Εισβολέας: «Το χιπ χοπ φύτεψε στο στόμα μας τον σπόρο της αλήθειας»

«Λιάκος vs Εισβολέας» ονομάζεται το νέο άλμπουμ του Ηλία Παπανικολού μετά από τέσσερα χρόνια απουσίας και σηματοδοτεί το πέρασμα του σε νέες μουσικές αναζητήσεις που φέρνουν στο προσκήνιο ένα ξεχωριστό «μπλέξιμο» της χιπ χοπ με τη λαϊκή μουσική και το ρεμπέτικο. Το προηγούμενο διάστημα ο Λιάκος διεκδίκησε τις ανάσες που χρειαζόταν, ωρίμασε μουσικά, έβαλε όργανα να συνοδεύουν τις ρίμες του και πειραματίστηκε με διαφορετικές φόρμες και είδη μουσικής χωρίς τους περιορισμούς που του έβαζε στο παρελθόν ο Εισβολέας. Παρ’ όλα αυτά, ο Είσβο δεν θα σταματήσει να ραπάρει και να τρυπώνει στις συνειδήσεις με κοινωνικές και πολιτικές αναφορές. Λίγες μέρες πριν από τη συναυλία και την παρουσίαση του δίσκου του στο Gagarin την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου, ο Ηλίας Παπανικολός μίλησε στο Documento για τη μουσική που γεννιέται στον δρόμο, για την εποχή που ντρεπόταν να παίξει κιθάρα μπροστά σε κόσμο, την αστυνομική καταστολή και την ξενοφοβία.

Ο Ηλίας Παπανικολός το τελευταίο διάστημα ασχολείται μόνο με τη μουσική, αλλά ποτέ δεν χάνει την επαφή του με την κοινωνική πραγματικότητα. «Εχω αγοράσει κάποια μηχανήματα που θέλω να μάθω καλά και μελετάω ασταμάτητα εδώ και έναν χρόνο. Με ενδιαφέρει πως έχει εξελιχθεί ο ήχος και τι παίζει σήμερα με τη μουσική. Εχω φτιάξει στο σπίτι μου μία «παιδική χαρά» και είναι ωραίο διάβασμα αυτό, ωραίο κάψιμο. Κάποια στιγμή όμως ανοίγω τα μάτια μου, μου λένε «μαλάκα έχει γίνει αυτό» και επανέρχομαι στην πραγματικότητα. Δεν έχω τηλεόραση στο σαλόνι μου. Είμαι άνθρωπος του έξω και της βόλτας. Μου αρέσει να γυρνάω στους δρόμους και να παρατηρώ. Εχω ενσυναίσθηση, αντιλαμβάνομαι το πρόβλημα του άλλου, μπαίνω στην ψυχολογία του. Η μουσική μου έχει και κοινωνικοπολιτικό σχόλιο». 

Ο δίσκος «Λιάκος vs Εισβολέας» βγάζει στην επιφάνεια δύο διαφορετικές πτυχές του εαυτού του με τις οποίες γουστάρει πλέον να συνυπάρχει αρμονικά. «Οι δύο αυτές περσόνες μέσα από τη σύγκρουση βρήκαν την κοινή τους ταυτότητα και άρχισαν να συνεργάζονται και να βγάζουν κομμάτια. Είναι λίγο διπολικό το όλο σκηνικό. Εφερε όμως στο προσκήνιο ένα πολύ ωραίο μπλέξιμο. Ο Εισβολέας είναι πάντα εκεί, δεν μπορώ να τον αποφύγω, ο κόσμος με ξέρει έτσι. Στο δρόμο με φωνάζουν όλοι Είσβο. Δεν θέλω να απομακρυνθώ. Δεν μου αρέσει όμως να με ταυτίζει ο κόσμος μόνο με το χιπ χοπ γιατί δεν είμαι πια σε αυτή την κατάσταση. Ο Εισβολέας πρεσβεύει ένα κοινωνικό πολιτικό κομμάτι του εαυτού μου και ο Λιάκος ένα πιο διευρυμένο μουσικό μπλέξιμο με τα πράγματα. Είναι βολικό αυτό. Μου αρέσει και με πάει. Αυτά που γράφω τώρα πιστεύω ότι έχουν κάτι να πουν».

