Υπάρχει και μία αγγελοπουλική ατμόσφαιρα, ειδικά στο «The waltz of hope», από τα ομορφότερα βαλς που μας κληροδοτεί η δημιουργός στη σημερινή μετά Αγγελόπουλο, όπως ήδη είπαμε, εποχή της. 

Η σταθερότητα στον ήχο του πιάνου της, σε κομμάτια σαν το «Reconsiliation Theme – var.» και «Love’ s first call», όπου συμπορεύεται με το ακορντεόν του Ντίνου Χατζηιορδάνου, συγκροτεί ξανά τη δική της ενιαία αντίληψη για τις ποιητικές εικόνες που κάθε φορά αναλαμβάνει να επενδύσει. Να το πω αλλιώς, είναι ευλογία για τον 48χρονο Αμερικανο-Ιρανό σκηνοθέτη Payman Maadi η μουσική της Καραΐνδρου, όπως και για κάθε νεότερο κινηματογραφιστή παγκοσμίως. 

Το CD «Tous des oiseaux» είναι η απόλυτη αισθητική πληρότητα και οι πιο όμορφες μελοποιήσεις που θα μπορούσαν να γίνουν, ακόμη κι αν απουσιάζει ο λόγος. Είναι σαν να μελοποιεί η Ελένη Καραΐνδρου το δυνατό φύσημα του αέρα στη βομβαρδισμένη Τεχεράνη ή στο Αιγαίο, σε μια βάρκα που μεταφέρει πρόσφυγες πολέμου. Ως εκ τούτου, το χαρακτηρίζω Δίσκο της Χρονιάς και χαιρετίζω την έκδοση του με την ευχή και προτροπή να ακουστεί και να αγαπηθεί όσο και τα άλλα έργα της συνθέτριας!