Είδαμε τις – κατά Αλέξανδρο Ρήγα – Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη

Στις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, που σκηνοθέτησε ο Αλέξανδρος Ρήγας, ανεβάζοντας στη σκηνή ένα θίασο 27 ατόμων και δύο χορευτικά συγκροτήματα Κρητικού και Ποντιακού χορού, το κοινό στο Κατράκειο Θέατρο της Νίκαιας, πέρασε καλά αν μη τι άλλο!

Η, τρίωρης διάρκειας, παράσταση διαθέτει καλό timing, ορισμένες εξαιρετικές ερμηνείες (πέραν του πρωταγωνιστικού τρίο Αντώνης Λουδάρος, Σοφία Μουτίδου, Δημήτρης Σταρόβας), σκηνικά και κοστούμια που δεν βγάζουν μάτι, διασκευασμένα ελληνικά τραγούδια (από παραδοσιακά και ρεμπέτικα μέχρι το «Τραγούδι του Τζάμπορι» των Μ. Χατζιδάκι – Ν. Γκάτσου), ενώ βασικά μένει με σεβασμό στο αριστοφανικό κείμενο παρά τις κάποιες τηλεοπτικού τύπου παρεμβάσεις, όπως τις ατάκες από δημοφιλή σήριαλ του παρελθόντος ή το μπάφο που ζητάει στο τέλος η Γριά (Δ. Σταρόβας) από την Καλαματιανή (Μάρκος Μπούγιας). 

Μου άρεσε το εύρημα του Ρήγα να βάλει τις γυναίκες επαναστάτριες απ’ όλη την Ελλάδα και όχι μόνο από την Αθήνα, αξιοποιώντας τα τοπικά γλωσσικά ιδιώματα: Γιώργος Μπανταδάκης (Ζακυνθινιά), Γιάννης Κρητικός (Κρητικιά), Τιμόθεος Θάνος (Μακεδόνισσα), Δημήτρης Διακοσάββας (”Γύφτισσα”), Βασίλης Παπαδόπουλος (Μυτιληνιά), Γιάννης Κουκουράκης (Κύπρια), Στέφανος Οικονόμου (Τρικαλινή βλάχα) κ.α. 

Μου άρεσε εξίσου που ο Ρήγας δεν έριξε το βάρος του κειμένου στις πλάτες των γνωστών πρωταγωνιστών, αφήνοντας χώρο στους υπόλοιπους νέους ηθοποιούς και φτιάχνοντας στην ουσία καινούργιους χαρακτήρες εντός του αριστοφανικού πλαισίου, όπως λόγου χάριν συμβαίνει στο β’ μέρος της παράστασης με τον γάμο της Καλαματιανής – ένα happy end, θα λέγαμε, δάνειο από τον “δαλιανίδειο” ελληνικό κινηματογράφο σε συνάρτηση πάντα με την, όλο χαριτωμένες καλιαρντοσύνες, μετάφραση.

Υπάρχουν όμως και κάποια πράγματα που δεν μου άρεσαν και οφείλω να τα καταθέσω: Ο Ιβάν Σβιτάιλο, που επιμελήθηκε και τις πλούσιες χορογραφίες, υποδύεται τον Φιλόδωρο, ένα είδος κομμουνιστή – αναρχικού των αρχαίων χρόνων. Στο τέλος, που οι πρακτικές της Πραξαγόρας έχουν αποτύχει και ο λαός απαιτεί «ανασχηματισμό», αυτός, που όλη την ώρα τής πήγαινε κόντρα, τακιμιάζει μαζί της, αφού ”όλοι λαμόγια είναι” και ελπίδα δεν υπάρχει καμία. 

Είναι γνωστό τοις πάσι ότι ανέκαθεν η πολιτική κωμωδία σατίριζε τα κακώς κείμενα του σύγχρονου πολιτικού βίου. Eδώ όμως αυτό δεν εξαντλείται στα όρια του φευγαλέου αστείου, αλλά στην κατασκευή ενός χαρακτήρα που φανερά εκμηδενίζει (για να μην πω εκχυδαΐζει) κάθε αντίθετη, προς το υπάρχον πολιτικό χάος, φωνή. Έπειτα είναι κι αυτός ο εθνικοπατριωτικός μονόλογος του Γιώργου Κωνσταντίνου, που υποδύεται τον Ξένο στην Αθήνα: Καταλαβαίνω πως η παρουσία ενός guest βετεράνου ηθοποιού πρέπει να δικαιολογηθεί με ένα ολόδικό του κείμενο, δεν ήταν ανάγκη ωστόσο αυτό να περιέχει όλα τα κλισέ για την υπεροχή της ελληνικής φυλής – ρίχνεις και μια ζεϊμπεκιά και το γλυκό δένει… Αμ, δεν είναι έτσι. 

Τέλος, το να βγαίνει η Μακεδόνισσα με τη σημαία της Βεργίνας, η οποία σημαία παραμένει επί σκηνής καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, και να τραγουδά σύσσωμος ο θίασος το ”Μακεδονία ξακουστή” προκαλώντας το θερμό χειροκρότημα του κοινού (σιγά μην δεν το προκαλούσε), είναι κάτι που αγγίζει τα όρια του ύποπτου λαϊκισμού σε περιόδους ειδικά που τιγκάραμε στους δρόμους από “Μακεδονομάχους” της κακιάς ώρας. 

Θεμιτό να θες το χειροκρότημα, κατανοητό, δεν φταίει όμως τίποτα ο δόλιος ο Αριστοφάνης να ενδύεται έναν κακόγουστο εθνικιστικό μανδύα – αυτά τα περιμένεις από τον Σεφερλή και μόνο απ’ αυτόν στην κωμωδία της σύγχρονης πιάτσας Αθηνών και επαρχίας. 

Εν κατακλείδι, δυο – τρία τέτοια στοιχεία να έλειπαν, η παράσταση θα ήταν πραγματικά καλή και θα παρακολουθούσαμε έναν απολαυστικό αθυρόστομο Αριστοφάνη, που δε θα χρειαζόταν καμία συγγραφική/ σκηνοθετική παρεμβολή/μπηχτή για να γίνει τάχα μου πιο ”αιρετικός”. Διότι, μόνο αιρετικός δεν γίνεσαι τονώνοντας το πιο ταπεινό εθνικιστικό (και όχι πατριωτικό) φρόνημα του λαού. Νερό στο μύλο της εν Ελλάδι ακροδεξιάς ρίχνεις. 

Ούτε φυσικά ο Ρήγας και το κοινό του είναι ακροδεξιοί, ούτε εγώ θέλω να αποφαίνομαι ακραίος κριτής των όσων είδα. Πρεμιέρα ήτανε, νωρίς είναι ακόμα, μια μεγάλη περιοδεία περιμένει όλους τους συντελεστές (πόσο ευχάριστο να έχουν δουλειά τόσοι και τόσοι άνθρωποι), θα τον συμβούλευα λοιπόν να κάνει τις αφαιρέσεις του. Και η παράσταση θα μικρύνει λίγο σε διάρκεια και βασικά ο Αριστοφάνης θα πετάξει ελεύθερος, αδέσμευτος και σε καμία περίπτωση απολίτικος. Σίγουρα, όμως, ακομμάτιστος.