Οι άνθρωποι της μιας χούφτας αγκαλιάζουν την ψυχή σου

Ένα από τα κομμάτια του δίσκου που ξεχώρισε από την αρχή είναι ο «Ρεαλιστής». «Το τραγούδι αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο ζωής του σύγχρονου έλληνα που ονειρεύεται κάτι ανύπαρκτο. Δικαιοσύνη που δεν υπάρχει. Ισονομία μεταξύ πολιτών και πολιτικών που δεν υπάρχει. Ισότητα για τις γυναίκες, που καθημερινά αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει. Το θέμα είναι σε ποια πλευρά γέρνεις. Μου αρέσει να χρησιμοποιώ τον Εισβολέα και να βγάζω προς τα έξω το εγωιστικό μου κομμάτι, αλλά θέλω να υπάρχει από πίσω και ένας στόχος. Ο Εισβολέας είναι ο άνθρωπος της μουσικής που τρυπώνει στη συνείδηση. Θα σου περάσει τον ιό και θα σε κάνει να σκεφτείς. Δεν θέλω να γράφω κομμάτια που δεν έχουν κανένα νόημα. Μου αρέσει να τσιγκλάω με τη μουσική μου. Με χιούμορ, σοβαρότητα, αυτοσαρκασμό. Ολα είναι μέσα στη ζωή».

Ένας ακόμη προβληματισμός που διατρέχει τον δίσκο είναι το έλλειμμα επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους σε έναν κόσμο φτιαγμένο από οθόνες.«Τελικά επικοινωνούμε; Βλέπω ότι εκεί έξω υπάρχει πολύ επιφανειακή σκέψη που δεν με γεμίζει. Κάποιες φορές απογοητεύομαι. Μάλλον είναι οι άνθρωποι της μιας χούφτας αυτοί που θα καταλάβουν το σκεπτικό σου και θα αγκαλιάσουν την ψυχή σου. Από την άλλη βλέπεις τον εγωισμό, βλέπεις κάποιους να έχουν ψηλά τη μύτη τους για τους άλλους και εκεί αυτοκτονεί η αυτοκριτική».

Ο Ηλίας Παπανικολός αναρωτιέται γιατί λείπει η φαντασία από τη μουσική σήμερα και γιατί η σχέση με την παράδοση περνάει μόνο από τους εύκολους δρόμους. «Το θέμα είναι να βάζεις τον κόσμο στο τριπάκι να σκέφτεται. Να του πετάς έναν στίχο που να μην είναι ευκολοφάγωτος. Αυτό έχει πεθάνει στις μέρες μας. Οσο πιο απλό είναι κάτι τόσο πιο εύκολα θα το φάει αμάσητο ο άλλος και θα γίνει γνωστό. Η πλειοψηφία των μουσικών με αφήνει εντελώς αδιάφορο στιχουργικά. Το καλό είναι ότι σε κάθε μέρος της Ελλάδας υπάρχει μία ξεχωριστή προσέγγιση και κουλτούρα από την ομιλία μέχρι τη μουσική. Διαφορετικά κλαρίνα και νταούλια ακούς σε κάθε τόπο. Αυτό είναι μαγικό πράγμα. Δεν μπορείς όμως να στηρίζεσαι μόνο στην παράδοση. Υπάρχει πλούτος, αλλά κάποιοι μουσικοί ερμηνεύουν σήμερα τραγούδια της δεκαετίας του ΄30 με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Ρε φίλε, το 30 τα λέγανε αυτά, τώρα τι κάνουμε; Τι σημαίνει ο στίχος «θα έρθω να σε κλέψω ένα βράδυ»; Δεν υπάρχουν τέτοιοι ιππότες πλέον».

Η σχέση του με το ρεμπέτικο και τη λαϊκή μουσική δεν είναι στατική και μονόπλευρη. «Χρησιμοποιώ μία κληρονομιά, αλλά τη μετατρέπω σε κάτι διαφορετικό. Αντιλαμβάνομαι  το ρεμπέτικο ως εργαλείο. Αφού έχω μία δική μου ιδέα γιατί να πάω να παίξω όπως ο Βαμβακάρης; Δεν μου κάνει αυτό. Δεν υπάρχουν πλέον δημιουργοί, φαντασία και ευρηματικότητα. Οι περισσότεροι πατάνε πάνω σε εύκολους δρόμους. Πάνε με τη διασκευή και με την εύκολη δουλειά. Να το βγάλουμε, να το σπρώξουμε, να κάνουμε κανένα λάιβ για να καβατζωθούμε. Μπορεί να ακούγομαι κολλημένος. Είναι όμως πολύ όμορφο να δημιουργείς κάτι από το μηδέν και να περιμένεις να μεγαλώσει και να ωριμάσει μέσα στην κοινωνία. Το χιπ χοπ είναι κάτι πολύ απλό στην ουσία του. Περιλαμβάνει το πολύ δύο ακόρντα που θα αλλάξουν μέσα στον κύκλο της μουσικής. Το πιο δύσκολο είναι να βρεις κάτι που θα είναι μόνιμα εκεί και θα γκρουβάρει χωρίς να το βαριέται ο κόσμος. Αυτό προσπαθώ να κάνω τώρα με τα όργανα. Να φτιάχνω κύκλους που να μην είναι βαρετοί».

Η συζήτηση μας πήγε στα πρώτα χρόνια της μουσικής διαδρομής του που ξεκίνησε από το Γαλάτσι, τη μεγάλη χιπ χοπ φωλιά της Αθήνας. «Μεγάλωσα σε μία λαϊκή οικογένεια. Άκουγαν Στέλιο Καζαντζίδη, Βασίλη Καρρά, Deep Purple, Μάικλ Τζάκσον, τα πάντα. Ενας αχταρμάς. Στο σχολείο πέρασα και από τη ροκ φάση μου. Εμενα στο Γαλάτσι και άραζα συχνά στην Κυψέλη. Εκεί ήταν οι παρέες μου. Τη βγάζαμε στις πλατείες, ακούγαμε μουσικές. Το πρώτο κύμα μεταναστών πέρασε και από  εκεί. Η μάνα μου φιλοξενούσε στο σπίτι μας Λιβανέζους. Εκανα παρέα και με πολλούς Αλβανούς. Δουλεύω από 14 χρόνων. Το σχολείο δεν το τέλειωσα ποτέ. Πήγα στην Α’ Γυμνασίου πολλές φορές, αλλά δεν το είχα καθόλου. Ημουν δυσλεκτικός και υπήρχε μεγάλο πρόβλημα με τον χειρισμό των δασκάλων. Μου έριξαν πολύ ξύλο εκείνα τα χρόνια και η συμπεριφορά τους με απομάκρυνε από το σχολείο. Με έκαναν να μισήσω τα γράμματα εκείνη την εποχή, ενώ μου αρέσει η γνώση, θέλω να μαθαίνω καινούργια πράγματα και να τα χρησιμοποιώ μετά ως εργαλείο».

Ο Ηλίας Παπανικολός μπήκε στον κόσμο της χιπ χοπ, έγινε σταδιακά ένας από τους πιο δυναμικούς εκπροσώπους της και συνεργάστηκε με τους πιο γνωστούς ράπερ της εποχής του (Τάκι Τσαν, Γέλως, Μηδενιστής, Ταραξίας, Υποχθόνιος, DJ ALX, Μικρός Κλέφτης κ.α). «Μεγαλώνοντας ως Λιάκος είχα πολλά διαφορετικά ακούσματα, αλλά όταν μπήκε στη ζωή μου το χιπ χοπ έβαλα ένα τείχος γύρω μου.  Λέγαμε ότι εμείς είμαστε χιπ χοπ, ότι εμείς τα σπάμε και δεν μας νοιάζει κανένας άλλος. Μπήκα βαθιά σε αυτή τη φάση με αποτέλεσμα να καταπιέσω τον Ηλία. Μετά έγινα ο Εισβολέας και έλεγα ότι γουστάρω «μόνο είσβο, ραπ, και γιο». Ο Λιάκος έμεινε στην άκρη. Δεν μπορούσε να κάνει πράγματα. Τον μπλόκαρε ο Είσβο». 

Ένα δώρο της αδερφής του άλλαξε τον τρόπο που αντιμετώπιζε μέχρι τότε τη μουσική. «Η αδερφή μου με είχε πάρει μία μέρα τηλέφωνο και μου έβαλε να ακούσω μία κιθάρα. «Σ’ αρέσει αυτό ρε;», με ρώτησε. «Έτσι θέλω να παίζεις μία μέρα». Ηρθε στη δουλειά μου το απόγευμα και μου έφερε δώρο μία γαμάτη ηλεκτρική κιθάρα. Και ένοιωσα μεγάλη ντροπή, γιατί σκέφτηκα ότι ήταν κάτι που ακουγόταν τόσο τέλεια, αλλά δεν θα έπαιζε ποτέ ξανά. Και τότε αποφάσισα να μάθω κιθάρα. Αυτό έγινε περίπου το 2005. Τότε βέβαια δεν είχα την τάση να φύγω από το χιπ χοπ. Ημουν πολύ κολλημένος. Οταν όμως μου πήρε αυτό το δώρο η αδερφή μου ξύπνησε ο Λιάκος μέσα μου και σκέφτηκα «άντε πάμε να ασχοληθούμε και με κανένα όργανο, γιατί τζάμπα θα πάει». Ξεκίνησα να μελετάω μόνος μου κιθάρα και κάπου εκεί άρχισε μέσα μου η σύγκρουση. Εγραφα πολλά κομμάτια, αλλά ντρεπόμουν να παίζω μπροστά σε κόσμο. Τον πρώτο καιρό που έπιασα κιθάρα στα χέρια μου έγραψα με τη μία περίπου 40 τραγούδια».

Το χιπ χοπ και ο σπόρος της αλήθειας

Η κουλτούρα της χιπ χοπ μουσικής εκφράζει την αλήθεια και τη δύναμη του βιώματος, αλλά ο Ηλίας πιστεύει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις κρύβει μέσα της και μεγάλη αυτοαναφορικότητα. «Η χιπ χοπ φάση μας κάνει να τα βλέπουμε όλα υπό το πρίσμα του εγωισμού. Εγώ είμαι γαμάτος, όλα γυρίζουν γύρω από μένα και έτσι βγαίνει ο στίχος. Παρ’ όλα αυτά είναι η μουσική του δρόμου. Δεν έχει να κάνει με τη διπλωματία και τις δημόσιες σχέσεις. Αν κάποιος ράπερ δεν σε πάει θα στο πει έμμεσα και άμεσα γιατί δεν τον ενδιαφέρει. Εχουμε την ειλικρίνεια μέσα μας και αυτό μας έχει φυτέψει στο στόμα τον σπόρο της αλήθειας. Εκεί βρίσκεται η μαγεία αυτής της μουσικής, αλλά αυτό είναι ταυτόχρονα και παγίδα. Γιατί όταν λες αυτό που θέλεις ανεξέλεγκτα, κάπου θολώνει το τοπίο. Αν εγώ δω την αλήθεια μόνο στην πάρτη μου και τους φίλους μου, θα αρχίσω να μιλάω μόνο για μένα. Πιστεύω όμως ότι κάνουμε μουσική για όλο τον κόσμο».

Η εμπορευματοποίηση και ο φόβος της ενσωμάτωσης αποτελούν συζητήσεις που απασχολούν διαχρονικά τον χώρο της χιπ χοπ σκηνής. «Κοίτα όλο αυτό είναι λιγάκι παραμύθι. Εγώ πιστεύω ότι αν δεν θες να γίνεις εμπορικός πρέπει να γράφεις μουσική μόνο για τους φίλους σου και για τον εαυτό σου. Ολοι γουστάρουν αυτή τη δόση της φήμης. Όποιος λέει το αντίθετο είναι ψεύτης. Είναι όμως πολύ δύσκολο να διαχειριστείς τέτοιες καταστάσεις, αυτό είναι αλήθεια. Βλέπεις ότι κάποιοι γίνονται ξαφνικά γνωστοί και από την επόμενη μέρα αρχίζουν να βγάζουν προς τα έξω τις τρέλες τους και να λένε τα δικά τους. Εγώ έχω καταφέρει να γίνω με τα χρόνια αναγνωρίσιμος και είχα την υπομονή να σκεφτώ και να βάλω όρια σε αυτούς που έρχονταν δίπλα μου. Εμαθα πια να προστατεύω τον εαυτό μου. Είμαι 20 χρόνια στον χώρο της μουσικής. Μπορώ να διαχειριστώ μία επιτυχία που θα κάνω σήμερα. Ξέρω να διαβάζω τη γλώσσα του σώματος, να προβλέπω αλήθειες και συμπεριφορές. Οσο παρατηρείς τους ανθρώπους τόσο καλύτερα φυλάγεσαι».

Το αληθινό χιτάκι κρύβεται μέσα στην καρδιά μας 

Κατά τη διάρκεια της πορείας του, αντιλήφθηκε ότι το κυνήγι της γρήγορης επιτυχίας είναι μία παγίδα που τον έφθειρε και τον απομάκρυνε από την ουσία της μουσικής. «Το 2006 έκανα σχεδόν κατά λάθος το χιτ «Με λένε Είσβο και χαιρετίσματα πολλά» που έπαιξε σε όλα τα μαγαζιά. Αυτό το τραγούδι το φτιάξαμε μέσα σε πέντε λεπτά. Με έπαιρναν τηλέφωνο από μεγάλα κλαμπ και όταν μου έλεγαν ότι το μαγαζί παίζει σκυλάδικα τους ζητούσα επίτηδες πολλά λεφτά για να μην δεχτούν. Και όμως μου έλεγαν ναι. Τότε μπήκα σε ένα τριπάκι «να βγάλουμε λεφτά» από τη μουσική. Με έφθειρε όμως αυτή η φάση και το έβλεπα, πήγα σε κάτι κωλομάγαζα ότι να ναι και κατάλαβα ότι όλο αυτό δεν είχε μέσα του ουσία. Μετά πήρα χαμπάρι ότι δεν με οδηγεί πουθενά αυτός ο δρόμος, έκανα την απόλυτη στροφή και σκέφτηκα ότι το κανονικό χιτ κρύβεται στην καρδιά μας και είναι η αλήθεια μας. Ετσι ξεκίνησα να γράφω μουσική πραγματικά από μέσα μου. Και σε όλο αυτό παίρνει μέρος και ο Ηλίας. Ξεκίνησα αυτή τη φάση με το «Πέφτω και Σηκώνομαι» το 2012. Εκεί βγήκε ο Λιάκος από μέσα μου». 

Αυτή την περίοδο μαθαίνει πολλά διαφορετικά όργανα και έχει αποδεχθεί ότι θέλει να πειραματίζεται με διαφορετικά είδη μουσικής. «Πιστεύω ότι δεν μπορείς να ξυπνάς με τη σκέψη ότι θα έχεις το ίδιο ύφος μουσικής για πάντα. Είμαστε άνθρωποι με χρώματα, δεν έχουμε μέσα μας μόνο μαύρο και γκρι. Οι άνθρωποι που ακολουθούν μόνο ένα μονοπάτι στη μουσική με φοβίζουν γιατί νοιώθω ότι έχουν μία στρατηγική. Δεν γίνεται να μην χαίρεσαι, να μην είσαι αστείος και να έχεις μέσα σου μόνο μαυρίλα. Δεν ερωτεύεσαι, δεν τρολάρεις, δεν αγαπάς, δεν είσαι ταξιδιάρης; Το χιπ χοπ είναι για μένα  ένα μέσο για να εκφράσεις άμεσα τις σκέψεις σου. Μπορείς να το χρησιμοποιήσεις πάνω σε τζαζ, ροκ, ρεμπέτικο. Γιατί είναι τόσο κακό αυτό; Αυτή την εποχή παίζω κιθάρα και λίγο κρουστάκια, μαθαίνω πλήκτρα, σε γενικές γραμμές όλα τα όργανα τα πιάνω και τα γρατζουνάω. Κάθε ένα από αυτά με πάει και σε ένα διαφορετικό ταξίδι. Ο κόσμος της μουσικής είναι ένας ανεξερεύνητος πλανήτης για όλους. Συνέχεια μαθαίνεις και δεν πρέπει να σταματάς ποτέ. Το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή». 

Με ενοχλεί η καταστολή και η ξενοφοβία 

Η κουβέντα μας πέρασε στη συνέχεια στην αστυνομική βία, τον ρατσισμό και τις εξελίξεις από τη δίκη για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. «Αν ζούσαμε σε δύσκολες εποχές όπως ήταν η Χούντα θα τραβούσαμε μεγάλο ζόρι και πιστεύω ότι θα λειτουργούσαμε αναλόγως. Υπάρχουν βέβαια και οι ψευτοϊδεολόγοι που  μιλάνε πολύ και στις δύσκολες στιγμές κάνουν πίσω. Κανείς όμως δεν ξέρει στα αλήθεια τι θα έκανε σε μία τέτοια φάση, ούτε εγώ.  Από τη μία χαίρομαι που έχουν χαλαρώσει τα πράγματα, ωστόσο η στάση της αστυνομίας σήμερα ξυπνάει μνήμες και σκηνικά από άλλες εποχές. Βλέπεις να μπαίνουν στο σινεμά και να τραμπουκίζουν παιδάκια. Γδύνουν τον κόσμο στον δρόμο. Θέλουν να μας βάλουν όλους στο ίδιο κουτάκι γιατί έτσι ορίζει η κανονικότητα και η πολιτική τους. Ακόμη και με τον αντικαπνιστικό νόμο δεν δίνουν στον κόσμο άλλη επιλογή. Δεν υπάρχει ελευθερία μέσα σε αυτό το πράγμα. Το πρόβλημα βέβαια προκύπτει και από την εξουσία. Οταν πάρεις εξουσία είναι πιθανό να την ασκήσεις πάνω στον άλλον με οργή».

«Αυτή την εποχή με χαλάει πολύ και η ξενοφοβία. Το να λέει κάποιος ότι αυτή η φάτσα είναι σκοτεινή και δεν μου κάνει γιατί έχει το Αφγανιστάν μέσα της. Βλέπεις μία μορφή και λες αυτός είναι ξένος, σίγουρα θέλει το κακό μου. Δεν ξέρω πως μπορεί να σταματήσει αυτό το πράγμα. Μου τη σπάει να τραμπουκίζουν μικρά παιδάκια στα σχολεία που έχουν έρθει από άλλες χώρες και έχουν ζήσει σε εμπόλεμες ζώνες. Από τη στιγμή που μπαίνουν στη μέση τα σύνορα και υπάρχουν σημαίες και στρατοί, σταματάει και η σκέψη ότι έχουμε μία Γη και μπορούμε να ζούμε όλοι μαζί αγαπημένοι. Το κεφάλαιο εξάλλου είναι παντού, βρίσκεται σε κάθε τσέπη και κυβερνάει τα πάντα. Οι κοινωνικές τάξεις είναι κάτι που με ενοχλεί επίσης πάρα πολύ.  Δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιος πρέπει να είναι πάνω από τον άλλον επειδή είναι πλούσιος. Αυτόματα η κοινωνία βάζει τους πλούσιους σε μία καλύτερη θέση. Το ότι σπούδασες σε ένα ιδιωτικό σχολείο όμως δεν λέει πολλά. Το θέμα είναι να είσαι άνθρωπος. Ξέρω ότι δεν βλέπουμε διαφορετικό ήλιο. Το ίδιο πράγμα βλέπουμε όλοι κάθε μέρα που ξυπνάμε». 

«Είναι φοβερό αυτό που συμβαίνει με τη δίκη του Παύλου Φύσσα. Πρόκειται για έναν δολοφόνο που ονειρεύεται να τη σκαπουλάρει. Αυτό με εξοργίζει γιατί αυτοί οι άνθρωποι έχουν κάνει πολλά και υπάρχουν αποδείξεις για αυτό. Είναι μία Λερναία Ύδρα. Κόβεις ένα κεφάλι και διαρκώς ξεφυτρώνουν καινούργια. Η Χρυσή Αυγή μεταπήδησε στη Νέα Δημοκρατία και κάνει τη δουλειά της από εκεί πιο υπόγεια. Θέλω να είμαι ρεαλιστής και τέτοια γεγονότα δεν με αφήνουν να ονειρεύομαι έναν καλύτερο κόσμο».

ΙNFO: 

31/01

Gagarin 205, Αθήνα

22/02

Πολυχώρος WE, Θεσσαλονίκη